امروزه بسیاری از شاخص‌های توسعه‌یافتگی هر کشور به بخش حمل‌ونقل وابسته است. نیاز روزافزون به روش‌های حمل‌ونقل سریع، ایمن و اقتصادی در مقیاس‌های بسیار بزرگ به چشم می‌خورد. در این میان صنایع حمل‌ونقل ریلی به‌عنوان ایمن‌ترین، کم‌مصرف‌ترین، پاک‌ترین و اشتغال‌زاترین روش حمل‌ونقل در مقایسه با روش‌های دیگر و مطلوبیت انجام سفر با قطار از اهمیت چشمگیری برخوردار است. از همین رو استفاده از استاندارد‌های مدیریتی به‌عنوان پشتیبانی برای رشد و توسعه پایدار این صنعت امری حیاتی است. بی‌شک IRIS مسیر قطعی آینده بخش ریلی و تنها مسیر برای رسیدن به تعالی است. مسیری که با به‌کارگیری فرآیندها و روش‌های به روز مدیریتی بهترین آموزه‌ها را برای داشتن کسب‌وکار بهتر در اختیارتان قرار می‌دهد.

زمان تولد

در پی تصمیم اروپا برای آزادسازی حمل‌ونقل ریلی، زنجیره تامین صنعت راه‌آهن در اروپا با چالش بزرگی روبه‌رو شد. محدودیت‌هایی نظیر تطابق با الزامات کشورهای مختلف در رابطه با تجهیزات راه‌آهن، انطباق با خطوط و مسیرهای بین قاره‌ای و رعایت الزامات و مقررات گوناگون قانونی/ دولتی سبب شد که در سال ۲۰۰۶ استاندارد IRIS از سوی UNIFE (اتحادیه صنایع حمل‌ونقل ریلی اروپا) با هدف توانمندسازی زنجیره تامین صنعت راه‌آهن در ارائه محصولات در بهترین سطح کیفیت، منتشر شود. لازم به توضیح است از ژانویه سال ۲۰۰۸ میلادی نگهداری و تعمیرات نیز به دامنه کاربرد صدور گواهینامه IRIS اضافه شده است. این استاندارد در سال ۲۰۰۹ به‌روزآوری شده و در کشور‌های مختلف با استقبال گسترده‌ای مواجه شده است.

ماهیت IRIS

IRIS اولین استاندارد مدیریت کسب‌وکار تخصصی در صنعت حمل‌ونقل ریلی محسوب می‌شود. هدف از این استاندارد تکوین یک سیستم مدیریت کسب و کار است که بهبود مستمر را با تاکید بر پیشگیری از خطا و کاهش خرابی در زنجیره تامین فراهم سازد.استاندارد IRIS علاوه‌بر الزامات استاندارد ISO ۹۰۰۱، الزامات اختصاصی صنعت راه‌آهن را نیز شامل می‌شود. به‌دلیل شباهت صنعت راه‌آهن با صنایع هوایی و صنایع خودرو، بخش‌هایی از الزامات استاندارد AS۹۱۰۰ و استانداردISO/ TS ۱۶۹۴۹ اقتباس شده و در متن استاندارد IRISگنجانده شده است. از ویژگی‌های بارز استاندارد IRIS توجه به الزاماتی است که به‌کارگیری آنها در صنعت راه‌آهن حائز اهمیت هستند. در این راستا مباحثی مانند مدیریت پروژه، قابلیت اطمینان، قابلیت دسترسی، قابلیت نگهداری، ایمنی (RAMS)، هزینه‌یابی چرخه عمر (LCC)، مدیریت خدمات پس از فروش، مدیریت زنجیره تامین و... را می‌توان برشمرد. پنج ویژگی اصلی در استاندارد IRIS وجود دارند که عبارت است از:

۱. ممیزی حصول آمادگی که شامل بررسی وجود روش‌های اجرایی مدون و بررسی تعریف فرآیندهای اجباری است.

۲. ارزیابی سطح بلوغ سازمان از طریق امتیازدهی به سوالات باز و بسته

۳. سازوکار تعریف اقدام اصلاحی و اقداماتی برای بهبود

۴. شرایط احراز برای ممیزان

۵. در دسترس بودن اطلاعات از طریق اینترنت

برای چه کسانی؟

استاندارد IRIS برای تمام زنجیره تامین صنعت ریلی شامل طراحی و ساخت، نگهداری و همچنین ارائه خدمات نصب و خدمات پس از فروش محصولات و قطعات مربوط به صنعت حمل‌ونقل ریلی دارای کاربرد است. گواهینامه استانداردIRIS می‌تواند برای سازمان‌هایی که در زنجیره تولید قطعات، مجموعه‌ها و محصولات مرتبط با لکوموتیو، واگن‌ها و تجهیزات جانبی واقع هستند، صادر شود.

چرا سازمان‌ها به IRIS نیازمندند؟

- مجریان عموما از کیفیت بعضی از ریل‌ها و واگن‌ها ناراضی هستند؛ همچنین آنها خواهان بهبود کیفیت زنجیره تامین هستند.

- سازندگان تجهیزات راه‌آهن در مورد تعدادی از الزامات و ممیزی‌های مختلف ریل‌ها و واگن‌ها شکایت دارند و خواهان انطباق این ممیزی‌ها با یک اصول عقلایی و منطقی هستند.

اینها مواردی هستند که استاندارد IRIS به آنها پاسخ می‌دهد.

مزایای IRIS

از فواید طراحی، استقرار و اجرای موثر این سیستم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

-افزایش ایمنی درحمل‌ونقل

-کاهش تلفات ناشی ازحوادث ریلی و قطارها

- بهبود سطح کیفیت محصولات وخدمات با به‌کارگیری الزامات اختصاصی صنعت راه‌آهن

-فراهم‌آوری فرصتی مناسب برای حضور در صحنه رقابتی بین‌المللی از طریق ثبت دربانک اطلاعاتی جهانیIRIS

- افزایش در دسترس‌پذیری و قابلیت اطمینان ریل‌ها

- دریافت گواهینامه‌های ایزو ۹۰۰۱ وIRIS

- جلوگیری از انجام ممیزی‌های متعدد در سازمان از سوی مراجع گوناگون.