سه دلیل تغییر رویکرد کانادا
دکتر علی بیگدلی
کارشناس مسائل بین‌الملل
دولت تازه روی کارآمده لیبرال‌ها در کانادا که هم زمان با اعلام توافق هسته‌ای ایران و اجرای آن روی کار آمد، موضع ملایم‌تری نسبت به دولت محافظه‌کار استفان هارپر، نخست‌وزیر پیشین کانادا در قبال ایران گرفته است. در همین ارتباط دولت «جاستین‌ترودو» در تصمیم جدید خود اعلام کرده است که در پی اجرای توافق هسته‌ای ایران و تایید سازمان ملل متحد، بخشی از تحریم‌های خود علیه دولت ایران را لغو می‌کند و به دنبال از سرگیری گفت‌وگو با ایران است.

به گفته دولت کانادا این بازنگری شامل برداشته شدن تحریم‌های فراگیر در حوزه‌های خدمات مالی، واردات و صادرات خواهد شد. دولت کانادا گفته است که علاوه بر رفع تحریم‌های سازمان ملل، در تحریم‌های یکجانبه خود علیه قانون «تدابیر ویژه اقتصادی» هم بازنگری می‌کند. در تبیین این تصمیم جدید دولت کانادا باید به سه عامل مهم اشاره کرد:عامل اول به تغییرات قدرت در کانادا بر می‌گردد. دولت لیبرال جاستین‌ترودو که اخیرا قدرت را به دست گرفته برخلاف دولت قبلی محافظه‌کاران که دیدگاه تک‌بعدی به دنیا داشتند و متاثر از محافل محافظه‌کار آمریکایی بودند و نه تنها روابط با ایران، بلکه فضاهای اقتصادی را که می‌توانست به بهبود وضعیت اقتصادی کانادا منجر شود، بسته بودند. با پیروزی لیبرال‌ها تصمیم گرفته شد تا کانادا مجددا مناسبات اقتصادی خود را با دنیا گسترش دهد. در مبارزات انتخاباتی به این موضوع اشاره شده بود. نکته دیگر اینکه حضور چند ایرانی در پارلمان کانادا و به‌طور کلی گرایش چند فرهنگی دولت جدید لیبرال‌ها باعث شد تا اتاوا میل به ارتقای روابط با ایران را در دستور کار خود قرار دهد.

عامل دوم که اهمیت بیشتری دارد به تاثیرپذیری کانادا از سیاست‌های عمومی آمریکا و بریتانیا در نظام بین‌الملل برمی‌گردد. در واقع با توجه به لغو تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا و عملیاتی شدن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در فاز اجرایی از یک طرف و ارتقای روابط ایران با اتحادیه اروپا و سفر وزیر امور خارجه ایران به لندن و سخنرانی در پارلمان انگلیس که به گشایش در بخش کنسولی در هفته‌های آینده منجر خواهد شد، می‌توان گفت که اتاوا نیز متاثر از چنین فضایی دست به این اقدام برای برقراری تماس‌ها با ایران زده است.عامل سوم هم به مسائل اقتصادی بر‌می‌گردد. در زمان محافظه‌کارها، کانادا با بیکاری و بحران اقتصادی روبه‌رو شد که دلیل آن نیز تصمیمات تک بعدی دولت هارپر بود. تصمیم برای عقب نماندن از رقبای بین‌المللی در دولت جدید لیبرال‌ها باعث شده تا تقویت اقتصادی در دستور کار دولت قرار بگیرد. بنابراین این سه عامل باعث شده تا دولت کانادا تحریم هایش علیه ایران را لغو کند و زمینه برای ارتقای سطح مناسبات و تبادل سفیر هم فراهم شود. دولت پیشین کانادا اواخر تابستان سال ۱۳۹۱سفارت خود را در تهران تعطیل کرد و از دیپلمات‌های ایرانی نیز خواست که خاک آن کشور را‌ترک کنند. اتاوا روز جمعه اعلام کرد، امیدوار است با مقام‌های ایرانی درباره احتمال ازسر گرفتن روابط دیپلماتیک هم گفت‌وگو کند. به‌نظر می‌رسد که این تصمیم هم تا حد زیادی متاثر از گشایش روابط سیاسی بریتانیا با ایران خواهد بود.