«دنیای‌اقتصاد» ساختار و عملکرد اتاق بازرگانی مشترک آمریکا و ترکیه را بررسی می‌کند
تجارت در تقاطع تمدن‌ها
روابط اقتصادی میان ایالات متحده و ترکیه از اواسط قرن بیستم به شکل رسمی و سازمان‌‌‌‌‌یافته آغاز شد. این ارتباط که در ابتدا بر پایه همکاری‌های نظامی و امنیتی شکل‌گرفته بود، به‌تدریج جنبه‌های اقتصادی، فرهنگی و دیپلماتیک گسترده‌‌‌‌‌تری یافت. پس از جنگ‌جهانی دوم و با آغاز جنگ سرد، ترکیه به دلیل موقعیت ژئوپلیتیک خود، به یکی از شرکای کلیدی ایالات‌متحده در منطقه تبدیل شد. این همکاری‌ها با پیوستن ترکیه به برنامه کمک‌های اقتصادی مارشال در سال۱۹۴۷ میلادی و سپس عضویت در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در سال۱۹۵۲ تقویت شد.
ایالات‌متحده در این دوره ترکیه را به‌عنوان سدی در‌برابر نفوذ شوروی در خاورمیانه و بالکان می‌‌‌‌‌دید و از نظر نظامی و اقتصادی به این کشور کمک‌های گسترده‌ای ارائه می‌کرد. دهه‌‌‌‌‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ شاهد گسترش بیش از پیش روابط اقتصادی میان دو کشور بود. با اصلاحات اقتصادی در ترکیه و سیاست‌های آزادسازی تجاری، شرکت‌های آمریکایی، فرصت‌های جدیدی برای سرمایه‌گذاری در این کشور یافتند. صنایع نفت و گاز، فناوری اطلاعات و تجهیزات نظامی از جمله حوزه‌های کلیدی همکاری اقتصادی بودند. با ورود به قرن ۲۱، روابط ایالات‌متحده و ترکیه وارد مرحله‌‌‌‌‌ای جدید شد. هرچند روابط در برخی زمینه‌‌‌‌‌ها با چالش‌هایی مواجه بود، اما تجارت و سرمایه‌گذاری به‌عنوان نقاط قوت این همکاری‌ها ادامه یافت. شرکت‌های آمریکایی به سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، انرژی و صنایع تولیدی در ترکیه ادامه دادند و در مقابل، صادرات ترکیه به ایالات‌متحده نیز افزایش‌یافت. در همین دوره، دو کشور تلاش کردند با تشکیل شوراها و اتاق‌های بازرگانی، همچون AmCham Türkiye، روابط اقتصادی خود را بیش از پیش تقویت کنند. هرچند روابط ایالات‌متحده و ترکیه همواره با چالش‌هایی نظیر اختلافات سیاسی و دیدگاه‌های متناقض در موضوعات منطقه‌ای همراه بوده، اما اهمیت همکاری‌های اقتصادی و تجاری همچنان برای هر دو کشور حفظ شده‌است.
در سال۲۰۲۲ میلادی، حجم تجارت این دو کشور، بیش از ۳۵میلیارد دلار بوده که از این میزان نزدیک به ۱۵میلیارد دلار کالا از آمریکا به ترکیه و بیش از ۲۰میلیارد دلار از ترکیه به آمریکا صادر شده‌است. نزدیک به ۰.۷۳درصد از کل واردات و ۰.۶۱درصد از کل صادرات آمریکا در همکاری با ترکیه انجام‌گرفته و در طرف مقابل، بیش از ۴درصد واردات و ۶.۶۴درصد صادرات ترکیه نیز حاصل فعالیت‌های بازرگانی با آمریکا بوده‌است.
پیشینه اتاق مشترک آمریکا و ترکیه
اتاق بازرگانی آمریکا در ترکیه، به‌عنوان یکی از شاخه‌‌‌‌‌های اتاق‌های بازرگانی آمریکا در سراسر جهان، با هدف تقویت روابط تجاری میان ایالات‌متحده و ترکیه تاسیس شده‌است. این نهاد در سال۲۰۰۴ میلادی و در زمانی شکل‌گرفت که اقتصاد ترکیه پس از یک دوره اصلاحات اقتصادی در حال رشد بود و سرمایه‌گذاران خارجی، به‌ویژه شرکت‌های آمریکایی، برای حضور در این بازار علاقه‌مندتر شده‌بودند. علت اصلی تاسیس AmCham Turkey را می‌توان در تلاش برای ایجاد بستری منسجم جهت گسترش همکاری‌های اقتصادی و تجاری بین دو کشور جست‌وجو کرد. افزایش فرصت‌های تجاری، رفع موانع اقتصادی و تقویت همکاری‌های استراتژیک از جمله انگیزه‌‌‌‌‌های اصلی شکل‌گیری این سازمان بودند. در آن زمان، ترکیه به‌عنوان یک پل جغرافیایی و فرهنگی میان شرق و غرب شناخته می‌شد و توجه شرکت‌های چندملیتی را به خود جلب کرده‌بود. ترکیه در حال تقویت موقعیت خود در بازارهای جهانی بود و ارتباط با ایالات‌متحده به‌عنوان یکی از بزرگترین اقتصادهای جهان، فرصتی استراتژیک برای توسعه اقتصادی کشور محسوب می‌شد. اتاق توانست با تاسیس این شبکه، زمینه‌‌‌‌‌ای برای گفت‌وگوهای تجاری سازنده، حمایت از سرمایه‌گذاری و تقویت مبادلات اقتصادی فراهم کند. تاسیس این اتاق با مشارکت شرکت‌های برجسته آمریکایی و حمایت برخی از شخصیت‌‌‌‌‌های کلیدی اقتصادی و دیپلماتیک هر دو کشور صورت‌گرفت. از موسسان اولیه AmCham Turkey می‌توان به نمایندگان ارشد شرکت‌هایی چون کوکاکولا، جنرال الکتریک و مایکروسافت اشاره کرد که به‌همراه چندین کارآفرین برجسته ترکیه‌‌‌‌‌ای، این اتاق را بنا کردند، همچنین سفارت آمریکا در ترکیه نقش مهمی در هماهنگی و حمایت دیپلماتیک این روند ایفا کرد. امروزه، این نهاد نقش پررنگی در شکل‌دهی به همکاری‌های اقتصادی میان ایالات‌متحده و ترکیه ایفا می‌کند.
مدل فعالیت اتاق
اتاق بازرگانی در کشور آمریکا بر اساس مدل آنگلوساکسون فعالیت می‌کند. ساختار آنگلوساکسون، مبتنی بر عضویت داوطلبانه برای اتاق بازرگانی است. در این شیوه، وظیفه عمومی برای اتاق بازرگانی تعریف نشده‌است و هیچ حکم قانونی نیز مبنی‌بر پرداخت اجباری دولت برای حمایت از آن وجود ندارد. درواقع اتاق به‌عنوان شخص حقوقی و برابر با دیگر انجمن‌ها و اتحادیه‌‌‌‌‌ها، ثبت می‌شود، در نتیجه می‌توان اتاق با مدل آنگلوساکسون را یک سازمان غیرانتفاعی تحت‌قوانین خصوصی دانست که به‌دنبال حفاظت از منافع کارآفرینان، بر اساس عضویت داوطلبانه است. این مدل تحت‌عناوین آنگلوساکسون، انگلیسی- آمریکایی یا قوانین خصوصی شناخته می‌شود. شیوه فعالیت آنگلوساکسون، نخستین‌بار توسط کارآفرینان مهاجر به آمریکای‌شمالی مورد‌استفاده قرارگرفت و اولین اتاق از این نوع، در سال۱۷۹۸ و در شهر نیویورک راه‌اندازی شد. امروزه این مدل، بیشتر در اتاق‌های بازرگانی کشورهای انگلیسی زبان مانند ایالات‌متحده، بریتانیا و استرالیا دیده می‌شود. محدودیت درآمدهای ناشی از حق‌عضویت و نیاز به جست‌وجو برای ارائه خدمات جدید به‌منظور بهبود وضعیت مالی، از مشکلات این شیوه عملکرد است.
از سوی دیگر، شیوه فعالیت اتاق‌های بازرگانی در کشور ترکیه مبتنی بر مدل کانتیننتال یا قارهای است. از آنجا که اتاق‌ها در مدل کانتیننتال، تحت‌قوانین ملی هستند و فعالیت‌های اتاق در این مدل، تحت‌نظارت چند وزارتخانه به‌طور همزمان است، حقوق و تعهدات آنها در مقابل دولت و جامعه به‌طور واضح تعریف شده‌است و این امر موجب بالا رفتن میزان مسوولیت‌‌‌‌‌پذیری اتاق در قبال جامعه می‌شود. علاوه‌بر این، به دلیل حفاظت دولت از نام اتاق، امکان سوءاستفاده و تشکیل اتاق‌های مشابه از بین می‌رود؛ گرچه نظارت دولت می‌تواند موجب دخالت در امور اتاق و کاهش استقلال آن از دولت شود. همچنین در این مدل، قوانین اتاق، محدوده جغرافیایی فعالیت آن را تعیین می‌کند. در مدل قارهای، اتاق‌های بازرگانی مانند اتاق ترکیه، به‌صورت سلسله‌مراتبی اداره می‌شوند. اتاق منطقه‌ای، زیرمجموعه اتاق استانی و اتاق استانی، زیرمجموعه اتاق ملی است. در این مدل قانون این فرصت را در اختیار اتاق‌ها قرار می‌دهد که به اتاق‌های بخشی با حوزه فعالیت خاص، مانند اتاق صنعت، کشاورزی، بازرگانی یا صنایع‌دستی تقسیم شوند. سلسله‌مراتبی‌بودن اتاق و تعامل متناسب مسوولان اتاق با مدیران دولتی، باعث ایجاد ظرفیت بالقوه مناسب، برای تماس مستقیم اعضای اتاق با مسوولان دولتی در هر سطح از حاکمیت می‌شود. از آنجا که اتاق بازرگانی و صنعت آمریکا و ترکیه به‌عنوان یک سازمان زیرمجموعه اتاق بازرگانی آمریکا فعالیت می‌کند، شیوه فعالیت این اتاق مبتنی بر مدل آنگلوساکسون است، با این‌وجود با توجه به دو ملیتی‌بودن ساختار اتاق، قوانین عمومی کشور ترکیه تاثیر قابل‌توجهی بر فعالیت‌های اتاق دارد.
عضویت در اتاق
اتاق بازرگانی آمریکا در ترکیه (AmCham Türkiye) برای شرکت‌ها و افرادی که به‌دنبال تقویت روابط تجاری و اقتصادی میان ترکیه و ایالات‌متحده هستند، فرصت‌های عضویت متنوعی ارائه می‌دهد. ساختار عضویت در این اتاق بهگونهای طراحی شده که نیازهای شرکت‌های چندملیتی، کسب‌وکارهای کوچک و متوسط و حتی افراد حقیقی را پوشش می‌دهد. شرکت‌های بزرگ معمولا به‌عنوان اعضای شرکتی ثبت‌‌‌‌‌نام می‌کنند. دسترسی به امکانات و رویدادهای انحصاری، از جمله جلسات با تصمیم‌گیرندگان و مقامات ارشد اقتصادی و سیاسی، از مزایای کلیدی این نوع عضویت است. در مقابل، شرکت‌های کوچک و متوسط می‌توانند با پرداخت حق‌عضویت کمتر، از خدماتی مانند مشاوره توسعه کسب‌وکار و شبکه‌‌‌‌‌سازی بهره‌مند شوند، همچنین برای مدیران و کارآفرینان فردی نیز امکان عضویت فراهم است و این افراد می‌توانند از رویدادهای حرفه‌‌‌‌‌ای و خدمات ویژه برای گسترش ارتباطات تجاری خود استفاده کنند. هزینه‌های عضویت در AmCham Türkiye بسته به نوع عضویت متفاوت است. شرکت‌های بزرگ معمولا حق‌عضویت بالاتری می‌پردازند، درحالی‌که برای شرکت‌های کوچک‌‌‌‌‌تر و افراد حقیقی هزینه‌ها در سطح پایین‌تری تعیین‌شده‌است، با این‌حال مزایای دریافت‌‌‌‌‌شده برای تمامی اعضا بهگونهای است که ارزش‌افزوده قابل‌توجهی به فعالیت‌های اقتصادی آنها می‌بخشد. اعضا می‌توانند به شبکه‌ای قدرتمند از شرکت‌های آمریکایی و ترکیه‌‌‌‌‌ای دسترسی داشته باشند که زمینه را برای فرصت‌های همکاری تجاری فراهم می‌کند، همچنین شرکت در رویدادها و نشست‌های تخصصی، دریافت اطلاعات و تحلیل‌های انحصاری بازار و فرصت تعامل مستقیم با سیاستگذاران و مسوولان اقتصادی از دیگر مزایای قابل‌توجه عضویت در این اتاق است.
زندگی‌نامه رئیس اتاق
تانکوت تورنا اوغلو از مارس ۲۰۱۳ مدیرعامل و معاون ارشد شرکت P&Gدر ترکیه است. شرکت P&G یک شرکت چندملیتی آمریکایی است که در زمینه تولید محصولات مصرفی مانند مواد شوینده، محصولات بهداشتی و مراقبت فردی فعالیت می‌کند.تورنا اوغلو فعالیت حرفه‌‌‌‌‌ای خود را در سال۱۹۹۱ به‌عنوان مدیر برند در P&G ترکیه آغاز کرد و از آن زمان تاکنون، سمت‌‌‌‌‌های مدیریتی مختلفی را در قزاقستان، اروپای مرکزی، استرالیا و سنگاپور عهده‌‌‌‌‌دار بوده‌است. او به‌عنوان یک فرد معتقد به ایده‌های نوآورانه در کسب‌وکار، مسوولیت اجتماعی شرکت‌ها و فرهنگ کاری، پروژه انتقال دفتر P&G ترکیه را رهبری کرد. این دفتر با تمرکز بر نیازهای شغلی و شخصی کارکنان نسل Y تحت‌مدیریت او طراحی شد. تورنا اوغلو مدرک کارشناسی خود را در رشته مدیریت بازرگانی از دانشگاه بوغازیچی دریافت‌کرده و با بورس تحصیلی، مدرک کارشناسی‌ارشد خود را در بازاریابی بین‌المللی از دانشگاه ماساچوست کسب کرده‌است. وی در حال‌حاضر رئیسABFT Turkey (فروم تجاری اتاق آمریکا در ترکیه)، عضو هیات‌مدیره شورای کسب‌وکار برای توسعه پایدار ترکیه (BCSD Turkey) و عضو انجمن باشگاه ورزشی فنرباغچه است. علاوه‌بر این، او عضو انجمن صنایع و تجارت ترکیه (TUSIAD) بوده و به مدت سه دوره در هیات‌مدیره انجمن سرمایه‌گذاران بین‌المللی (YASED) فعالیت داشته‌است. او همچنین در هیات مشورتی عالی بنیاد داروشفاکا، دانشگاه بوغازیچی و دانشگاه فنرباغچه عضویت دارد. تورنا اوغلو به ارتقای اعتمادبه‌نفس در کودکان و جوانان از طریق ورزش اهمیت ویژه‌ای می‌دهد و برنامه «مادران المپیکی» را برای تشویق کودکان به ورزش در سنین پایین راه‌اندازی کرده‌است.
