بررسی سوانح شبکه ریلی کشور در هشت سال گذشته (۱۳۸۷ تا ۱۳۹۴) نشان می‌دهد هر سال به‌طور میانگین ۶ نفر بر اثر حوادث این شبکه جان خود را از دست داده‌اند. به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی همواره از شبکه حمل‌ونقل ریلی و قطار به‌عنوان یکی از ایمن‌ترین وسایل نقلیه در جهان نام‌برده می‌شود و به همین دلیل متقاضیان زیادی دارد، اما هیچ‌گاه نمی‌توان بروز خطای انسانی را در هر مجموعه این‌چنینی نادیده گرفت. بر اساس مستندات موجود در سال‌های گفته‌شده درمجموع ۱۵ مسافر و ۳۵ مامور راه‌آهن جان خود را در حوادث ریلی کشور از دست داده‌اند. در سال ۱۳۸۷ تعداد ۱۳ نفر از هموطنان در حوادث ریلی کشور جان خود را از دست دادند که دو نفر آنها مسافر و ۱۱ نفر دیگر از ماموران شرکت راه‌آهن بودند. در سال ۱۳۸۸ تعداد تلفات انسانی حوادث راه‌آهن کشور به ۱۴ نفر رسید که هشت نفر آنان مسافر و ۶ نفر مامور شرکت راه‌آهن بودند.

آمارها نشان می‌دهد تعداد جان‌باختگان حوادث ریلی در سال ۱۳۸۹ درمجموع ۴ نفر بوده که ۲ نفر مسافر و دو نفر مامور شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران بودند. همچنین در سال ۱۳۹۰ درمجموع ۵ نفر به علت حوادث ریلی کشور جان خود را از دست دادند که همه این ۵ نفر از ماموران راه‌آهن بودند، اما هیچ مسافری در این سال در این حوادث کشته نشد. در سال ۱۳۹۱ تعداد جان‌باختگان حوادث ریلی در کشور ۶ نفر بود که یک نفر آن مسافر و ۵ نفر دیگر ماموران راه‌آهن بودند. هرچند مسوولان کشور کشته شدن حتی یک نفر از هموطنان را در حوادث ریلی، رانندگی و جاده‌ای زیاد می‌دانند اما آمارها نشان می‌دهد روزانه به‌طور میانگین ۴۸ نفربر اثر حوادث رانندگی در کشور جان خود را از دست می‌دهند. جلوگیری از تلفات مسافران در شبکه حمل‌ونقل کشور یکی از مهم‌ترین اصول دولت‌ها بوده و وزارت راه و شهرسازی با ارائه برنامه‌ها و طرح‌های مختلف درصدد است هرسال میزان تلفات مسافران را در شقوق حمل‌ونقل هوایی، ریلی، دریایی و جاده‌ای به حداقل کاهش دهد.

با ادامه روند کاهش تلفات حوادث ریلی در کشور در سال ۱۳۹۳ تعداد جان‌باختگان حوادث ریلی به دو نفر رسید که یک نفر آن مسافر و یک نفر دیگر از ماموران شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران بود. در پایان سال ۱۳۹۴ آمارها نشان داد درمجموع ۴ نفر بر اثر حوادث ریلی کشور جان خود را از دست دادند که یک نفر آن مسافر و ۳ نفر ماموران راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران بودند. در ۸ ماه سال ۱۳۹۵ شاهد هیچ حادثه منجر به فوتی در شبکه حمل‌ونقل ریلی کشور نبودیم، اما صبح روز جمعه پنجم آذر خطای مامور راه‌آهن به همراه نقص فنی، باعث کشته شدن ۳۶ تن از هموطنان آذری و ۴ مامور راه‌آهن در حادثه برخورد دو قطار در ایستگاه هفت‌خوان سمنان شد. ضمن اینکه در این حادثه ۱۰۳ نفر از مسافران مصدوم شدند.

بالا بودن عمر شبکه ناوگان ریلی کشور

به گزارش «ایرنا» سن ناوگان ریلی ایران بسیار بالا است و تا سال گذشته حتی قطارهای با عمر ۶۴ سال در این ناوگان در سیر و حرکت بودند. باوجود تلاش‌های قابل‌توجه دولت یازدهم در زمینه توسعه و بهبود فرآیندهای سیر و حرکت و مکانیزه و الکترونیکی شدن ناوبری ریلی در کشور، فاصله زیادی برای رفع عقب‌ماندگی‌های تاریخی در این زمینه وجود دارد. دولت یازدهم از آغاز فعالیت، نوسازی ناوگان ریلی را از اهم برنامه‌های خود قرار داده است و آذرماه سال گذشته تردد قطارهای بالای ۵۵ سال را ممنوع کرد و در آذرماه امسال قرار است طبق برنامه قطارهای بالای ۴۵ سال را از ناوگان حمل‌ونقل ریلی جمع کند. درحالی‌که سالانه بیش از ۱۷ هزار نفر در حوادث رانندگی جان خود را از دست می‌دهند و هزاران نفر به مصدومیت و معلولیت‌های مختلف دچار می‌شوند، خطوط راه‌آهن در صورت فراگیر شدن در کشور به همراه توسعه ناوگان علاوه‌بر سریع بودن می‌تواند در کاهش تصادفات جاده‌ای و مرگ‌ومیر در کشور نقش بسیار مهمی ایفا کند.

استانداردهای جهانی نشان می‌دهد، ایمنی شبکه حمل‌ونقل ریلی در سطح جهان ۲۰ برابر بیشتر از جاده است و این استاندارد در کشوری مانند ایران که مهم‌ترین علت مرگ‌ومیر در آن تصادفات جاده‌ای است، بالاتر از این میزان است. براساس برآوردهای شرکت راه‌آهن، ایران برای توسعه زیرساخت‌های بخش ریلی به بیش از ۳۰۰ هزار میلیارد ریال سرمایه‌گذاری در بخش زیربنایی (خطوط ریلی) و همچنین سرمایه‌گذاری در بخش واگن و لکوموتیو نیاز دارد تا بتواند به آنچه در سند چشم‌انداز ۲۰ ساله و افق سال ۱۴۰۴ تعیین‌شده یعنی ساخت ۲۵ هزار کیلومتر خط آهن و دو برابری شدن واگن‌های باری، مسافربری و لکوموتیو دست یابد. براساس افق چشم‌انداز، مسوولان برای ایجاد زیرساخت‌های مناسب در خطوط ریلی باید سالانه بیش از یک هزار کیلومتر خط آهن جدید احداث کنند، ضمن اینکه بیش از ۴۰ درصد ناوگان ریلی کشور فرسوده است و نوسازی آن به بیش از ۴۰ سال زمان نیاز دارد.

درحالی‌ که میانگین سرعت لکوموتیوهای مسافربری در ایران اخیرا به بین ۱۲۰ تا ۱۴۰ کیلومتر افزایش یافته، در اروپا و برخی کشورهای جهان سرعت قطارها بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ کیلومتر در ساعت است و تا ۴۵۰ کیلومتر نیز ارتقا یافته است. کارشناسان حمل‌ونقل ریلی معتقدند استفاده از خطوط ریلی صرفه‌جویی اقتصادی حدود ۳۰۰ هزار میلیارد ریالی در سال دارد و اگر دولت در این زمینه چند سال سرمایه‌گذاری کلان انجام دهد، کمتر از ۱۰ سال کل سرمایه‌گذاری در این بخش بازخواهد گشت. مقایسه مصرف سوخت در بخش ریلی با دیگر بخش‌های حمل‌ونقل بیانگر آن است که حمل‌ونقل ریلی در شرایط برابر ۱۰ درصد کمتر از اتوبوس، ۳۰ درصد کمتر از مینی‌بوس، ۷۵ درصد کمتر از سواری و ۸۵‌درصد کمتر از هواپیما مصرف سوخت دارد. همین آمار گواهی می‌دهد توسعه حمل‌ونقل ریلی از همه ابعاد دارای صرفه اقتصادی برای کشور است و دولت باید تلاش کند با تغییرات بنیادین بیشترین ظرفیت حمل بار و مسافر را از جاده به شبکه ریلی کشور منتقل کند.

حوادث ریلی جهان

شبکه حمل‌ونقل ریلی جهان همواره اتفاق‌های ناگواری ثبت کرده است. تازه‌ترین نمونه آن در پایان آبان ماه امسال (۲۰ نوامبر ۲۰۱۶) در هندوستان رخ داد که بیش از ۱۶۰ مسافر جان خود را از دست دادند. در حادثه قطار در آمریکا در سال ۲۰۱۵ بیش از ۲۰۰ نفر زخمی و ۷ نفر کشته شدند. در حادثه قطاری در اسپانیا در سال ۲۰۱۳ میلادی بیش از ۷۸ نفر از مسافران مصدوم یا فوت شدند. در حادثه مشابه دیگری در همین سال در فرانسه بیش از ۱۰۰ نفر مصدوم و ۶ نفر جان خود را از دست دادند. خروج قطار از ریل در ِژاپن در سال ۲۰۰۵ بیش از ۷۳ کشته و ۴۵۰ نفر زخمی بر جای گذاشت. اینها نمونه‌هایی از حوادث شبکه حمل‌ونقل ریلی جهان در نزدیک به ۱۰ سال گذشته است و متاسفانه نمونه‌های بسیار دیگری در سال‌های دورتر شمار قابل‌توجهی از خانواده‌ها را در کشورهای مختلف داغدار کرده است.