پروژه قطار حومه‌ای تهران - ورامین - گرمسار در سال ۹۱ با وجود پیشرفت بیش از ۷۰ درصدی زیرسازی با تصمیم ناگهانی در بازدید رئیس‌جمهوری وقت با موضوع تبدیل خطوط درحال احداث راه‌آهن در حریم راه‌آهن به مترو مواجه شد. تصمیمی که با وجود عدم انطباق با قوانین که از سوی رئیس مجلس شورای اسلامی نیز مورد تاکید قرار گرفت برخلاف قانون جنبه اجرایی به خود گرفت. به گزارش روابط عمومی راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، حمل‌و‌نقل حومه‌ای ریلی گونه‌ای از حمل‌ونقل است که ارتباط بین کلانشهرها را با شهرهای کوچک‌تر اطراف خود تامین می‌کند و به مسافرانی که سفرهای روزانه عمدتا به قصد کار و تحصیل از شهرهای حومه‌ای به شهرهای مادر را دارند سرویس‌های ریلی ارائه می‌کند.

در این راستا اقداماتی در حومه شهر تهران به‌عنوان کلانشهر ایران برای سرویس‌رسانی به مردم صورت گرفته که ایجاد ظرفیت مناسب در زیرساخت‌های راه‌آهن به منظور ارائه خدمات بیشتر و استفاده حداکثری از قطار حومه‌ای راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران در مسیر حومه‌ای تهران-ورامین- گرمسار با حاشیه‌هایی همراه بوده است که تاریخچه این مسیر ریلی در این گزارش بررسی شده است.

تدوین پروژه ریلی تهران - ورامین - گرمسار براساس گزارش توجیه فنی و اقتصادی بود که در سال ۸۶ عملیات اجرایی آن توسط شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران آغاز شد.

بر اساس اعلام بخش فنی اجرایی قطار حومه‌ای شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، راه‌آهن حومه‌ای هیچ‌گاه مانعی برای احداث متروی تهران - ورامین - گرمسار نبوده و نمی‌شود، بلکه آنچه راه‌آهن از ابتدا با اتکا به ادله فنی و قانونی عنوان کرده است عدم امکان استفاده از حریم راه‌آهن به منظور احداث خط مترو است، به‌طوری‌که در جلسات مختلف فنی با ارائه مدارک فنی و استانداردهای مربوط این موضوع تبیین شده است.

سوابق و مستندات پروژه ریلی تهران - ورامین نشان می‌دهد که پس از شروع پروژه قطارحومه‌ای تهران - ورامین - گرمسار توسط راه‌آهن جمهوری اسلامی و پیشرفت بیش از ۷۰ درصد زیرسازی پروژه در سال ۹۱ با تصمیم ناگهانی در یکی از بازدیدهای رئیس جمهور وقت (قبل از انجام بررسی کارشناسی لازم) موضوع تبدیل خطوط درحال احداث راه‌آهن در حریم راه‌آهن به مترو اعلام شد و طی مصوبه هیات وزیران وقت این موضوع مصوب شد، ولیکن این مصوبه از سوی رئیس مجلس شورای اسلامی به‌دلیل عدم انطباق آن با قوانین لغو شد. در این شرایط و بدون انجام تشریفات قانونی لازم برای تحویل کار از پیمانکاران قبل، پیمانکاران جدید انتخاب و در همان محدوده برخلاف قوانین و مقررات شروع به فعالیت کرده‌اند.

بر اساس آنچه بخش فنی اجرایی قطار حومه‌ای شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی اعلام می‌کند پس از تحویل پروژه به مترو تهران، مستندات پروژه نشان می‌دهد پیشرفتی در بخش زیرسازی انجام نشده است و هر کدام از جبهه‌های کاری اصلی پروژه که مانع بهره‌برداری پروژه در مسیر بحرانی کار بوده نظیر تقاطع ۱۵ خرداد، تقاطع امام رضا(ع) و ایستگاه ورامین و برخی دیگر پیشرفت صفر درصدی در این دوره داشته است این در حالی است که راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران هیچ مانعی در این جبهه‌ها نبوده است.

نتایج مطالعات و بررسی های انجام شده در کشورهای دارای الگوی موفق درزمینه حمل‌و‌نقل ریلی نشان می دهد دراین کشورها مدهای حمل ونقل ریلی ۱- درون شهری -۲ بین شهری -۳ حومه ای تعریف مشخص دارند و با ویژگی‌های متفاوت وجود دارند.

روش حمل‌و‌نقل ریلی حومه‌ای دارای ویژگی‌های متفاوت از حمل‌و‌نقل ریلی بین شهری و حمل‌و‌نقل ریلی درون شهری است و مشخصه هایی نظیر ۱- هدرروی پایین یعنی به‌طور عامیانه باید گفت مدت زمانی را که باید در ایستگاه به انتظار قطار نشست تا قطار بعدی برسد (خصوصا درزمان پیک) ۲- ناوگان مناسب وبرقی (درافق طرح) ۳- رساندن مردم به مراکز شهرها ۴- دارای ارتباط مناسب با سایر مدهای حمل‌و‌نقل و... که از ویژگی‌های آن است.

لازم به تاکید است نگاه راه‌آهن به توسعه قطارهای حومه‌ای با این ویژگی‌ها و منطبق بر استانداردهای جهانی است.