لایه‌های پنهان بدهی د ولت
دکتر مسعود نیلی در پنجمین همایش سیاست‌های پولی و چالش‌های بانکداری و تولید به بررسی ماهیت بدهی‌های دولت، راهکارها و الزامات این پدیده در اقتصاد ایران خواهد پرداخت. مشاور اقتصادی رئیس‌جمهوری در سخنرانی خود در کنار تحلیل ماهیتی این پدیده، مکـانیزم‌های ایجـاد بدهـی‌ها را نیز ریشه‌یابی خواهد کرد. اهمیت ریشه‌یابی این پدیده در استقرار موفق بازار اوراق بدهی نقش مهمی دارد؛ زیرا مادامی که مکانیزم‌های ایجاد بدهی فعال باشد زمینه ساماندهی کامل تعهدات به‌وجود نخواهد آمد. دکتر نیلی قصد دارد برای نخستین بار این معضل را در یک نقطه کانونی مشخص قرار دهد تا با تبدیل شدن به سوژه اصلی، نگاه صاحب‌نظران، سیاست‌گذاران و فعالان اقتصادی را به آن جلب کند.

دکتر مسعود نیلی رئیس موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی اعتقاد دارد: یکی از مهم‌ترین مشکلات کنونی اقتصاد ایران مطالبات از دولت است. به گفته این اقتصاددان، تسویه این بدهی به دو شکل حذف بدهی از طریق تورم یا تسویه آن از طریق بازار بدهی قابل اجرا است. این اقتصاددان با تاکید بر اینکه حالت اول مطمئنا نه ممکن است نه مطلوب، گفت: بازار اوراق بدهی تنها مسیر مناسب برای عبور از این چالش است اما لازمه توفیق در استفاده از این روش نوین، شناخت عوامل اصلی ایجاد معضل بدهی‌ها در اقتصاد ایران است. به همین دلیل عضو هیات علمی دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه شریف با توجه به ضرورت شناخت معضل بدهی‌ها و تعهدات دولت در اقتصاد ایران قصد دارد در پنجمین همایش سیاست‌های پولی و چالش‌های بانکداری و تولید چیستی این تعهدات را مورد بررسی قرار دهد. وی پس از ریشه‌یابی و تشخیص علل بروز چنین مساله‌ای، به ارائه راهکار در این زمینه خواهد پرداخت. اما در مسیر ساماندهی و ارائه راهکار باید مجموعه‌ای از الزامات نیز پذیرفته شود. بنابراین در بخش سوم سخنرانی، این صاحب‌نظر اقتصادی الزامات و اصول استقرار این نظم نوین را بحث خواهد کرد. با توجه به جدید بودن چنین مباحثی در اقتصاد ایران به نظر می‌رسد برای نخستین بار قرار است چارچوب تحلیلی برای یکی از مشکلات مزمن اقتصاد ایران طراحی شود. مشاور اقتصادی رئیس‌جمهوری در سخنرانی خود ابتدا به بررسی ترکیب، اجزا و انواع بدهی دولت خواهد پرداخت. او در کنار تحلیل ماهیتی این پدیده، مکـانیزم‌های ایجـاد بدهـی‌ها را نیز ریشه‌یابی خواهد کرد.
اهمیت ریشه‌یابی این پدیده در استقرار موفق بازار اوراق بدهی نقش مهمی دارد. زیرا مادامی که مکانیزم‌های ایجاد بدهی فعال باشد زمینه برای ساماندهی کامل تعهدات به‌وجود نخواهد آمد. بنابراین در سخنرانی دکتر مسعود نیلی علاوه بر بررسی ماهیتی، الزامات و ضرورت‌ها نیز بررسی خواهد شد. دکتر نیلی در سخنان خود با تحلیـل سناریوهـای مختلف نشان خواهـد داد چه رویکردی می‌تواند در به سامان رسیدن یکی از معضلات اصلی اقتصاد ایران سودمند باشد. نکته قابل‌توجه در این جستار کارشناسی، توجه به بخش‌های کمتر شناخته شده معضل است.
تعهداتی که هم اکنون به دولت به ارث رسیده محصول ادوار مختلف است. این بدهی‌ها با وجود تفاوت در ظاهر، یک ویژگی مشترک دارند؛ خلق آنها براساس قرارداد نبوده است. بنابراین ساماندهی پدیده‌ای که براساس قرارداد مدونی خلق نشده است بر پیچیدگی‌های کار خواهد افزود. دکتر نیلی قصد دارد برای نخستین بار این معضل را در یک نقطه کانونی مشخص قرار دهد تا با تبدیل شدن به سوژه اصلی، نگاه صاحب‌نظران، سیاست‌گذاران و فعالان اقتصادی را به آن جلب کند. به نظر می‌رسد در انجام نشدن تعهدات دولت میان این نهاد و طلبکاران یک توافق نانوشته وجود دارد. به اعتقاد دکتر نیلی، این تعادل پنهان موجب شده طلبکاران با محاسبه خسارت تاخیر به اصل رقم مطالبات از دولت بیفزایند. دولت نیز به‌دلیل آنکه تعهد زمانی مشخصی ندارد ملاحظه‌ای برای شارژ بدهی‌ها از سوی طلبکاران نداشته باشد. به‌عبارت دیگر، دو طرف تمایلی به تغییر رابطه شکل گرفته ندارند. به باور دکتر نیلی در این میان تنها گروه دچار خسران از این رابطه، مصرف‌کنندگان هستند زیرا هزینه‌های تورمی این پدیده را آنها پرداخت می‌کنند.
دکتر نیلی معتقد است اقتصاد ایران باید برای گذار از شرایط کنونی، اصلاحات نهادی را انجام دهد. ایجاد بازار خرید بدهی‌های دولت به بانک‌ها و بدهی‌های بانکی، ایجاد تحول در طرح‌های عمرانی و مشارکت بخش خصوصی در کنار دولت در طرح‌های عمرانی، تقویت و تجهیز ابزارهای بورس و بازار سرمایه و انضباط مالی در دولت، چهار اقدام اساسی است که با عنوان نهاد‌سازی در اقتصاد ایران از آن یاد می‌کند. وی تاکید دارد اما در حرکت به سوی نهاد‌سازی و برای پرهیز از بروز مجدد این معضل، باید ریشه‌های آن به درستی شناسایی و تبیین شود، درخصوص راهکارها بحث‌های کارشناسی و کاربردی صورت گیرد و سرانجام الزامات آن مد نظر قرار گیرد.
علاوه بر دکتر مسعود نیلی، ولی‌الله ‌سیف رئیس‌کل بانک مرکزی، عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی و اکبر کمیجانی قائم‌مقام بانک مرکزی به همراه موسی غنی‌نژاد اقتصاددان، در این همایش سخنرانی خواهند کرد. فرصت‌ها و الزامات راه‌اندازی بازار اوراق بدهی خوانش پنجم این رویداد از اقتصاد ایران است. ملاقات پنجم اضلاع اقتصاد ایران(سیاست‌گذاران، بانکداران، فعالان اقتصادی در کنار تصمیم‌سازان و کارشناسان) با یک تمایز نسبت به ادوار قبل و رخدادهای مشابه برگزار می‌شود. این نشست در دو سطح برگزار می‌شود سطح کلان به موضوع بدهی‌های دولت و راهکارهای عبور از تنگنای اعتباری اختصاص دارد. در سطح خرد نیز تلاش شده فرصت‌های ناشی از این راهکار‌ها در اختیار فعالان اقتصادی قرار گیرد. علاقه‌مندان برای ثبت‌نام و شرکت در این همایش که ۱۱ اسفندماه برگزار می‌شود، می‌توانند به سایت http:/ / events.den.ir مراجعه کنند یا با شماره‌‌های ۴-۴۲۷۱۰۱۵۱ تماس بگیرند.