شادی آذری: تاکنون مسافران خطوط هواپیمایی با سرو غذاهای گرم در هواپیماها به خوبی آشنا شده‌اند. اما سرو غذای گرم در قطار آن هم در کوپه‌ای که به شکل رستوران یا آشپزخانه طراحی شده است، تجربه‌ای است که هندوستان آن را به عنوان یکی از مظاهر رفاه از بریتانیا به ودیعه گرفته است. در کوپه موسوم به آشپزخانه قطارهای هندوستان، گروه‌هایی کارآزموده از مردانی که تجربه چند دهه کار در صنعت رستوران‌داری را دارا هستند، میلیاردها وعده غذایی را به مسافران ارائه می‌کنند.

در برخی از قطارهای خاص حتی چند نوع غذا برای هر وعده ارائه می‌شود که مسافران می‌توانند از میان آنها غذای مطلوب خود را انتخاب کنند. برخی از این غذاها حاوی برنج، سبزیجات و نان مخصوص هندی‌ها به نام چاپاتی است. هندوستان اما در طرح جدید خود قصد دارد یک گام دیگر به جلو بردارد و به تدریج این خدمات سیستم ریلی خود را به «کیترینگ الکترونیک» و «بخر و ببر» تبدیل کند. به این معنا که غذا لزوما در قطار سرو نخواهد شد و افراد می‌توانند غذای مورد علاقه خود را بگیرند و با خود ببرند با این تفاوت که همچون رستوران‌ها تنوع غذا بسیار بیشتر خواهد شد. نیراج شارما، سخنگوی شرکت ریلی نورثرن که در اغلب مسیرهای شمال هندوستان فعال است، می‌گوید: « این تصمیم به این خاطر اتخاذ شده است که مردم خواستار انواع مختلف غذا هستند.

با این روش ما می توانیم پیتزا، برگر یا غذاهای اروپایی هم عرضه کنیم. در واقع این یک برنامه تکمیلی است.» البته نباید این نکته را از نظر دور داشت که وقتی مسائل بهداشتی رعایت نشود یا بیشتر به موتور قطار اهمیت داده شود تا آشپزخانه‌اش، سیستم ریلی هندوستان شاهد مقاومت بیشتری در برابر برداشتن این گام به جلو خواهند بود. بنابراین لازمه چنین اقدامی حفظ کیفیت و رعایت اصول و استانداردهای لازم است. کوپه رستوران قطار، یک قرن پیش توسط انگلیسی‌ها به قطارهای هندوستان معرفی شد. قیمت بلیت یکی از این قطارها که به‌عنوان قطار لوکس مخصوص توریست‌ها مشغول به کار است، ۲۶هزار روپیه، معادل ۲۶۰ پوند است. مشتریان این قطار چنان به آن وفادارند که وقتی سال گذشته قرار شد فعالیت آن متوقف شود، با اعتراضات خود باعث شدند کار آن دوباره از سرگرفته شود.

ویوک خیر، یک پژوهشگر تاریخ قطارهای هندوستان که خود نیز به طور منظم با قطار سفر می‌کند، می‌گوید: «این فوق‌العاده است. شما در قطار می‌نشینید و از تماشای مناظر طبیعی از پشت پنجره لذت می‌برید و در عین حال هم صبحانه خود را میل می‌کنید.» بسیاری از سفرهای ریلی هندوستان سفرهایی طولانی هستند که خیلی کند انجام می‌شوند. یک سفر به مسافت ۶۰۰ مایل که برای کشوری به وسعت هندوستان سفری معمول محسوب می‌شود، گاه می‌تواند تا ۲۴ ساعت طول بکشد. برخی افراد در چنین سفرهایی با خود غذا به همراه می‌آورند. اما برای برخی دیگر تازه بودن غذا از اهمیت بیشتری برخوردار است. در مجموع بیش از نیم میلیون وعده غذا در هر روز در کوپه‌های آشپزخانه‌های مخصوص قطارهای هندوستان برای مسافران سرو می‌شود. گرچه قیمت این غذاها متفاوت است، اما می‌توان به یقین گفت که سطح قیمت‌ها بسیار پایین است. خیر می‌گوید: «این بخشی از سبک زندگی هندی‌هاست. برای هندی‌ها خیلی مهم است که چه می‌خورند. برای هندی‌ها مهم نیست که قطارشان دیر برسد، اما در هر صورت باید صبحانه خود را در آن بخورند.»

دهه‌هاست که منوی غذاهای این واگن‌ها در هند تغییری نکرده است. هنوز در بسیاری از آنها می‌توان تاثیر حضور بریتانیایی‌ها در هندوستان را که در سال ۱۹۴۷ خاتمه یافت، حس کرد. به‌عنوان مثال در منوی صبحانه‌ املت شل و کتلت‌های سرخ شده و لوبیای پخته قابل مشاهده است. حتی چای شیرین داغ که با هوای داغ بیش از ۴۵ سانتیگرادی داخل و خارج قطار هیچ تناسبی ندارد هم نکته‌ای قابل تامل است.در فاز جدید سرمایه‌گذاری بر قطارهای هندوستان، استفاده از قطارهای پرسرعت و درهایی که به طور خودکار بسته می‌شوند، پیش‌بینی شده است. مقامات همچنین اعلام کرده‌اند که حذف کوپه بوفه غذا هم بخشی از این پروژه «مدرن‌سازی سیستم» است.

در سیستم جدید که با هدف افزایش درآمدهای بخش ریلی طراحی شده است، مسافران می‌توانند با استفاده از یک اپلیکیشن گوشی همراه یا در یک وب‌سایت غذای خود را از پیش سفارش دهند و هزینه آن را به صورت آنلاین یا هنگام تحویل در قطار بپردازند. اس‌کی دوتا، یکی از مقامات شرکت کیترینگ و گردشگری قطار هندوستان بر این نکته تاکید می‌کند که با وجود عقد قرارداد با فست‌فودهای معروف بین‌المللی، گزینه غذاهای هندی نیز همچنان برای مشتریان وجود خواهد داشت. او می‌گوید: «بی‌شک هنوز می‌توانید در صورت علاقه همان غذاهای پیشین قطار را سفارش دهید. در سیستم جدید همه گزینه‌ها موجود خواهد بود. این تنوع بزرگ هندوستان است و با همین ویژگی توصیف می‌شود.»