دنیای اقتصاد: ایران توانایی آن را دارد که در سال ۲۰۲۵ میلادی، مصادف با پایان زمان سند چشم‌انداز ۱۴۰۴، به قدرت اول اقتصادی منطقه تبدیل شود. این پیش‌بینی را سایت تحلیلی «گلوبال ریسک اینسایت» منتشر کرده و با مقایسه ایران و عربستان به‌عنوان دو رقیب منطقه‌ای افزوده است که ایران با توجه به برتری تاریخی در حوزه‌هایی همچون علوم و ریاضیات، بی‌تردید تا آن سال در زمینه اقتصادی به بزرگ‌ترین قدرت منطقه تبدیل خواهد شد. به لحاظ ژئوپلیتیک اما عربستان سعودی با سوءاستفاده از عوامل فرقه‌ای در گسترش نفوذ ایران در منطقه اختلال ایجاد خواهد کرد.

گروه اقتصاد بین‌الملل: «با توجه به لغو تحریم‌های بین‌المللی و با توجه به اینکه ایران دارای یکی از پیشرفته‌ترین و متنوع‌ترین اقتصادها در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقاست، چقدر احتمال دارد تا سال ۲۰۲۵ به ابرقدرت بعدی خاورمیانه تبدیل شود؟» سایت تحلیلی گلوبال ریسک اینسایت با طرح این پرسش تحلیلی را به پیش‌بینی آینده ایران اختصاص داده است. در این تحلیل آمده است: توافق هسته‌ای ایران که سال گذشته میلادی در وین به‌دست آمد بی‌تردید منجر به تغییر در لایه‌های توازن قدرت در خاورمیانه خواهد شد و به این کشور امکان خواهد داد دوباره به کارزار بین‌المللی وارد شود. مباحثی مطرح می‌شود که نگران ظهور ایرانی است که مجددا نیرو گرفته است و عربستان سعودی به‌طور خاص نگران نفوذ ایران بر چشم‌انداز خاورمیانه در آینده‌ای قابل پیش‌بینی است. ایران که به لحاظ اقتصادی از قید و بند تحریم‌ها آزاد شده است، به احتمال بسیار زیاد در مسیر تبدیل شدن به یک ابرقدرت اقتصادی منطقه‌ای قرار دارد. اختلافات ایران و عربستان که اغلب به اشتباه درگیری فرقه‌ای درنظر گرفته می‌شود، رقابت بر سر برتری منطقه‌ای و درپی آن رهبری منطقه‌ای است. بنابراین فهم نقش خاورمیانه‌ای ایران طی دهه آینده قابل تفکیک از رابطه این کشور با ریاض نیست. همزمان، گرچه هر دو طرف از دوره‌هایی از مزایای ترقی بهره‌مند خواهند شد، اما این رقابت یک برنده مشخص نخواهد داشت. رقابت ژئوپلیتیک این دو قدرت ادامه خواهد یافت و حتی پس از ۲۰۲۵ بر چشم‌انداز منطقه‌ای مسلط خواهد بود.


ایران، ابرقدرت اقتصادی و رهبر ریاضیات و علوم جهان

ایران احتمالا طی 10 سال آینده به یک قدرت اقتصادی منطقه‌ای تبدیل خواهد شد و پیش‌بینی می‌شود با لغو تحریم‌ها نرخ رشد اقتصادی این کشور در سال جاری میلادی حدود 5/ 3 درصد باشد. با این نرخ رشد، ایران در جایگاه دومین اقتصاد دارای سریع‌ترین رشد در خاورمیانه قرار می‌گیرد. براساس آمار صندوق بین‌المللی پول از سال 2011 تاکنون تحریم‌ها 15 تا 20 درصد از تولید ناخالص داخلی ایران را ازمیان برده است. علاوه براین، توافق هسته‌ای حدود 100 میلیارد دلار از دارایی‌های خارجی ایران را آزاد می‌کند. این تزریق نقدینگی به اقتصاد ایران، به همراه این واقعیت که هم‌اکنون ایران متنوع‌ترین اقتصاد خاورمیانه محسوب می‌شود، عناصر به‌دست آوردن جایگاه ابرقدرت اقتصادی تا سال 2025 را برای این کشور فراهم می‌کند.

علاوه براین، ایران قادر خواهد بود روزانه 5/ 1 میلیون بشکه دیگر نفت به بازارهای جهانی عرضه کند. گرچه این میزان با کل تولید نفت عربستان برابری نمی‌کند، تهران نسبت به این رقیب خود از مزیت متمایزی برخوردار است و آن اینکه عربستان به‌رغم تلاش‌های اخیر در جهت تنوع بخشی به اقتصاد، برای رشد اقتصادی خود به دلارهای نفتی به‌شدت وابسته است. ایران گرچه از تحریم‌‌های بین‌المللی آسیب دیده است، اما همچنان غنی از منابع طبیعی است. لغو تحریم‌ها همچنین موجب بازگشت 300 هزار ایرانی‌تباری خواهد شد که در جست‌وجوی کار به خارج رفتند. ایران همچنین در حوزه‌هایی که به لحاظ تاریخی در آن قوی بوده است یعنی ریاضیات و علوم، گام‌های بلندی برخواهد داشت و در این زمینه دوباره به رهبر جهان تبدیل می‌شود. آینده اقتصادی ایران روشن به نظر می‌رسد و شرایط برای کسب جایگاه ابرقدرت منطقه‌ای تا سال 2025 برای این کشور فراهم است.


جایگاه ژئوپلیتیک ایران

گرچه عربستان سعودی از عادی شدن روابط آمریکا-ایران هراسان است، واشنگتن درمورد اینکه در بازی قدرت فعلی خاورمیانه طرف کسی را بگیرد محتاط است. بعید است که یک پیروز مشخص ظهور پیدا کند و هم ایران و هم عربستان سعودی همچنان به دنبال مزایای ترقی در موقعیت نسبی خود در سراسر منطقه خواهند بود. رقابت سعودی-ایرانی همچنان در چشم‌انداز منطقه‌ای حضور خواهد داشت. گلوبال ریسک اینسایت با اشاره به اینکه انتخابات اخیر مجلس ایران تغییر چندانی در سیاست خارجی ایران ایجاد نخواهد کرد افزود:گرچه گفته می‌شود این انتخابات پیروزی برای اصلاح‌طلبان بوده است، اما سیاست‌های داخلی و خارجی ایران لزوما تغییر نخواهد کرد و در روابط خارجی ایران تغییرات بسیار اندکی صورت خواهد گرفت. بنابراین عربستان سعودی همچنان رقیب اصلی ایران خواهد بود. ولی‌رضا نصر، یکی از برجسته‌ترین پژوهشگران معتقد است رقابت ایران و عربستان بر سر قدرت ادامه خواهد یافت و با فروپاشی جهان عرب مناسبات این دو کشور وارد مرحله جدیدی شده است. علاوه براین، درشرایطی که نسیم تغییر در منطقه وزیدن گرفته است، با توجه به نگرانی عربستان از چرخش آمریکا به سمت ایران با شکل توافق هسته‌ای، احساس ناامنی عربستان افزایش یافته است. ریاض این توافق را بازگشت ایران به منطقه تلقی می‌کند. عربستان همچنین جایگاه خود را به‌عنوان متحد اصلی آمریکا در منطقه از دست داده است. همه این عوامل توضیح می‌دهند که چرا عربستان به منظور برانگیختن خصومت سنی‌ها علیه افزایش نفوذ ایران، همچنان از کارت فرقه‌ای سوءاستفاده می‌کند. این تاکتیکی است که سعودی‌ها امیدوارند از طریق آن جلوی افزایش نفوذ ایران را بگیرند. گرچه روابط آمریکا-عربستان به دلیل تداوم تامین مالی تروریسم بین‌الملل توسط عربستان خدشه‌دار شده، اما این روابط همچنان برای منافع ملی آمریکا اساسی است و برای سیاست‌گذاران واشنگتن از اهمیت فراوانی برخوردار است.


ایران 2025: یک قدرت اقتصادی منطقه‌ای، نه ژئوپلیتیکی

با توجه به این مساله که اقتصاد ایران در دوران پسا تحریم فعال‌تر خواهد شد، این کشور پتانسیل آشکاری برای نفوذ اقتصادی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا دارد. اقتصاد ایران که از تنوع خوبی برخوردار است، از بازگشت به تجارت بین‌المللی منتفع خواهد شد و این مساله به قدرت منطقه‌ای ایران کمک خواهد کرد. پس آیا ایران تا سال ۲۰۲۵ به ابرقدرت منطقه‌ای تبدیل خواهد شد؟ به لحاظ اقتصادی جواب بله است اما به لحاظ ژئوپلیتیکی پیش‌بینی قطعی کار دشواری است. به احتمال بسیار، سعودی‌ها به‌رغم افول نفوذشان برای تبدیل شدن ایران به رهبری مطلق در خاورمیانه موانع بسیاری ایجاد خواهند کرد.