اصلاح و تعدیل مالیه

گروه تاریخ اقتصاد- خلاصه مذاکرات و گفت‌وگوی نمایندگان دارالشورای ملی روز سه شنبه ۱اردیبهشت ۱۲۸۶شمسی درباره کمیسیون و وزارت مالیه و امور مربوطه را در زیر می‌خوانید: رییس‌التجار چنین عنوان کرد این کمیسیون مالیه چهار ماه است معین و منعقد شده چکار کرده و چه نتیجه بخشیده؟ رییس: کمیسیون مالیه کار زیادی نکرده و نمی‌تواند هم بکند، زیرا که درباب اصلاح جمع پیش از آنکه چندی قبل راپورت داده و در مجلس تصویب شد نمی‌شود اقدامی کرد، اما در باب اصلاح خرج یک قسمتی از آن باید از طرف دولت اقدام شود و یک مقداری هم از مجلس. در اصلاحات خرجی دو صورت دارد یا باید یکی یکی را قلم برداشته تصحیح نمود و پیش رفت یا اینکه درجات مواجبی از برای طبقات نوکر معین کرد که کسی بیش از آن اندازه مستحق نباشد و اصلاح اینها همه یک مقداری خالی از اشکال نیست. پس همانطور که آقای حاجی سید نصرالله گفتند یا باید کمیسیونی از وزرا و وکلا باشد اصلاح کنند یا باید بودجه از هر وزارتخانه خواست، یکی از وکلا اظهار کرد در هر صورت وقت گذشته باید زودتر اقدام به اصلاح مالیه بشود و تکلیف حکام معلوم گردد. یکی از وکلای آذربایجان چنین عنوان نمودند در مساله مالیه دو حرف دارم؛ یکی اینکه در دوازده سال قبل که شاه شهید مرحوم شد جمع و خرج مملکت مساوی بود، بلکه چیزی هم زیادی بود و حال آنکه آن‌ وقت گمرک یک کرور هم عمل نمی‌کرد امروز چهار کرور عایدی دارد، پس علت چیست که امروزه پنج کرور از جمع کسر آمده و ما به جهت اصلاح این خود را به این طرف و آن طرف می‌زنیم؟ علت این را مجلس بفهمد. دیگر اینکه تعدیل جمع و خرج مالیه را باید وزارت مالیه بکند و به مجلس بفرستد تصویب بکنند، اگرچه درست اطلاع ندارم، ولی پریروز تلگراف روسیه را دیدم که دومای روس حکم کرد به وزارت مالیه جمع و خرج مملکت را تعدیل نماید. وزارت مالیه فورا تعدیل کرده و بدوا پیشنهاد کرده اظهار کرد که بعضی خرج‌های فوق‌العاده اتفاق می‌افتد، حالا نمی‌توانم اصلاح نمایم، پس چطور آنجا وزارت مالیه می‌تواند مالیه را اصلاح نماید و اینجا نمی‌شود آخر در دوازده سال قبل چطور بود و حالا چه شده که پنج کرور خرج اضافه گشته! یکی از وکلا جواب دادند اینجا علت این است که وزرای مسوول در حقیقت مسوول و مستقل در کار خود نیستند وقتی می‌گویند مخارج هر کس معلوم شود پیشرفت نمی‌کند مثل اینکه بعد از آنکه مجلس برگشتن تیولات را تصویب کرده و رای گرفته شد باز تیول داده می‌شود و وزارت مالیه را مجبور می‌کنند که حتما امضا بکن و یکی دیگر چنین جواب داد که دولت روس پیش از این دولت قانونی بود و یک قانونی در دست داشتند به جهت آن عمل مالیه فورا اصلاح شد، اما اینجا سابق بر این قانونی نبوده و بودجه صحیحی نداشته و از ترتیب وزارتخانه‌ها خبر نداشتند؛ در این‌صورت اصلاح مالیه اختصاص به وزارت مالیه ندارد آن هم در عرض سایر وزرا است باید به اتفاق همدیگر عمل مالیه اصلاح شود، باز جناب رییس در این‌موقع عنوان کردند که پریروز صحبتی شده در عمل مالیه و مطلب به این ختم شد که وزیر مالیه دعوت شده بیایند مجلس و در این باب گفت‌وگو شود و از طرف مجلس هم دعوت شده اطلاع داده‌اند روز پنج‌شنبه می‌آیند باید آن‌روز این مطلب را به میان آورد و تکلیف صحیح خواست و یکی از وکلا اظهار کرد که قصور از طرف مجلس است هر مطلبی که عنوان می‌شود او را دنبال نمی‌کند و حال اگر می‌خواهید این عمل مالیه بگذرد که در حقیقت اساس مجلس است باید مجلس همه روزه تعقیب کرده به هیچ کاری اقدام نکند و وظیفه مجلس این است تمام دنیا آتش بگیرد باید این رشته را دنبال کند تا نتیجه به دست آید، بر فرض امری فوق‌العاده اتفاق افتاد انجمن علیحده تشکیل شود، و الا تکلیف رسمی مجلس همین امر است. بالاخره پس از مذاکرات زیاد در این باب آقای رییس‌التجار باز عنوان کرد که عرض من بی‌نتیجه نماند. من عرض می‌کنم وقت گذشته باید به هر ترتیبی هست جمع و خرج مملکت اصلاح شده مساوی شود کی شروع به این کار خواهد شد؟ رییس جواب دادند وزارت مالیه روز پنج‌شنبه می‌آید. باید جدا به این امر اقدام شده تعقیب شود. یکی از وکلا اظهار کرد دو چیز است باید همه روزه مذاکره شود؛ یکی مساله تعدیل مالیه و یکی عمل بانک ملی؛ به ذهن قشون چنین داده‌اند که مجلس مانع است از اینکه پول به آنها داده شود و حال آنکه مجلس که تصویب استقراض این چهار کرور را نمود محض خاطر قشون بود که به حقوق خودشان برسند. یکی اظهار کرد که من به آواز بلند می‌گویم دولت حقوق قشون را دویست و شصت و پنج هزار تومان به موجب صورتی که پریروز به‌مجلس دادم داده‌اند از قرار ذیل: (صد هزار تومان از بابت پیش قسط خراسان و فارس)، (صد هزار تومان از بابت تلگرافخانه، ) (شصت و پنج‌هزار تومان هم بانک داده است). حال در عوض این برات تومانی چهار هزار خریده شده با هفت هزار تومان مواجب وزیر لشکر داده شده و به قشون نرسیده نمی‌دانم و یکی دیگر از وکلا چنین عنوان کرد که ما وزرای جنگ را نمی‌شناسیم که این تحقیقات را نماییم، زیرا که باز می‌بینیم وزارت لشکر وزارت قورخانه وزارت ذخیره و غیره هست و تمام روی پاکت‌ها مهر وزارت می‌زنند، همین‌قدر به ما می‌گویند وزیر مسوول هشت نفر است ما هم خوشحال می‌شویم! دیگر در فکر رسمیت آن نیستیم و یکی دیگر بیان‌ کرد چندی قبل با وزیر مالیه از بابت عایدات امسال گمرک صحبت شد جواب دادند به‌عهده من است و من مسوول هستم، اما اگر حالا بپرسید می‌گویند من نمی‌دانم و فرامین را امضا می‌کند و همین‌طور سایر کارها مانده تا وزارت مالیه اینجا حاضر نشوند و سوال و جواب در این خصوص ننماییم تکلیف معلوم نخواهد شد.