کوهخواری پشت «مهدود»های تهران
آسمان تهران اغلب آلوده است و در اکثر روزها غلظت ذرات آلاینده و گازهای سیاهکننده به قدری بالاتر از سطح استاندارد است که افق دید در مسافت طولانی -بیش از ۱۰ کیلومتر- بهصورت کامل از بین میرود. طی ۳۱۳ روز گذشته از سال ۹۸، تهران فقط ۲۵ روز هوای پاک داشت. این به معنای آن است که تقریبا به ازای هر ۱۰ روز، آسمان پایتخت یک روز شرایط «پاک» داشته است. در وضعیت هوای «پاک»، شاخص کیفیت هوا به زیر ۵۰ میرسد و این به معنای کاهش غلظت آلایندههای معلق در سطح استاندارد است. زمانی که آبی آسمان تهران تحتتاثیر وزش باد و «پاک» شدن هوا، مشخص میشود رشته کوههای واقع در نوار شمال غرب تا شمال شرق پایتخت از مسافت طولانی قابل مشاهده است، بهطوریکه پایتختنشینها از سه بزرگراه پررفت و آمد شهر یعنی همت، حکیم و چمران -در بخشهایی از این معابر خودرویی- به راحتی میتوانند ارتفاع طبیعی تهران را ببینند.
در همین ساعات محدودی که کوههای شمال تهران قابل رویت است، تجاوزهای ساختمانی به حریم ممنوعه شهر نیز قابل تشخیص است. مشاهدات میدانی از ارتفاعات شمال و شمال غربی تهران واقع در بالاترین نقاط مناطق ۲ و ۵ حکایت از تغییر بسیار نافرم کوه در این قسمتها دارد. کوههای بالای محله تپه فراز واقع در منطقه ۲ و همچنین ارتفاعات بالای پونک واقع در منطقه ۵ طی همین دو سه سال گذشته چهره زشتتر از سالهای قبل به خود گرفته است. برجهای مسکونی ساخته شده در بخشهایی از کوه و ساختمانهای اداری، آموزشی و اقامتی همچون هتل در بخشهای دیگر همگی حکایت از «اهمیت صفر طبیعت مرتفع پایتخت برای مدیران شهر» دارد. این امیدواری وجود داشت که ارتفاعات تهران واقع در تراز ممنوعه- نقاطی که مطابق ضوابط طرح جامع و طرح تفصیلی تهران و همچنین مطابق اصول بدیهی شهرسازی، ساختوساز در آنجا ممنوع است- در دوره جدید از دست ساختمانسازها خارج شود و بهعنوان مشاعات ارزشمند شهر با درختکاری گسترده به فضای تفرجگاهی تبدیل شود. اما در دو، سه روزی که در هر ماه، کوههای تهران برای همگان قابلیت دید پیدا میکند، رد پای خواص در ارتفاعات بکر قابل تشخیص میشود. اکنون یک سوال بزرگ درباره ساختوسازهای انبوه در کوهها مطرح است؛ اینکه آیا مدیران مسوول حفاظت از شهر هم مثل شهروندان عادی از آنچه در کوهها میگذرد بیخبرند! بسیار بعید است مدیریت شهری از تغییر کاربری پرسرعت کوههای تهران بیخبر باشد. دستکم مدیران حوزه شهرسازی بهصورت آنلاین از دفتر کارشان در شهرداری میتوانند هر نوع بارگذاری در هر نقطه از محدوده پایتخت و اطراف محدوده را رصد کنند. این پایش جدا از اکیپهای سرکشی از محلههای شهر توسط ماموران شهرداری است. بهنظر میرسد هنوز اراده کافی برای توقف کوهسازی وجود ندارد.