بلای وبا به روایت گرترود بل
گروه تاریخ اقتصاد- گرترود بل (1926- 1868) سیاح و سیاستمدار و مامور «سازمان اطلاعات و امنیت خارجی بریتانیا» (SIS) در زمان خود بود که در دوران جنگ جهانی اول نقشی تاثیرگذار در تقسیم خاک عثمانی داشت. او به موازات لورنس عربستان، سرنوشت‌سازترین عملیات «کشور سازی» و «کشور زایی» را در خاورمیانه انجام داد. او مشاور اصلی «ملک فیصل اول» بود. بل در سال ۱۸۹2 ماموریت یافت به‌ ‌عنوان مشاور سفیر به مدت 6 ماه به ایران برود و ضمن بررسی اوضاع سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ایران برای سازمان SIS گزارش تهیه کند. بل از طریق عراق به ایران آمد و به دربار ناصرالدین شاه رسید.
به چند شهر ایران نیز سفر کرد و به ترجمه تعدادی از غزلیات حافظ نیز پرداخت. بل عکاس هم بود و عکس‌هایی که از مناطق غربی ایران، عراق، ترکیه، اردن، سوریه، لبنان و فلسطین گرفته در نوع خود بی‌بدیل‌اند. گزارش و عکس‌های بل در کتابی با عنوان «تصاویری از ایران» منتشر شده است. او از جمله نخستین عکاسانی بوده که در عکس‌های تاریخی‌اش نگاهی مردم‌شناختی را ثبت کرده است. در اینجا گزارش او از شیوع بیماری وبا در تهران را می‌خوانید:
صف‌های دراز توده‌های خاکریز در گورستان و آگاهی به آنچه رخ داده بود ناگهان لرزه بر اندامم افکند. فکر می‌کنم در ذهن هر کس چنین احساسی باید بوده باشد که جان خود را در کف گرفته است. گاه مرگ چنان سخت و ناگهانی اتفاق می‌افتاد که انسان وقت غروب سالم و سر حال بود و صبح بعد مرده... هیچ یک از آشنایان نزدیک ما گرفتار نشدند؛ ولی بسیاری از اروپاییان مردند. از کسانی که دورادور می‌شناختم‌شان و به مرگی ناگهانی درگذشتند می‌توانم به ماموران تلگرافخانه اشاره کنم که تا یک روز قبل از مرگ مشغول بازی و کریکت بودند. هراس بی‌مورد برخی از مستخدمین کنسول‌گری عجیب و غریب بود. آنان دیگر باور کرده بودند که به غضب و عذابی آسمانی گرفتار شده‌اند؛ چراکه به خدمت اروپاییان درآمده‌اند.