جنگ و پزشکی

در این کتاب که در ۵۰ فصل تنظیم شده، ضمن مرور خاطرات مربوط به رویدادهای پزشکی دفاع مقدس، به موضوع جنگ ایران و عراق، امداد بیماران و مجروحان و مراقبت‌های پزشکی پرداخته‌ام و اسامی و داستان‌های کوتاه یا بلند بیش از ۱۲۰ شهید و جانباز دفاع مقدس نیز در آن گردآوری شده است. در کتاب «روایتی از تاریخ پزشکی دفاع مقدس»، موضوعاتی ازجمله اینکه اولین موارد حمله شیمیایی چگونه رخ داد و چه عوارضی داشت، همچنین اقدامات پزشکی در مواجهه با این بیماران، ذکر شده که می‌تواند تا حدی ابهامات و آگاهی اندک در این زمینه را جبران کند.

در تابستان ۱۳۶۲ برای نخستین‌بار در بیمارستان طُرفه تهران با عده‌ای از مجروحان مواجه شدیم که دارای سوختگی‌ و التهاب و علائم غیرعادی بودند. پیش از آن با مصدومان شیمیایی روبه‌رو نشده بودیم. گاز خردل، یک دوره نهفتگی دارد که تا یکی دو ساعت نخست پس از مواجهه، انسان هیچ حسی ندارد، کم‌کم خارش و در ادامه پس از چند ساعت تاول و زخم‌ها و التهاب چشم‌ها نمایان می‌شود. در این پدیده با بیماری روبه‌رو هستیم که اکنون ظاهری سالم دارد، ولی مشخص نیست چند ساعت بعد ظاهرش چگونه است! حتی افرادی که با مصدومان شیمیایی در ارتباط نزدیک بوده یا آنها را لمس کرده باشند نیز دچار عوارضی می‌شوند. تا آن زمان هیچ دانشی از این موضوع نداشتیم، چون در این زمینه آموزشی ندیده بودیم. بعد متوجه شدیم که حتی اورژانس این بیماران هم باید جدا از دیگر بیماران باشد.

 ابتدا تعداد این بیماران به ۲۰ یا نهایتا ۵۰ تن می‌‌رسید، ولی بعد به‌ویژه پس از عملیات خیبر، آن‌قدر تعداد مصدومان شیمیایی زیاد شد که استادیوم تختی اهواز را ویژه رسیدگی به آنها درنظر گرفتند. تازه آموخته بودیم که چگونه با این مجروحان مواجه و زخم‌ها و جراحت‌هایشان را پانسمان و رسیدگی کنیم و درد شدید آنها را کنترل و کمی التیام ببخشیم. یاد گرفتیم که سه نوع مخدر را ترکیب و برای تسکین درد در این مجروحان مورد استفاده قرار دهیم. این اثر بخشی از تالیفات و مستنداتی است که به درخواست فرهنگستان علوم پزشکی به‌صورت کتاب در آمده است.