رئیسجمهور و وزیر خارجه ایران در گفت‌وگوهایی تشریح کردند
آمادگی مشروط برای مذاکره با آمریکا
مسعود پزشکیان دیروز هم در جلسه هیات دولت در جمع خبرنگاران در پاسخ به این پرسش که «ایران حاضر به مذاکره با ترامپ است؟» گفت: «آمریکا هر وقت ثابت کند و به حرف‌هایش عمل کند، گفت‌وگو می‌کنیم.» در همین زمینه اما عباس عراقچی، وزیر امور خارجه در حاشیه همان جلسه هیات دولت درباره مذاکره با آمریکا گفت: «تا الان با اروپایی‌ها مذاکرات هستهای داشتیم و ایران غیر از مذاکرات هستهای با اروپا، مذاکره دیگری ندارد.» به روی میز آمدن بحث مذاکـرات بـار دیگـر واکنش‌های بسیاری را در داخل و خارج ایران به دنبال داشته است.
من تصمیم گرفتم این مشکلات را حل کنم
از روز سهشنبه ۲۵ دی ماه که خبر گفت‌وگوی پزشکیان با شبکه تلویزیونی انبیسی مطرح شد، بسیاری از گروه‌ها و جریان‌ها منتظر بودند تا در جریان مواضع دولت درباره مذاکره با آمریکا قرار بگیرند. در بخش‌هایی از مصاحبه پزشکیان آمده است: «به دلیل مشکلات در کشور و کشورهای مجاور تصمیم گرفتم که مشکل را حل کنم.» این پاسخی است که به لستر هولت، مجری برنامه انبیسی می‌دهد که علت شرکت او در انتخابات ریاست‌جمهوری را جویا شده بود.
رئیسجمهور همچنین در ارتباط با تهدید دونالد ترامپ در مورد افزایش فشارها بر ایران و پیام او به رئیس‌جمهوری آتی آمریکا گفت: «آنچه تاکنون مشخص است این است که از همان اوایل که در ایران زندگی کرده‌ایم، آمریکا به دنبال سرنگونی ایران بوده است. امیدوارم که آمدن مجدد ترامپ به صلح و نه جنگ و خونریزی در منطقه و جهان منجر شود.»
او در پاسخ به سوالی در مورد امکان گفت‌وگوی مستقیم و بی‌پرده با واشنگتن گفت: «ما مشکل‌مان با گفت‌وگو نیست. بلکه در تعهدی است که از گفت‌وگو و مذاکره ناشی می‌شود. ما گفت‌وگوهای طولانی با ۱+۵ انجام دادیم و به تمام تعهداتمان پایبند بودیم. اما متاسفانه طرف دیگر بود که به تعهدات خود پایبند نبود.»
ما هرکاری برای صلح در منطقه انجام می‌دهیم
پزشکیان در پاسخ به سوال مجری در زمینه واکنش به اقدام نظامی احتمالی اسرائیل و آمریکا برای متوقف کردن برنامه هستهای ایران گفت: «طبیعتا به هر اقدامی واکنش نشان خواهیم داد. ما از جنگ هراس نداریم، ولی به دنبال آن هم نیستیم.» مجری در همین زمینه پرسید: «آیا فکر می‌کنید که با توجه به شرایط فعلی حمله به ایران محتمل است؟»
پزشکیان گفت: «امیدوارم که این اتفاق نیفتد، چرا که نه تنها به ضرر ما بلکه تمامی بازیگران خواهد بود. تنش‌هایی که وجود دارد به نفع هیچ‌کدام از طرف‌ها نیست. تمام آنچه تاکنون انجام داده‌ایم صلحآمیز بوده و به دنبال سلاح هستهای نبوده‌ایم. با این وجود، آنها ما را متهم می‌کنند که مشغول ساخت بمب هستیم. این توطئه‌ای است که سعی در دنبال کردن آن داشته و به دنبال نوعی مستمسک هستند. این صحیح نیست.»
او در مورد تحولات اخیر غزه، لبنان و سوریه و ادعای تضعیف موقعیت ایران گفت: «من ارتباطی به آن شکل نمی‌بینم. برخی از دوستان شاید ارتباطی ببینند، اما در مقایسه با سال گذشته در درون کشور همبستگی و قدرت ما و مشارکت مردم بیشتر شده و امنیت در کشور مستحکم‌تر بوده است.»
نقشه‌ای برای کشتن ترامپ نبوده
رئیسجمهور در بخش دیگری از این گفت‌وگو در پاسخ به این پرسش که «یکی از تهدیدهای احتمالی برای دیپلماسی می‌تواند این باشد که ایالات‌متحده معتقد است ایران نقشه دارد، دونالد ترامپ را ترور کند. آیا چنین نقشه‌ای بوده است؟»، گفت: «همه ترورهایی که در منطقه، اروپا و جاهای دیگر می‌بینیم، آیا اثری از ایرانی‌ها در آنها است؟! آیا ارتباطی بوده است؟ هرگز!» پزشکیان همچنین به سوال دیگری مبنی بر اینکه «شما می‌گویید هرگز نقشه‌ای ایرانی برای کشتن ترامپ نبوده است؟»، پاسخ داد: «به هیچ‌وجه! آنچه توطئه علیه ترامپ گفته می‌شود، نقشه اسرائیل و دیگر کشورها برای ترویج دشمنی با ایران است. رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در ادامه و در پاسخ به این پرسش که «قول می‌دهید که اقدامی برای کشتن دونالد ترامپ صورت نگیرد؟»، گفت: «از ابتدا هم چنین قصدی نداشتیم و نخواهیم داشت.»
مسیریابی مذاکراتی عراقچی
به جز گفت‌وگوی پزشکیان در هیات دولت و شبکه انبیسی(NBC)، گفته‌های وزیر امور خارجه که پیش‌تر در گفت‌وگوی ویژه خبری انجام داده بود هم واکنش‌های مختلفی را به دنبال داشت. عباس عراقچی با تاکید بر اینکه امید دولت به مذاکره نیست، گفته بود: «ما یک دور مذاکره با ۳ کشور اروپایی و یک دور مذاکره با کارشناسان اروپا داشتیم؛ غرض اصلی پیدا کردن راهی برای شروع مذاکرات هستهای است.»
عراقچی در همین برنامه خبری با بیان اینکه ما در موضوع هستهای هیچ‌گاه میز مذاکره را ترک نکردیم و هیچ‌وقت نبوده که بگوییم اهل مذاکره نیستیم، تصریح کرد: «بعضی وقت‌ها زیاده‌خواهی‌های طرف مقابل مذاکرات را دچار مشکل میکرد، ولی ما به‌صورت مبنایی مشکلی برای مذاکره نداریم، زیرا به برنامه صلحآمیز هستهای خود اعتماد داریم.»
او با اشاره به اینکه مذاکرات ما با اروپا خوب بوده و ما جدیت را احساس کردیم، اظهار کرد: «خواست آنان برای راه‌حل مذاکراتی را احساس کردیم که وجود دارد؛ سیاست ما با آمریکا همین است و با آمریکا تا وقتی که به برجام بازنگردد مذاکره نمی‌کنیم.» وزیر امور خارجه همچنین تاکید کرد: «با چین و روسیه هم مشورت‌های خودمان را خواهیم داشت و آنان را ۲ عضو اصلی برجام می‌دانیم.»
اشاره او به جدیدترین دور مذاکرات برجامی در ژنو است که در ۲۴ و ۲۵ دی‌ماه ۱۴۰۳(۱۳ و ۱۴ ژانویه ۲۰۲۵) بین ایران و سه کشور اروپایی(انگلیس، فرانسه و آلمان) برگزار شد. این مذاکرات در ادامه گفت‌وگوهای قبلی در آذرماه، با هدف تبیین موضوعات و رایزنی‌های بیشتر در زمینه‌های منطقه‌ای، روابط دوجانبه، موضوع هستهای و رفع تحریم‌ها انجام گرفت.
واکنش‌ها از ایران تا آمریکا
محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی در خصوص صحبت‌های اخیر نمایندگان مجلس درباره ساخت بمب اتم و موضوعات هستهای در حاشیه هیات دولت گفت: «نمایندگان مجلس دیدگاه‌های خود را بیان می‌کنند، تصمیمات درباره دکترین هستهای در راس کل نظام و مراجع مربوطه اتفاق می‌افتد.»
لارنس نورمن، خبرنگار رسانه آمریکایی وال‌استریت ژورنال هم در همین زمینه درباره هیات‌های مذاکره‌کننده ایران و اروپا در ژنو، اعلام کرد: «دور جدید گفت‌وگوهای ایران و اروپا سازنده‌تر از دور گذشته بود.» او در ادامه یادآور شد: «این موضوع می‌تواند انعکاسی از یک توافق دوجانبه میان طرفین مذاکره‌کننده در این خصوص باشد که پیشبرد امور از طریق یک مسیر دیپلماتیک در دستور کار قرار گرفته است، اما اینکه واشنگتن هم با آن موافقت خواهد کرد یا خیر، پرسش دیگری است.»
کاظم غریب‌آبادی، معاون بین‌الملل و حقوقی وزیر امور خارجه ایران هم در همین زمینه نوشت: «مذاکرات جدی، صریح و سازنده بود. ما درباره ایده‌هایی که شامل جزئیات خاصی در زمینه‌های لغو تحریم‌ها و برنامه هستهای که برای توافق مورد نیاز است، بحث کردیم». او افزود: «طرفین توافق کردند که مذاکرات باید از سر گرفته شود و برای دستیابی به توافق، همه طرف‌ها باید فضای مناسب را ایجاد و حفظ کنند. ما توافق کردیم که گفت‌وگوهای خود را ادامه دهیم.»
میدان پیش‌رو
حال باید دید با توجه به دور جدید مذاکرات در ژنو و مطرح شدن مباحث مختلف درباره مذاکرات هستهای، مسیر پیش‌رو به چه سمتی گرایش پیدا خواهد کرد. مسیری با مخالفان و موافقان داخلی و خارجی قدرتمند که یادآور مذاکرات برجام در یک دهه پیش است. این میدان پر فراز و نشیب در روزهای پیش‌رو بازیگرانش را به پای چالش یا گفت‌وگو می‌کشاند.
تحلیل الجزیره از سیگنال مذاکراتی پزشکیان به آمریکا
سایت تلویزیون قطری «الجزیره» در تحلیلی از گفت‌وگوی رئیسجمهور ایران با شبکه آمریکایی NBC می‌نویسد: مسعود پزشکیان، رئیسجمهور ایران، ادعاها مبنی بر اینکه کشورش برای کشتن دونالد ترامپ، رئیسجمهور منتخب آمریکا پس از دو بار سوءقصد قبلی به او در سال 2024 طراحی کرده بود، رد کرد. پزشکیان در گفت‌وگو با شبکه آمریکایی انبیسی نیوز که روز چهارشنبه پخش شد، همچنین بر صلحآمیز بودن برنامه هستهای ایران تاکید کرد و به ترامپ درباره خطر «جنگ» هشدار داد.
مصاحبه با مسعود پزشکیان، رئیسجمهور ایران که عموما به عنوان میانه‌‌‌رو شناخته می‌شود، کمتر از یک هفته قبل از روی کار آمدن ترامپ که در دوره اول ریاست‌جمهوری‌‌‌اش سیاست‌های سختگیرانه‌‌‌ای را علیه ایران اجرا میکرد، پخش شد. پزشکیان به انبیسی گفت: ما هرگز برای شروع این کار [طرف ترور ترامپ] انجام نداده‌‌‌ایم و هرگز نخواهیم کرد. در ماه نوامبر، وزارت دادگستری ایالات‌متحده یک مرد ایرانی را به ارتباط با توطئه ترور رهبر جمهوری‌خواهان متهم کرد.
ترامپ سال گذشته در جریان مبارزات انتخاباتی آمریکا مدعی شد که احتمالا ایران در پس تلاش برای کشتن او بوده است. این مرد 78 ساله که در انتخابات سال گذشته آمریکا پیروز شد و روز دوشنبه به قدرت خواهد رسید، از دو سوءقصد در طول مبارزات انتخاباتی جان سالم به در برد - یکی در سپتامبر در حالی که در زمین خود در وست پالم بیچ فلوریدا مشغول بازی گلف بود و دیگری در ماه ژوئیه در تجمعی در باتلر پنسیلوانیا. بازرسان هیچ مدرکی دال بر دخالت ایران در این دو پیدا نکرده‌اند. ایران همچنین قبلا ادعاهای آمریکا مبنی بر دخالت در امور ایالات‌متحده از جمله از طریق عملیات سایبری را رد کرده است.
پزشکیان همچنین تاکید کرد که برنامه هستهای ایران صلحآمیز است و تهران به دنبال «سلاح هستهای» نیست. در دوره اول ترامپ، ایالات‌متحده از توافق برنامه جامع اقدام مشترک 2015(برجام) خارج شد که در ازای نظارت، تحریم‌ها علیه برنامه‌های هستهای ایران را لغو کرد. ترامپ همچنین در جریان مبارزات انتخاباتی اخیر خود تهدید کرد که اسرائیل متحد آمریکا، می‌تواند به تاسیسات هستهای ایران حمله کند.
پزشکیان به انبیسی گفت: امیدوارم ترامپ به صلح در منطقه و جهان کمک کند و برعکس به خونریزی یا جنگ کمک نکند. ما به هر اقدامی واکنش نشان خواهیم داد. ما از جنگ نمی‌ترسیم، اما به دنبال آن نیستیم.» رئیسجمهور ایران در پاسخ به سوالی درباره احتمال مذاکره با ترامپ گفت: مشکلی که ما داریم گفت‌وگو نیست. در تعهدات ناشی از گفت‌وگو است که ما باید به آن متعهد شویم. این طرف مقابل بود که به وعده‌ها و تعهدات خود عمل نکرد.» عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران روز سهشنبه گزارش داد که مذاکرات جاری با قدرت‌های اروپایی نشان می‌دهد که آنها برای ازسرگیری مذاکرات هستهای جدی هستند.
