گروه تاریخ و اقتصاد: بخش دوم از مذاکرات نمایندگان مجلس شورای ملی در روز پنج‌شنبه، ۱۸ اردیبهشت ۱۲۸۷ شمسی را می‌خوانید. رئیس: یک هیاتى لازم است از طرف مجلس انتخاب شده و برای عرض تشکر به خاکپاى همایونى مشرف شوند و این هیات را در آخر مجلس انتخاب می‌کنیم. حالا قانون انجمن تجارتى خوانده شود. در این وقت شروع به قرائت سیم قانون انجمن تجارتى شد و درخصوص اینکه خواندن و نوشتن شرط عضویت در انجمن‌هاى تجارتى باشد یا نباشد مذاکرات زیاد به عمل آمده، اخذ رای گردید و به اکثریت خواندن و نوشتن که شرط عضویت در انجمن‌ها باشد تصویب شد.

رئیس: چون وزرا آمده‌اند و باید در مجلس حضور به هم رسانند خوب است خواندن بقیه قانون از ماده هجدهم به بعد باشد برای روز دیگر قرائت شده رای گرفته شود و چون فعلا ورود وزرای معظم چند دقیقه طول دارد، خوب است عجالتا مشغول قرائت لایحه‌ای که از طرف عموم انجمن‌ها رسیده است بشویم.

(در این موقع شروع به خواندن لایحه مزبور شد قریب به مضمون ذیل): بر آن ذوات محترمه ثابت و هویدا است که انقلابات سرحدات و حوادث ناگوارى که در این دو ساله به اقسام مختلفه ظهور کرده غیر از مخالفت بین دولت و ملت چیز دیگر نیست، لهذا در این موقع عموم ملت اتحاد بین شخص اعلی‌حضرت همایونى و ملت را احساس نموده از حضور وکلای محترم خواستار است که هرطور صلاح بدانند این احساسات ملى را حضور بندگان اعلی‌حضرت عرض نموده و اسباب اتحاد و یگانگى را فراهم آورند که به سعادت ابدى نائل شویم.

رئیس: در حقیقت این لایحه که قرائت شد از بهترین لوایح است و بهترین اسباب سعادت ملت و مملکت همان اتحاد و یگانگى بین دولت و ملت است، حالا که عموم انجمن‌ها این احساس را کرده‌اند باید جد و جهد نمود که بیش از پیش اسباب اتحاد و یگانگى فراهم آید.

آقا سید محمدجعفر: دیگر کارد به استخوان رسیده و ملت علاجى غیر از این ندارند هر چه باید بکنیم زودتر اقدام شود که مسامحه به هیچ وجه در این موقع سزاوار نیست.

آقا سید مهدى: این لایحه سند صحیحى است از طرف تمام انجمن‌ها، خوب است که مهرهاى آن خوانده شود که بدانند این لایحه از طرف چند انجمن فرستاده شده است.

حاج سیدنصرالله: از این احساسات انجمن‌ها نهایت تشکر را حاصل نمودیم که خیلى خوب احساس کرده‌اند و اصل نکته را که اسباب سعادت و بقاى مملکت است پیدا کرده‌اند و آنچه را جالب دقت‌نظر وکلاى محترم است دریافت کرده‌اند و از این جهت نهایت تشکر را از ایشان داریم.

آقا میرزا فضلعلى آقا: نکته همین بود، منتها بعضى آن را ملتفت بوده‌اند و بعضى نبوده ولى حال که همه ملت ملتفت شده‌اند که نجات و سعادت این ملت در اتحاد و اتفاق است وکلا بیشتر باید در این اتفاق و اتحاد ساعى و مجد باشند که این اتحاد آثار و نتایج ظاهره ببخشد.

آقا سید حسن تقى‌زاده: بنده از اول تا حالا یک اعتماد زیادى به این ملت داشتم و اعتقاد کاملى به هوش و ذکاوت آنها نیز داشتم و این مطلب نه‌تنها بر ما بلکه به خارج هم ثابت شده و می‌نماید که این ملت در این مورد بلکه در سایر موارد هم موجبات سعادت را احساس می‌نمایند و در این موقع که سیاسیون بزرگ مملکت یعنى آنها که در حل و عقد امور این مملکت اشتغال دارند موقع نازک خطرناکى را ملاحظه می‌نمودند عموم انجمن‌ها نیز احساسات آن را نموده و این لایحه را عرض کرده‌اند. در حقیقت این لایحه از طرف عموم اهالى طهران و بلکه عموم ملت است، چون آنها خطر را دانسته و علاج آن را غیر از اتحاد و اتفاق نیافته‌اند. دراین صورت ما فقط به تشکر از آنها باید اکتفا نکنیم، بلکه باید نتیجه هم حاصل نمود. یعنى شرطى را آنها نموده‌اند که همان امتحانات فعلى است و از بندگان اعلیحضرت همایونى انتظار آن را دارند چون ما از طرف اعلیحضرت نهایت اطمینان داریم، ولى بعضى هستند در این مملکت که ابدا حس شاه‌پرستى و موافقت نداشته، حتى شاه موافق را هم نمی‌خواهند بلکه فقط طالب هرج و مرج هستند، لهذا به عقیده بنده عین همین عریضه را باید تقدیم حضور مبارک اعلیحضرت همایونى نمود که آثار این اتحاد را به طور روشن که عموم ملت ملتفت بشوند بروز و ظهور بدهند.