محمدرضا عارف در گفتوگو با «دنیــای اقتصاد» تشریح کرد
آینده«امید»
این روزها بسیاری بر این نکته تاکید میکنند که آقای روحانی از یک زمانی به بعد به سمت اصولگرایی رفتند، مخصوصا از اوایل امسال و حالا وارد فاز بیاعتنایی نسبت به اصلاحطلبها شده است. ارزیابی شما چیست؟
من نمیخواهم (دلم نمیخواهد) الان این تعبیر شما را تایید کنم. همانطور که اشاره کردید روزنهها یا نشانههایی هست که آقای روحانی نسبت به عقبه خودش فاصله گرفته که البته الان نمیخواهم این تعبیر را تایید کنم. آنچه برای ما تقریبا مطرح است این که ما باید همان حمایت کلی را که از ابتدا داشتیم همچنان ادامه دهیم. با این حال نقد مشفقانه و جدی را نسبت به عملکرد دولت برای اصلاح امور فراموش نکنیم. انتظارمان هم این است که آقای روحانی واقعا عقبه خودش را در نظر بگیرد و فراموش نکند چه کسانی و چه گروههایی کمک کردند که ایشان رئیسجمهور شود. طبیعتا اصلاحطلبان هم برای روی کار آمدن حسن روحانی و بهبود اوضاع کشور، به مردم وعدههایی دادند و مردم مطالباتی دارند و باید اعتماد آنها نسبت به این گروه حفظ شود. راهکار هم این است که آقای روحانی ارتباط نزدیک و تعامل بیشتری با این گروهها داشته باشد. در جلسهای که اخیرا با ایشان داشتیم هم همین بحث را مطرح کردیم؛ ضرورت تعامل نزدیک با جریان حامی دولت برای اینکه دولت بتواند موفق باشد.
در فضای امروز مجلس نوعی تردید به چشم میخورد؛ بهویژه پس از انتخاب آقای روحانی در دور دوم ریاست جمهوری. این تردید را بیش از همه در میان اصلاحطلبان پارلمان و مستقلین حامی روحانی میبینیم. تردید درباره اینکه آیا در این اوضاع، از سیاستها و عملکرد حسن روحانی و دولت او دفاع کنند یا در جرگه منتقدان او قرار گیرند. این موضوع تا حدی است که در افکار عمومی، انفعال فراکسیون امید تلقی میشود. آیا این انتقاد را بهعنوان رئیس فراکسیون امید میپذیرید؟
در حال حاضر یکی از دستوراتی که در فراکسیون امید به آن میپردازیم، چگونگی تعامل با دولت در دو سال آینده است؛ البته در چارچوب کلی حمایت از دولت. اما اینکه نحوه تعامل چگونه باشد، ما درباره آن بحث جدی داریم. فکر میکنم این بحث هم نهتنها بحث فراکسیون امید و اصلاحطلبان مجلس بلکه بحث کل جریان اصلاحات است که باید روشن شود. در هر حال اصلاحطلبان حامی اصلی آقای روحانی بودند. دولت آقای روحانی هم دولت اصلاحطلب نیست. خود آقای روحانی هم هیچ وقت ادعا نکرده من اصلاحطلب هستم، ولی در یک روند ما اصلاحطلبان ترجیح دادیم از ریاست جمهوری ایشان حمایت کنیم و این کار را هم تمام و کمال انجام دادیم. حالا باید دید که راهبرد تعامل و همکاری ما با دولت باید به چه صورت باشد که ما در انتخابات بعد هم بتوانیم پاسخگوی مردم باشیم و در عین حال مطالبات مردم بهخصوص مطالبات اقتصادی بهطور جدی پیگیری و پاسخ داده شود. اصلاحطلبان هم به تبع برنامههای دولت وعده دادند. الان ما خودمان را نسبت به مردم متعهد میدانیم. این را انشاءالله ما باید با دولت آقای روحانی کمکم بتوانیم مشخص کنیم.
در ۵ سالی که از دولت تدبیر و امید گذشته، عملکرد آقای روحانی نسبت به وعدههایی که داده را چطور ارزیابی میکنید؟ بهنظرتان چقدر توانستهاند به وعدههایشان عمل کنند؟
مطمئنا دولت تلاش کرده اما بهنظر من، با توجه به شرایط کشور و با آن پشتوانه قبلیای که دولت داشت، انتظار میرفت که عملکرد بهتری داشته باشد بهخصوص در بخش اقتصادی. البته در بخش سیاست خارجی در برجام واقعا کار شایسته و برجستهای را انجام دادند اما ما در بخش اقتصادی انتظار عملکرد بهتری را داشتیم و برخی انتقادها به این حوزه از عملکرد دولت وارد است.
انتخابات هیات رئیسه مجلس در اجلاسیه سوم که خردادماه امسال برگزار شد، متفاوتترین چهره رقابتهای فراکسیونی بود که طی دو سال گذشته در میان سه فراکسیون سیاسی مجلس دهم وجود داشت و در جالبترین میزان آرا، شما توانستید با ۱۱۴ رای در دور اول از علی لاریجانی پیشی بگیرید. در حال حاضر این فرضیه مطرح است؛ نخست اینکه این نتیجه حاصل برنامه فراکسیون امید برای حضور مستقل و بدون ائتلاف در این انتخابات بود. فرضیه دیگر آنکه این نتیجه حاصل حضور مستقل اصولگرایان تندرو در انتخابات هیات رئیسه بود. با توجه به اینکه درواقع فراکسیون امید در آن انتخابات توانست تا حدی هژمونی آقای لاریجانی در مجلس دهم را بشکند، آیا این نتیجه نشانه ایجاد شکاف میان فراکسیون امید و فراکسیون مستقلین بهعنوان حامیان لاریجانی است؟
ریشه این تصمیم را اگر بخواهم بگویم به بعد از اجلاسیه دوم بازمیگردد. ما در اجلاسیه دوم بحثهای زیادی کردیم و جمعبندی این شد که از جایگاه ریاست بگذریم و بر سر کرسی نُواب و سایر کرسیهای هیات رئیسه متمرکز شویم و بپذیریم که مدیریت مجلس را به هم نریزیم. البته در این زمینه با چالشهایی هم در فراکسیون امید روبهرو بودیم. درنهایت این نظر تایید شد.
بنابراین با دو فراکسیون دیگر بر سر نُواب و سایر کرسیها صحبت کردیم که متاسفانه به قول و قرارهایی که گذاشتند، عمل نکردند.
دقیقا کدام فراکسیون به قول و قرارش عمل نکرد؟
فراکسیون مستقلین. صحبت ما در اجلاسیه دوم عموما با مستقلین بود. آمدند با ما صحبتهایی کردند و در جلسهای که ما (روسای فراکسیون) با حضور آقای لاریجانی گذاشتیم، معلوم شد که مستقلین با اصولگرایان ولایی ائتلاف کرده و تفاهمنامه امضا کردند. همزمان با ما هم باب ائتلاف را باز کردند! موضوعی که در صحن هم خودش را نشان داد. ما بحثمان این بود که ما از رئیس عبور میکنیم ولی نُواب از ما. اینها آمدند دو تا کاندیدای مشترک با اصولگرایان ولایی دادند که البته در اجلاسیه دوم، دو کاندیدای ما رای آوردند. منتها اتفاقی که افتاد؛ یکی از کرسیهای هیاترئیسه را از دست دادیم که بعد از آن در جامعه اصلاحطلبی با چالش جدی هویتی روبهرو شدیم که یک جریان سیاسی باید هویت خودش را حفظ کند. برای این هجمهها، کارگروهی برای بررسی موضوع تشکیل دادیم و بهطور طبیعی به این نتیجه رسیدیم که باید هویت خودمان را در مجلس حفظ کنیم و باید با هویت خودمان جلو بیاییم. بنابراین ما به این نتیجه رسیدیم که باید بیاییم در همه سطوح رقابت کنیم یا ائتلاف کنیم. ما اصولا به بحث ائتلاف در مجلس دهم معتقد هستیم و باورمان این است. چون به هر حال یک تعداد ازنمایندگان، با لیست امید به مجلس دهم آمدند اما در فراکسیونها، به فراکسیون میانی یعنی فراکسیون مستقلین پیوستند. در نهایت در اسفند سال گذشته به این جمعبندی رسیدیم که باید برای همه پستها کاندیدا داشته باشیم.
با این حال ما باب ائتلاف را نبستیم؛ متاسفانه در این بحث و مذاکره بودیم که جریان به اصطلاح مستقلین خط قرمزشان را اعلام کردند. نایب رئیس و سخنگوی فراکسیون مستقلین اعلام کرد که خط قرمز ما رئیس مجلس است؛ یعنی زمینه ائتلاف را بستند. وقتی با ما مذاکره میکردند میگفتند بیایید ائتلاف کنیم بحث کنیم از نایبرئیس به بعد. که طبیعتا این موضوع در شورای مرکزی فراکسیون امید اصلا مورد تایید نبود. به همین دلیل آنجا تصمیمگیری شد که ما برای ریاست هم کاندیدا داشته باشیم.
اصولگرایان ولایی هم در این حین گفتند ما هم برای ریاست مجلس نامزد معرفی میکنیم.
یعنی فراکسیون ولایی (اصولگرایان تندرو) ناخواسته به کمک فراکسیون امید آمدند؟
نه. این نظریهای است که مستقلین مطرح میکنند و بر آن هم اصرار دارند که در همه ائتلافها در مجلس دهم اصلاحطلبها و اصولگرایان ولایی با هم هستند!
این در حالی است که موضع ما این نبود. اصولگرایان گفتند ما هم میآییم و تا آخر هم میایستیم. یعنی اگر از آنها سوال کنید در دو، سه جا رسما گفتند ما نامزد برای ریاست مجلس معرفی میکنیم و تا آخر میایستیم. این یعنی رقابت سه فراکسیون بر سر کرسی ریاست. اصولگرایان بهرغم شعاری که دادند عمل کردند و بعد از مشخص شدن نتیجه انتخابات ریاست مجلس و پیشرو بودن اصلاحطلبان، انصراف دادند و از آقای لاریجانی حمایت کردند. در صحن هم مشخص شد که کاندیدای اصولگرایان مجبور شد رسما پشتسر آقای لاریجانی قرار بگیرد.
خب این سوال همچنان وجود دارد که عملکرد سیال مستقلین چگونه قابل توجیه است؟
اولا ما هنوز هم اعتقاد داریم بخش قابلتوجهی از مستقلین با ما هستند. البته من به آقای لاریجانی هم گفتم که نگاهم به مجلس دهم دوفراکسیونی است؛ بهصورت شفاف. این فراکسیون مستقلین که گاهی به این سمت غلت میخورد و گاهی به آن سمت؛ این موضوع برای کشور مسالهساز شده است. نمیشود تصمیم فراکسیونی سیاسی گرفت. بنابراین خوب است بخشی از این فراکسیون مستقلین که اصولگرا هستند به سمت اصولگرایان بروند و بخشی هم که گرایش اصلاحطلبی دارند به امید بیایند که در مجلس روشن شود که فراکسیون اکثریت کدام است و فراکسیون اقلیت کدام. من بارها به دوستان توصیه کردهام. حالا چقدر عمل بکنند یا نکنند. چون میدانید، اصلا اعتدال یک روش است، یک منش و رویکرد است. گفتمان نیست. به هر حال ما در مسیر خودمان جلو میرویم و دست دوستی را دراز کردیم و هر جایی هم که بتوانیم بحث ائتلاف حتی سه فراکسیونی را دنبال کردیم.
این مشی ائتلافی را که از آن صحبت میکنید، در انتخابات آینده مجلس هم برای لیست تهران خواهید داشت؟
با مستقلین؟
بله.
ببینید! من بارها گفتم. براساس تجربه این دو سال، توصیهام به اصلاحطلبان این است که شفاف و با لوگوی اصلاحطلب جلو بیایند. تجربه ما نشان داده که ائتلاف در انتخابات اگر هم انجام شود، شاید بعد از پیروزی در مجلس پایدار نماند. با کمال معذرت ما تجربه خوبی در این زمینه نداریم نمونهاش انتخابات مجلس دهم است که با نام اصلاحطلبی و فهرست امید به مجلس آمدند و به فراکسیونهای دیگر پیوستند. ولی در عین حال ما باب مذاکره و باب ائتلاف را نمیبندیم؛ یعنی ما تا انتخابات آینده حداقل یک سال و نیم وقت داریم و گفتوگو را برای رسیدن به یک تفاهم و به یک اجماع منع نمیکنیم منتها بهصورت شفاف. اگر ائتلافی صورت بگیرد باید خیلی شفاف باشد که با چه مکانیزمی و در چه محدودهای ائتلاف میکنیم.
با توجه به اینکه اصلاحطلبان مجلس دهم حامیان حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم بودند و با توجه به اوضاع اقتصادی و معیشتی فعلی کشور که بخشی از افکار عمومی آن را ناشی از عملکرد آقای روحانی میدانند، پیشبینیتان درباره انتخابات سال آینده مجلس چیست؟ آیا پیشبینی میکنید موفق شوید؟
البته زود است! مساله امروز مردم معیشت و اقتصاد است. اگر ما بتوانیم به کمک دولت کارنامه موفقی در اقتصاد و معیشت مردم داشته باشیم چه در مجلس با فراکسیون امید و چه در شوراها که یکدست است و کلانشهرها در اختیار ما است، آن وقت میتوانیم انتظار داشته باشیم مردم همان انتخاب سال ۹۴ را ادامه دهند. آن وقت میتوانید از مردم توقع داشته باشید. فکر میکنم با توجه به تفکر اصلاحات و قرابتی که با مردم و نخبگان دارد ما میتوانیم موفق بشویم.
در کنار این آیا برای انتخابات سال آینده، عملکردتان را در فراکسیون امید قابلدفاع میدانید؟
اولا چون ما عملکرد را خیلی بیان نمیکردیم نقدهای جدی درباره آن مطرح میکردند. نقد را هم در عین حال میپذیریم. اولویتی که ما الان (سال سوم) در نظر گرفتهایم، اولویت حرکت برنامهای و کاری است. اقتصاد جزو اولویتها است، آسیبهای اجتماعی جزو اولویتها است. در حقیقت سه لایحه و طرح مهم در ارتباط با خدمات شهری و مدیریت شهری داریم که اگر اینها را به نتیجه برسانیم، حتما عملکرد قابل دفاعی خواهیم داشت. درباره لایحه خدمات شهری بر این باوریم که باید کلیه امور خدمات شهری بیاید در شوراها. ما در این زمینه مصر هستیم.
همچنین درباره بازنگری قانون شوراها اصرار داریم، زیرا شورای شهر باید جایگاهش ارتقا پیدا کند و به پارلمان محلی تبدیل شود. شورای شهر هماکنون شورای شهرداری است و رابطهاش بیشتر با شهرداری است و با نهادهای خدماتی و داخل شهری رابطهای ندارد. طرح ممنوعیت بهکارگیری بازنشستگان و لایحه حمایت از حقوق کودک و نوجوان هم حاصل تلاش همه مجلس بهویژه فراکسیون امید بود.
جالب است بیشتر طرحهایی که مطرح کردید در قالب موضوعات اقتصادی است و در عین حال، بیشترین انتقادی که به اصلاحطلبها بهویژه اصلاحطلبهای مجلس وارد میشود، آن است که شما برنامه اقتصادی قابل دفاع یا مانیفست مشخصی ندارید.
البته ما یک برنامه «برجا» داریم و در ۱۲۶ بند تعهد داریم.
این برنامهای است که در انتخابات مجلس دهم یعنی سال ۹۴ مطرح کردید. تا الان که در سال سوم مجلس هستیم، چه میزان اجرا شده است؟
در مسیر اجرایش هستم، منتها باید شتاب بیشتری بدهیم. واقعیت این است که فراکسیون امید بخش مهمی از نیروهایش تجربه کار پارلمانی نداشتند و ما مدتی لازم بود تا هماهنگ شویم و یکدیگر را بشناسیم. بعد از ۶-۵ ماه که به هویتیابی اصلاحطلبان مجلس گذشت، منسجم شدیم، کارهایی دادیم، طرحهایی ارائه کردیم و حالا خیلی از این طرحها به تصویب رسیده است. ما نمیخواستیم و نمیخواهیم صرفا به نام فراکسیون امید تمام شود. مثلا طرح حذف اعدام که طرح اصلاحطلبها بود.
حالا شاید گزارش عملکرد بدهیم اما بنایمان این است که در طرحها بگوییم اجماعی حاصل شده است. دوستان دیگرمان را شریک کنیم برای اینکه میخواهیم طرح موفق شود. ما برنامه «برجا» را تعهد خودمان میدانیم و انشاءالله که بتوانیم کارنامهای در ارتباط با اجرا شدن ۱۲۶ بند آن داشته باشیم.
یکی از موضوعاتی که این روزها در جامعه مطرح و در رسانهها هم بازنمایی میشود بحث ناهماهنگی در تیم اقتصادی دولت است. فکر میکنید اگر حسن روحانی دست به ترمیم کابینه و تیم اقتصادی دولت بزند، از نیروهای کدام جریان سیاسی بهره میگیرد؟ اصولگرا یا اصلاحطلب؟
بحث تغییر و ترمیم کابینه بحث تقریبا چند ماه اخیر است؛ مطالبهای است که در مجلس بهصورت کاملا مشخص مطرح شده است. دو نامهای که نمایندگان با امضای حدود ۲۰۰ نماینده برای رئیسجمهور فرستادند بیانگر این نگاه است. در جامعه هم این توقع وجود دارد و شاید مهمتر از تغییر افراد، تغییر نگرش است و ایجاد انسجام و هماهنگی در تیم اقتصادی. یعنی در حقیقت انتظار میرود که تیم اقتصادی دولت هماهنگ باشد و یکصدای واحد از تیم اقتصادی بیرون بیاید که الان ما این را حس نمیکنیم. وزرا و مسوولان مواضع خود را بیان میکنند اما آن چیزی که باید اتفاق بیفتد و مسوولیت مشترک وزرا است خیلی احساس نمیشود. در حقیقت در این باره میتوان گفت که عملکرد وزرا مانند جزایر مجزا از هم است و هر کسی میخواهد گلیم خود را از آب بیرون بکشد. بهنظرم این مهمترین مساله دولت است که باید انجام آن به انسجام، ارتقا توانایی و کارآییشان منجر شود. انسجام بحثی جدی است. اما اینکه چه فردی در کابینه جدید جایگزین میشود، باید بگویم که طبیعتا ما از موضع اصلاحطلبی توقعی از دولت داریم. اصلاحطلبان که در هر دو دوره سهم جدی در پیروزی آقای روحانی داشتیم و بهخصوص در دوره دوم که تقریبا جریان اصلاحات همه توان خود را به میدان انتخابات آورد، توقع دارند وزرایی که انتخاب میشوند با تفکر اصلاحات و هماهنگ و همسو با خود رئیسجمهور باشند و بتوانند انشاءالله برنامههای رئیسجمهور و مطالبات مردم (مطالباتی که مطرح شد) که ما هم در همان چارچوب مطالباتی را مطرح کردیم، پاسخگو باشند.
شما گفتید که اصلاحطلبان انتظار دارند وزرایی که انتخاب میشوند با تفکر اصلاحات هماهنگ و همسو باشد. اگر آقای روحانی همین امروز از شما بخواهد که برنامهای برای ترمیم کابینه و تیم اقتصادی دولت ارائه دهید، این برنامه را دارید؟ نسخه اصلاحطلبان برای موضوعاتی نظیر ترمیم کابینه، مقابله با تحریم و برای آشفتهبازار ارز چیست؟
ما مشکل برنامه و کمبود برنامه نداریم و بلکه شاید تورم برنامه هم داشته باشیم. الان برنامه خود آقای روحانی و مطالباتی (مطالبات مردم) که آقای روحانی تایید کرده، اینها همه برنامه است. آنچه که ما الان نیاز داریم افراد توانمندی هستند که بتوانند این برنامهها را اجرایی کنند. برنامه ششم توسعه برنامه مصوبی است که وجود دارد؛ اینکه دولت چه برخوردی با این قانون داشته یک بحث است اما الان بهعنوان یک قانون در کشور موجود است. برای ما شاخصهای کمّی مشخص است، جهتگیریها مشخص است و اگر دستگاه اجرایی اینها را ملاک قرار بدهند طبیعتا به سیاستهای اجرایی تبدیل میشود که این سیاستها را باید وزیر و مسوول بیان و در چارچوب سیاستهای کلی تبیین کند. مثلا الان سیاستهای اقتصاد مقاومتی را فرض کنید؛ دولت پذیرفته که اقتصاد مقاومتی اقتصاد پایدار کشور خواهد بود. خب راهبرد میتواند همین باشد. فردی که میخواهد وزیر شود باید برنامهاش را بگوید. قطعا در مجلس ملاک ما برای ارزیابی وزرا همین خواهد بود که وزیر چه برنامهای برای اجرا شدن این سیاستها دارد و در حقیقت آیا کل اصلاح کابینه به برونرفت از این شرایط که یک نوع جنگ اقتصادی است منجر خواهد شد یا نه. در برنامه گذشته بنا بر این بود که ما اقتصاد بدون نفت داشته باشیم؛ یعنی بیاییم با نفت بهعنوان یک انفال و یک ثروت ملی استفاده کنیم و بهره مالکانه بگیریم. چقدر طبق این برنامه جلو رفتیم؟! حالا ممکن است در عدد و رقم بگوییم جلو رفتیم، ولی چه کار کردیم؟ صندوق توسعه راه انداختیم؛ همان حساب ذخیرهای است که پیش تر داشتیم و مرتب از این صندوق توسعه برداشت میکنیم! یعنی خلاف برنامه توسعه، با مجوزهای خاصی که میگیریم از صندوق توسعه ملی استفاده میکنیم؛ درصورتیکه الگوی تشکیل این صندوق کشوری مثل نروژ بوده، جایی که در تشکیل این صندوق موفق بودند.
در میان افراد نزدیک به جریان فکری شما، کسی بوده که شما برای جایگزینی وزرای اقتصادی به دولت پیشنهاد بدهید؟ یا دولت از شما خواسته کسی را برای این موضوع به آنها معرفی کنید؟
نه؛ آقای روحانی هیچ وقت از ما نخواسته فردی را بهعنوان وزیر به او معرفی کنیم و درد ما هم این نبوده که فرد معرفی کنیم. البته انتظار داریم در انتخاب و معرفی کاندیدای مورد نظرشان با ما یعنی جریان اصلاحطلبی همفکری شود. گرچه این، انتظارمان از دولت بود؛ اما در دولت آقای روحانی این اتفاق نیفتاد. با این حال اصرارمان این است که در تغییرات و ترمیمات بعدی حتما با مجلس بهصورت کلی رایزنی شود یعنی دولت حداقل با حامیان خود در مجلس مشورت و رایزنی کند تا انشاءالله به گزینههای خوب و مناسب برسند.
وضعیت اقتصادی این روزها، یاس و ناامیدی را در کشور حاکم کرده و این ناامیدی در فضای مجازی هم نمود یافته. بسیاری میگویند که از دولت حسن روحانی ناامید شدهاند. این فضای یاس نهتنها به ناامیدی از حسن روحانی و دولت او که به سرخوردگی از اصلاحطلبان هم تعمیم یافته. بهعنوان رئیس فراکسیون اصلاحطلبان مجلس، این جریان سیاسی چه برنامهای برای احیای امید مردم دارد؟
من یک بار در نطق ۷دقیقهای که داشتم از مردم عذرخواهی کردم که ما نتوانستیم از ظرفیت کشور برای پاسخ به مطالبات مردم استفاده کنیم. ما در مجلس اکثریت نسبی را داریم ولی اکثریت مطلق نیستیم، بنابراین اگر دو فراکسیون دیگر با ما همراهی نکنند نه طرحی تصویب میشود و نه لایحهای به تصویب میرسد. این وضعیت را داریم و میخواهیم در این شرایط کارنامه خوبی داشته باشیم. اولویت سال سوم را گذاشتیم روی اجرای برنامه و بهخصوص مطالبات اقتصادی مردم که انشاءالله امیدوار هستیم با یک اصلاحاتی که در ساختار دولت انجام میگیرد و همکاری که دولت با مجلس خواهد داشت، بتوانیم عملکرد قابلقبولی را داشته باشیم. ما الان دو تا تیم خوب برای مسائل اقتصادی و مسائل اجتماعی تشکیل دادهایم؛ یعنی هم از دوستان فراکسیون هستند و هم کارشناسان بیرون از مجلس که انشاءالله بتوانیم به کمک آنها راهکارهای مناسب ارائه دهیم.
ارسال نظر