عبدالمهدی رجایی: در دوره مشروطیت، جنبشی برای استفاده از کالای وطن خصوصا پارچه در میان طبقات مختلف مردم ایران ایجاد شد. تجار اصفهان گرد یکدیگر نشسته و تصمیم گرفتند دیگر فقط لباس از پارچه داخلی بپوشند. آنها تصمیم گرفتند شرکت‌های ایرانی را برای تولید کالای ایران ایجاد نمایند. حتی در نظر داشتند یک کارخانه ریسمان ریسی نیز وارد کنند. وعده‌هایی که البته محقق نشد، اما در این میان تجارتخانه‌ها و شرکت‌های خارجی نیز که در شهر سال‌های سال بدون دغدغه مشغول کار بودند، ساکت ننشسته و دست به سیاست معروف خود یعنی «ارزان‌فروشی» زدند. این شرکت‌ها که پارچه‌های خوش فرم و خوش رنگ کارخانه‌ای ساخت روسیه و انگلستان را می‌فروختند، در مواجهه با این جنبش مردم، قیمت‌ها را به شدت پایین آوردند تا جلب مشتری کرده و مردم ایران را از استفاده از پارچه ایرانی منصرف کنند و مطابق این خبر متاسفانه موفق نیز شده بودند. خصوصا زنان مشتاقانه به بازار شتافته و با گرو نهادن طلاآلات خود برای مصرف چندین سال خود پارچه خریدند! این مطلب از روزنامه جهاداکبر (شعبان ۱۳۲۵) درباره این موضوع انتخاب شده است. اگر آن نسل قدری تامل کرده و به خود سختی می‌دادند و کالای ایرانی مصرف می‌کردند، آیا شرکت‌ها و کارخانه‌های ایران وضعیت بهتری نیافته و ما امروز کارخانه‌های پیشرفته‌تری نداشتیم؟

«فتوت بین، جوانمردی نگر، غیرت تماشا کن!

چندی است که مردم در مقام تقلیل استعمال امتعه خارجه و پارچه‌های فرنگی می‌‌باشند و مردان اصفهان انصافا در این باب غیرت کردند و هرچه می‌‌توانستند لباس خود را از منسوج ایرانی ترتیب دادند. ولی چند روز است در میانه نسوان شهرت داده‌اند که «‌پارچه‌های فرنگی ارزان شده» و بازارها پر شده است که زنان می‌‌خواهند ارزان‌خری کرده و در عوض هر چه پول دارند به کیسه فرنگی می‌‌اندازند.ارزان شده ولی گران‌تر از سابق است، زیرا که سابقا وقت لزوم و حاجت می‌‌خریدند. اینک زاید بر حاجت، هر چه پول در دست دارند پارچه فرنگی می‌‌خرند و ضرر این ترتیب بیشتر است و منفعت تجار فرنگی چندین برابر؛ مثلا اگر سابق روزی ۲ هزار تومان از پول ضعفا و زنان نزد تجار فرنگی می‌‌رفت، اکنون به واسطه زیاد خریدن روزی ۱۰ هزار تومان است و هر یک چند زرع پارچه سریع‌الزوال در دست دارند. در صورتی که چندان هم ارزان نشده، شاید قرانی چهارشاهی از قیمت سابق کاسته شده.

آخر این چه ‌‌بی‌غیرتی و چه ‌‌بی‌حمیتی است! آنچه خیرخواهان قدغن کردند که «تا می‌توانید ترک امتعه فرنگی نمایید» نتیجه این شد که حالا زیادتر خریداری می‌‌شود؟ مگر این زنان صاحب ندارند یا مردان آنها این قدر اسیر شهوتند که نمی‌‌توانند یک حرف صحیح حالی زوجات خود کنند؟ آخر اقلا کمی ‌تقلیل کنند. خدایا این چه فریب است! واقعا مملکت دیگر رمق ندارد... در حقیقت هم ارزان نبوده، صرف به شهرت ارزانی این غوغا را به پا نمودند. چقدر زنان بیچاره که زینت‌های طلا و اسباب گرانبهای خود را رهن داده که پارچه ارزان خریداری نمایند و دلالان بازار نقل کردند که گران‌تر از سابق هم به فروش رسید به اسم ارزانی. زهی ‌‌بی‌فتوری! اُف بر این نامردی! افسوس از این جهل و نادانی!

روزی ۲۰ هزار تومان جیب و کیسه مردم را خالی کردند. این کسبه‌ای که برای اندک نفع شخصی خدمت به فرنگی می‌‌کنند و امتعه آنها را به این جد و جهد می‌‌فروشند، هیچ معنای غیرت را ندانسته و ترجمه مردانگی را نفهمیده‌اند. مردمان ضعیف‌النفس که تمام عمر را برای خارجه کار می‌کنید و نوکری ایشان را از دل و جان کار می‌‌بندید آخر فکری هم به حال خویش و ملت بیچاره نمایید و به جای این حسن خدمت که به اجانب می‌‌نمایید، در ترویج و نشر امتعه وطنی کوشش کنید تا پیوسته قرین شرف و سعادت و ثروت بوده، پول از مملکت کمتر خارج شود و به کیسه خودتان برگردد.

روزنامه جهاد اکبر شعبان