جعبه سیاه خرید ایرباس عکس: علی شایگان
گروه دیپلماسی: رئیس دفتر رئیس‌جمهوری ایران با بیان اینکه از همان ابتدای مذاکرات در کنار تیم سیاسی یک تیم اقتصادی تشکیل دادیم که مرتبا در تهران جلسه داشت و در مذاکرات هم نمایندگانی از این تیم شرکت می‌کردند، به ناگفته‌ها از ماموریتش در مذاکرات وین پرداخت. محمد نهاوندیان رئیس دفتر حسن روحانی در گفت‌وگو با نشریه «دیپلمات» با بیان اینکه هنوز در مذاکرات در مورد چند مساله به توافق نرسیده بودیم، افزود: «در رابطه با لیست کسانی که باید از تحریم درمی‌آمدند از 500 شخص حقیقی و حقوقی که در لیست تحریم بودند، ما توانستیم حدود 300 مورد را از فهرست حذف کنیم؛ روی تک تک اینها چانه‌زنی صورت گرفت.»

نهاوندیان ادامه داد: «در رابطه با موسسات مالی، واژگانی که در متن نهایی برجام به کار رفت و اینکه ما خدمات جنبی را هم در همه بندها بیاوریم، یکی دیگر از موضوعات مطرح در مذاکرات بود.» او با تاکید بر اینکه تیم اقتصادی مذاکرات به دنبال مابه ازای متناسب بود، گفت: «طرف ایرانی مایل بود که موارد هرچه بیشتری را از لیست خارج کند.» نهاوندیان گفت: «گاهی باید یک تصمیم مدیریتی گرفته می‌شد و در بحث اقتصادی لازم بود که همان جا ما جلسه‌ای داشته باشیم و الحمدالله این کار انجام شد و همچنان که دیدید، اولین قسمتی که به توافق رسیدیم بحث اقتصادی بود سپس وارد بحث‌های دیگر شدیم.» او با اشاره به اینکه در جریان مذاکرات، کمیته اقتصادی برجام در نهاد ریاست جمهوری به ریاست وی تشکیل شده بود، گفت: «دستگاه‌های مختلفی در این کمیته حضور داشتند. بانک مرکزی به‌صورت فعالانه شرکت می‌کرد، وزارت صنعت هم بود، از وزارت خارجه هم بودند و وزارت اقتصاد هم نمایندگانی داشت، وزارت نفت و وزارت راه هم بودند و از مشاوران اقتصادی و حقوقی هم استفاده می‌شد.» رئیس کمیته اقتصادی برجام با اشاره به حضور نمایندگان بخش خصوصی در این کمیته ابراز کرد: «در بخشی از کار هم که لازم بود بخش خصوصی فعال شود، اتاق بازرگانی به نمایندگی از این بخش، همکاری‌های لازم را با کمیته انجام می‌داد.» نهاوندیان با تاکید بر اینکه هدف اصلی ما در مذاکرات اقتصادی رفع تحریم‌ها بود، گفت: «ما به‌طور کامل به این هدف دست یافتیم و در این مساله جای هیچ تردیدی نیست.»


تامین اهداف در برجام

محمد نهاوندیان با بیان اینکه چیزی که در برجام آمد 100 درصد هدف ما را تامین می‌کند، گفت: «البته ما در مذاکرات به دنبال این بودیم که چیزهایی بیشتر از رفع تحریم‌های هسته‌ای بگیریم و گرفتیم. به‌طور مثال، رفع تحریم فروش هواپیماهای مسافری یا صادرات مواد غذایی به آمریکا از جمله این موارد بود.» نهاوندیان افزود: «طبق برجام شرکت‌های تبعی شرکت‌های آمریکایی هم می‌توانند با ایران کار کنند.» او با تاکید بر اینکه آمریکایی‌ها به دفعات برای مذاکره در موضوعات غیرهسته‌ای ابراز تمایل کرده‌اند، گفت: «درباره این امر باید در مجال دیگری و براساس جهت‌گیری‌ها و سیاست‌های خارجی کشور اتخاذ تصمیم شود. اما در مورد آن ماموریت و اختیاری که برای مذاکرات هسته‌ای داده شده بود، می‌شود به قوت گفت که در بخش اقتصادی بیش از آنچه هدف مذاکرات بود، به دست آمد.» نهاوندیان با اشاره به جزئیات اقتصادی بیشتر برجام تاکید کرد: «اگر غربی‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که برگشت تحریم‌هایی صورت گیرد، هرگونه قرارداد سرمایه‌گذاری که منعقد بشود، مشمول تحریم نخواهد بود و بازگشت تحریم‌ها شامل قراردادهای سرمایه‌گذاری که قبل از آن منعقد شده، نخواهد شد.»


قرارداد با ایرباس

او در پاسخ به این سوال که آیا ایرباس در شب امضای قرارداد در هنگام حضور رئیس‌جمهوری در فرانسه امان نامه‌ای از آمریکایی‌ها گرفت، گفت: «تعبیر امان نامه دقیق نیست. برای حصول اطمینان باید به‌خاطر کاربرد قطعات آمریکایی در هواپیما از آمریکا لایسنس دریافت می‌شد.» رئیس دفتر رئیس‌جمهوری افزود: «آمریکایی‌ها قول داده بودند که این حکمی که در برجام آمده که صدور هواپیماهای تجاری به ایران اشکالی ندارد، هم شامل شرکت‌های آمریکایی شود و هم شرکت‌های اروپایی. بنابراین ایرباس به‌عنوان یک شرکت این را امتحان کرد و نتیجه مثبت هم گرفت.» او در مورد قرارداد با ایرباس هم تاکید کرد: «ما قرار نیست حتی یک دلار از درآمد نفتی مان را به ایرباس بدهیم. مدیرعامل ایرباس به من گفت در تاریخ شرکت ما سابقه ندارد که عمده فاینانس این هواپیما را خودمان عهده دار شویم.» رئیس کمیته اقتصادی برجام اضافه کرد: «قرار است اقساط خرید ایرباس‌ها از محل درآمدی که از خدمات این هواپیما به دست می‌آید، تامین شود. یعنی میلیاردها دلاری که مسافران ایرانی هر سال به شرکت‌های خارجی پول بلیت می‌دادند، حالا صرف پرداخت اقساط شرکت ایرانی می‌شود و ایران به جایگاه خود در صنعت هوانوردی منطقه برمی‌گردد.» نهاوندیان با اشاره به قرارداد اخیر ایران خودرو و پژو هم گفت: «این قرارداد با قراردادهای قبلی متفاوت است. پژو بر اساس این قرارداد باید در ایران سرمایه‌گذاری کند و بخشی از آن را صادر کند. از طرف دیگر، قسمتی از محصولات هم به‌صورت تولید مشترک صادر می‌شود.»


کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در ایران

رئیس دفتر رئیس‌جمهوری در بخش دیگری از این گفت‌وگو با اشاره به افزایش اعتبار اقتصادی و کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در ایران پس از برجام تاکید کرد: «هنوز چند هفته از برجام نگذشته، هم ساچه و هم کوفاس خط پوشش بیمه صادراتی خودشان را برای ایران باز کردند و برایش سقف هم نگذاشته‌اند، این در تاریخ ایران سابقه ندارد.» رئیس دفتر رئیس‌جمهوری با اشاره به بازی برد-برد پس از اجرای برجام گفت: «در میزان اعتنای آمریکا به منطقه خاورمیانه تغییرات استراتژیک به وجود آمده است؛ زیرا آمریکا دیگر صادرکننده خالص نفت شده، در صورتی که این مطلب برای اروپا در افق قابل پیش‌بینی مصداق ندارد، پس برای اروپا نفع اساسی وجود دارد که با ایران در بحث نفت و گاز به تعامل درازمدت برسند.» او افزود: «برای ایران هم بسیار مهم است که بتواند قرارداد درازمدتی با اروپا داشته باشد، به سبب اینکه اگر به دلایل دیگر مثلا دلایل سیاسی، انگیزه‌هایی برای افت و خیز دوباره در روابط به وجود آید، این روابط درازمدت اقتصادی براساس منافع مشترک نوعی تضمین برای برگشت ناپذیری تحریم‌ها بدهد.»


اولویت با همسایگان است

محمد نهاوندیان در ادامه با اشاره به اینکه برخی در منطقه به دنبال ایران هراسی و ایران‌گریزی هستند، گفت: «این کشورها در مذاکراتشان با غرب نمی‌توانند مثل گذشته روی ترس از ایران سرمایه‌گذاری کنند و به این وسیله برای خودشان موقعیت و جایگاه تعریف کنند. برعکس، ایران به‌عنوان یک طرف سنگین وزن مورد مشورت برای حل مسائل منطقه‌ای قرار گرفته است. متاسفانه بعضی از همسایگان از تغییر شرایط بازی نگران شده‌اند.» او با بیان اینکه کاهش تنش‌ها با غرب به هیچ وجه به معنای بی اعتنایی به اعراب و همسایگان نیست، گفت: «اولویت سیاست خارجی ما، همکاری نزدیک با همسایگان است. آن دیدگاه که برای پیشبرد اهداف ملی یا منافع منطقه‌ای حتما باید با مثلا اروپا درگیر شد، دیگر منطقی ندارد. همچنان اگر از سوی هر کشوری چه غربی و چه غیرغربی سیاست خصمانه‌ای در قبال ایران اتخاذ شود، طبعا ایران در منطق دفاع از خودش ایستادگی می‌کند و پاسخ مناسب را می‌دهد.»


نشریه دیپلمات منتشر شد

چهارمین شماره دیپلمات به مدیرمسوولی سیدصاحب صادقی و سردبیری کیهان برزگر و هادی خسروشاهین منتشر شد. در شماره ویژه نوروز دیپلمات، محمد نهاوندیان از ماموریت خود در مذاکرات هسته‌ای گفت و برای اولین بار از تشکیل کمیته اقتصادی برجام در نهاد ریاست جمهوری رونمایی کرد. حمید چیت‌چیان، وزیر نیرو نیز به تاثیرات اقتصادی برجام پرداخت و تصریح کرد که گزینه‌های وزارتخانه نیرو برای کار با سرمایه‌گذاران خارجی متنوع شده است. حسین امیرعبداللهیان، معاون عربی و آفریقای وزارت خارجه نیز در یک گفت‌و‌گوی انتقادی و چالشی تاکید کرد که ایران نظام بسته و تک‌حزبی در سوریه را تایید نمی‌کند و خواستار ریاست جمهوری مادام‌العمر بشار اسد در سوریه نیست. در بخش دیگری از این ویژه‌نامه، طی مقالاتی، به قلم سیدحسین‌ موسویان، سیدمحمد مرندی، عباس ملکی، ابراهیم متقی، سیدحسین سیف‌زاده و احمد موثقی به پیش‌بینی تحولات سال آینده در سه حوزه انتخابات آمریکا، حضور نظامی پوتین در شام و تروریسم در خاورمیانه و جهان پرداخته شده است.