تحولات صنعت ریلی در پرتغال

دنیای اقتصاد: کشورهای قاره اروپا عموما از نظر سطح توسعه‌یافتگی حمل و نقل وضعیت بسیار مناسبی دارند و البته این وضعیت در غرب قاره سبز بهتر از شرق آن است. حمل و نقل ریلی نیز درکشورهای اروپایی توسعه بسیاری یافته است. پرتغال نیز از این قاعده مستثنی نیست، اگرچه این کشور به اندازه اقتصاد‌های تراز اول اروپا در زمینه حمل‌ونقل ریلی توسعه پیدا نکرده است، با وجود این جایگاه مناسبی در جهان دارد. نگاهی به گزارش‌های جهانی در سال ۲۰۱۷ گویای آن است که این کشور از نظر کیفیت زیرساخت‌های ریلی در جهان رتبه ۲۸ را داشته و از نظر تراکم خطوط ریلی نیز در جایگاه ۲۹ دنیا قرار گرفته است. به‌طور کلی این سرزمین از لحاظ کارآیی حمل و نقل زمینی نیز در رتبه ۲۴ جهان جای می‌گیرد. این کشور سابقه زیادی در حوزه حمل و نقل ریلی دارد و تحولاتی که در این حوزه پشت سر گذاشته است می‌تواند برای کشورهای دیگر درس‌هایی به همراه داشته باشد.

سرآغاز حمل‌ونقل ریلی در پرتغال

تاریخچه حمل و نقل ریلی در این کشور به سال ۱۸۵۶ برمی‌گردد. در روز ۲۸ اکتبر این سال، پرتغال نخستین خطوط راه‌آهن خود را بین شهرهای لیسبون و کارگادو افتتاح کرد. شبکه خطوط ریلی به تدریج هم از جنوب این کشور و هم از سوی شمال توسعه یافت و علاوه‌بر این، مناطق شهری لیسبون، پورتو و شهرهای بزرگ را به اسپانیا وصل کرد. در سال ۱۸۸۷ خط راه‌آهن «دورو» تکمیل شد و علاوه‌بر آن نیز «سود اکسپرس» از لیسبون به فرانسه برای نخستین بار عملیاتی شد. در سال ۱۸۹۲ قانونی به تصویب رسید که به موجب آن خطوط راه‌آهن دولتی ایجاد شد، با وجود این بیشتر خطوط ریلی در اختیار بخش خصوصی باقی ماند. البته مقررات قانونی بیشتری در خصوص صنعت ریلی و همکاری در این زمینه نیز تدوین شد. در سال ۱۹۱۰، رژیم سلطنتی پرتغال با نظام جمهوری جایگزین شد و در نتیجه این تحویل، شورش‌های عظیمی از سوی کارگران بخش ریلی در سال‌های ۱۹۱۰، ۱۹۱۱، ۱۹۱۲، ۱۹۱۴، ۱۹۱۸، ۱۹۱۹، ۱۹۲۰، ۱۹۲۲ و ۱۹۲۳ به راه افتاد.

در سال ۱۹۲۶، خط راه‌آهن بین شهرهای کاسکه و لیسبون به تدریج با نیروی الکتریکی مجهز شدند. در سال ۱۹۲۷ خطوط متعلق به دولت به شرکت CP واگذار شدند و این کار به این دلیل صورت گرفت تا بیشتر خطوط ریلی در پرتغال تحت مدیریت واحدی قرار بگیرند. بین سال‌های ۱۹۳۶ تا ۱۹۳۹ نیز به‌دلیل جنگ داخلی اسپانیا فعالیت شرکت سوداکسپرس قطع شد. در سال ۱۹۴۵، دولت پرتغال تصمیم گرفت به سیستم اعطای حقوق به شرکت‌های دیگر پایان دهد و در سال ۱۹۵۱، تمام شبکه از سوی شرکت CP اداره می‌شد، البته به استثنای خط کاسکه که تا سال ۱۹۷۶ به‌طور کامل بخشی از این شرکت نشد.

چرخش‌های ریلی در پرتغال

به دنبال انقلاب میخک (انقلاب جمهوری در پرتغال که در سال ۱۹۷۴ توسط افسران شورشی در لیسبون پایتخت پرتغال به وقوع پیوست و منجر به سرنگونی دیکتاتوری سالازار و به قدرت رسیدن اسپینولا در این کشور شد)، شرکت CP در سال ۱۹۷۵ ملی اعلام شد. با این حال گذر زمان تحولات دیگری را در این کشور ایجاد کرد. در پرتغال برنامه دولتی برای ارتقای حمل‌ونقل و توسعه آن از جمله صنعت ریلی در نظر گرفته شده است. علاوه‌بر آن، خصوصی‌سازی در این کشور یکی از سیاست‌های اقتصادی محوری دولت پرتغال بوده که به‌طور کلی از میانه دهه ۱۹۹۰ میلادی در آن آغاز شده است.

می‌توان گفت از زمانی که پرتغال در سال ۱۹۸۶ به اتحادیه اروپا پیوست، یکی از مهم‌ترین تلاش‌های آن در این راستا بوده است که زیرساخت‌های حمل و نقل خود را به سطح سایر کشورهای اروپایی برساند. برای دستیابی به این هدف، تنها بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۶ مبلغی معادل ۲۳ میلیارد یورو برای پروژه‌های زیرساخت در این کشور تصویب شد. سرمایه‌گذاری انجام شده در این مقیاس فرصت‌های زیادی را برای شرکت‌های مختلف فراهم آورد. به‌طور کلی در سال‌های اخیر سه ویژگی اصلی برای بخش ریلی این کشور در نظر گرفته شده که عبارت است از: بازسازی جامع سیستم عملیاتی ریلی به سوی خصوصی‌سازی، سرمایه‌گذاری بی‌سابقه در زمینه تجهیزات و خدمات و در نهایت استفاده از کمک‌های اتحادیه اروپا برای تحقق پروژه‌های زیرساخت در پرتغال.