گروه تاریخ اقتصاد- نمایندگان مجلس شورای ملی در جلسه مورخ ۱۲ دی ماه سال ۱۲۸۵ هجری شمسی پس از معرفی حاجی سید اسمعیل وزیری و ادیب التجار به عنوان منتخبین بازرگانان و علمای اصفهان، بر سر نظامنامه، موضوع بانک ملی و کمیسیون‌های تخصصی وارد گفت‌وگو می‌شوند. آقا میرزا سیدولی‌الله خان: عقیده شخصی من این است که باید مطالب در کمیسیون‌ها گذشته و تنقیح شده آن وقت در مجلس مذاکره شود، هفته‌ای، چهار روز بیایند در مجلس بنشینند فایده ندارد. میرزا ابوالحسن‌خان: اول چیزی که لازم است اصلاح بودجه مالیاتی است و اول اساس آن بانک ملی است اگر بانک ملی نباشد ما هیچ چیز نخواهیم داشت باید سعی کنیم در تشکیل بانک ملی موسسین محترم را آنی راحت نگذاریم. ترویج بانک ملی را بدهیم که ترویج دولت و ملت است. آقا سیدحسین: تا به حال منتظر بودند به حمدالله از انتظار بیرون آمدند آنچه لازمه همراهی است باید کرد. آقا میرزا محمود اصفهانی: حالا که نظامنامه رسیده است ان‌شاءالله درست می‌شود. آقا سیدحسین: آن وقت که پول می‌دادند به رسم امانت بود تا نظامنامه برسد حالا همراهی خواهند کرد. آقا میرزا ابوالحسن خان: هستی ما به هستی این بانک است. همین‌طور است. مردم منتظر نظامنامه بودند. آقا میرزا محمود اصفهانی: اسباب اطمینان مردم همین است. آقا میرسید ولی‌الله خان: این فرمایش صحیح بود. آقا میرزا ابوالحسن خان: بنده به وکالتی که دارم اگر مرا بکشند نمی‌گویم قرض از خارجه صحیح است، ولی می‌گویم باید کاری کرد که پیش خارجه خجالت نکشیم و نگویند که ایرانی‌ها وطن‌پرست وغیرتمند نیستند. حاجی سید اسمعیل: اگر از برای مردم اطمینان حاصل بشود دارایی خودشان را می‌دهند اگر نشود چیزی نمی‌دهند. آقا میرزا ابوالحسن خان: با بودن مجلس و نظامنامه چه اطمینان بهتر از این است آن اطمینان که شما می‌گویید طلای موجود است که باید در بانک گذاشته شود. حاجی سید اسمعیل: روسا سند بدهند که هر وقت صاحبان پول بخواهند از قرار صدی پنج بدهند و هر وقت که بخواهند به ایشان رد کنند حاضرند. آقا میرزا ابوالحسن خان: در هیچ کجا این ترتیب نیست آنجاها که این کار را می‌کنند به این قید و شرط نمی‌کنند در این موقع این حرف‌ها را بزنیم دولت از میان می‌رود این ایرادهای ملت است. عجالتا کمیسیون برای انجام مطالب باید معین نمود. آقا سید مهدی:خوب است انجمن مالیه تشکیل شود و مشغول کار شوند. آقا میرزا ابوالحسن خان: وثوق الدوله برای کمیسیون مالیه لایحه نوشته اند. وثوق الدوله: کمیسیون مالیه تشکیل شده و مشغول هستند. حاجی سید نصرالله: انجمن عدلیه معین است، ولی دستورالعمل باید از آن طرف برسد بعد از اصلاح و تصویب باید مشغول کار شد. رییس: سابقا عرض کردم باید اجزای این دو انجمن آنچه تکلیف آنها است به عمل بیاورند و دستورالعملی را در نظر بگیرند و تدارک بکنند و بعد به مجلس آورده مذاکره نمایند اگر از آن طرف هم رسید هر کس هر نکته به نظرش رسید به اوراق چاپی یا خطی بنویسند بدهند ودر مجلس عنوان می‌شود. حاجی محمد علی آقا: غرض این است منتظر آنها نباید شد. رییس: چون تا حالا منتظر بودیم نظامنامه برسد و در دو هفته پیش این دو انجمن را تشکیل کردیم و مشغول کار بودیم مقدمات کار هم به عمل آمد مثل اینکه به وزارت مالیه نوشتیم وامروز نوشته بودند که بعضی اسناد حاضر است آدم امین بفرستند ببرد و بعضی صورت‌ها را هم می‌دهند از این جهت ما کار تدارک کرده نداریم. پس از اینکه کار تدارک شد توسط اوراق چاپی به تمام اعضا می‌دهند اگر مطلبی دارند اظهار می‌کنند مطابق نظامنامه گفت‌وگو می‌شود. حسنعلی خان: کاری که این مجلس و این وکلا می‌کنند برای یک ملت است ما نمی‌توانیم که هفته‌ای چهار روز بیاییم در اینجا بنشینیم وکار نکنیم باید اصول قانون مملکت را درست کرد آن را در کمیسیون‌ها می‌نویسند اصلاح می‌کنند هفته‌ای چهار روز آمدن و حرف واهی زدن چه فایده دارد. آقا سید محمد: حرف واهی نزنید کار صحیح بکنید. آقا سیدحسن تقی‌زاده: امتیازنامه لیانازوف که جناب حجه الاسلام خواستند اگر دادند ما چرا ندیده‌ایم و اگر ندادند چرا نمی‌دهند؟ رییس: امتیازنامه را آوردند دادم آقا. آقا سید محمد: مقصود آن امتیاز نامه نبود بنا بود اصلش را بدهند این هم باز شرحی است که یک نفر یهودی نوشته در بابت ماهی سوف. مشهدی باقر: پیش از آنکه نظامنامه بیاید هر روز می‌آمدیم می‌نشستیم و می‌رفتیم مردم از ما می‌پرسیدند که شما چه می‌کنید می‌گفتیم نظامنامه نداریم حالا که نظامنامه آمد نمی‌شود مردم را متقاعد کرد به یک روز و این مجلس دارای همه گونه اشخاص هست هرکس در یک امری اطلاع دارد حال چه ضرر دارد که ما بیاییم در مجلس ولی آنهایی که کار دارند آن روز نیایند و مطالب را بعد از تصفیه بیاورند در مجلس؟ حاجی سید نصرالله: اگر محض خوشایند مردم است همان است که به شما احسنت گفتند واگر محض مجلس است ما کاری در چهار روز نداریم اگر کار داشته باشیم در تمام هفته حاضریم. مخبرالملک: کارها تمام در این عمارت درست می‌شود و کمیسیون‌ها در همین جا تشکیل می‌شود. حسنعلی خان: خوب‌است این کمیسیون‌ها را تغییر بدهند آقایان هم داخل کمیسیون‌ها بشوند. رییس: این کمیسیون‌ها که شامل شش نفر است ۱۲ نفر بشوند شش نفر دیگر را هم وکلا تعیین کنند.