گروه تاریخ اقتصاد- مذاکرات نمایندگان دارالشورای ملی در 24فروردین1286شمسی درباره قانون انجمن‌های ایالتی و ولایتی در122 ماده شکل گرفته است که به طور مفصل و به تفکیک ولایت و ایالت توضیح داده شده است، در اینجا خلاصه این قانون به‌خصوص مواد اقتصادی آن به نقل از روزنامه مجلس، فروردین ماه سال 1286 به نظرتان می‌رسد:
‌ قرار شد در باب فصل دوم نظامنامه انجمن‌های ایالتی مذاکره شود پیش از شروع به قرائت نظامنامه، حاج محمد اسمعیل آقا چنین عنوان نمودند که اتمام این نظامنامه انجمن‌های ایالتی از تمام امور مقدم و مهم‌تر است و به واسطه نرسیدن همین نظامنامه تمام ولایات مغشوش شده، حتی از آذربایجان هم نوشته‌اند که به واسطه نرسیدن نظامنامه تکلیف ما معلوم نیست و سلب امنیت شده، پس باید اتمام این نظامنامه را مقدم داشت.
حاج محمد اسمعیل: ما باید اصل اساس را درست کنیم که کسی نتواند فساد نماید البته عقاید مختلف است موضوع را باید اصلاح کرد، راه اصلاح همین است که باید این نظامنامه با یک‌نفر مامور فرستاده شده رفع اختلاف شود.
در این موقع شروع به قرائت فصل دوم نظامنامه انجمن‌های ایالتی شده تا آخر خوانده شد و در مواد آن نهایت مداقه و مباحثه به عمل آمده تماما تنقیح و تصویب گردید، چون در بین خواندن نظامنامه‌ها صدای داد و فریادی از پایین عمارت بلند شد تحقیق کردند معلوم شد جماعت قصاب‌ها هستند که با چوبدارها نزاع کرده‌اند و نیز عریضه از طرف تماشاچیان به مجلس دادند درخصوص اینکه نباید امین السلطان وارد این مملکت بشود.
آقا میرزا سید محمد مجتهد پس از ختم قرائت نظامنامه چنین عنوان کردند که تمام این اختلافات و اغتشاشات و انجمن‌هایی که می‌شود به واسطه این است که دولت با مجلس و ملت همراه نیست و همچنین ملت با دولت اتحاد ندارد؛ باید اسبابی فراهم آورد به جهت اتحاد بین دولت و ملت و ثانیا در این عریضه نوشته شده امین‌السلطان نیاید، امین‌السلطان نوکر دولت است و دولت او را خواسته است و اگر فسادی از او ظاهر شد البته حق مجلس و ملت است که شکایت کرده و رفعش کنند.
جواب داده شد دولت ما مشروطه شده و یکی از اساس مشروطه این است که هر کس آزاد بوده بیاید سر خانه خودش، اگر بنا باشد از آمدن امین‌السلطان این مجلس به هم بخورد وای به حال این مجلس.
در این موقع آقا میرزا سید محمد مجتهد خواست برود یکی از وکلا اظهار کردند که جناب آقا نروند باید در خصوص نان گفت‌وگو شود که اگر وضع نان اینطور باشد فردا شهر به هم خواهد خورد.
جواب دادند قرار بود پانزده هزار خروار دولت از انبار گندم بدهد و ده هزار خروار هم از ملاکین بگیرد بدهد، حال مقداری از آن نرسیده و این مقدار هم اندازه خوراک این دو ماه است و در این خصوص به وزارت داخله هم حضورا و هم کتبا اظهار داشتیم و ما را هم خواستند و مجلس کردند نتیجه ندارد؛ یکی از وکلا جواب داد که ما چند مطلب مهم داریم که باید از دولت بخواهیم و این خواستن کسر گندم هم از آن مطالب مهم است و وظیفه مجلس است که این کسر گندم را خواسته و به کمپانی برساند، ولی کمپانی حق ندارد با این وضع شهر گندم به خبازخانه ندهد که بدتر باعث اغتشاش شود. روسای کمپانی اظهار کردند وقتی که کمپانی عمل نان را به تصویب مجلس قبول نمود در مدت هفت ماه حساب گندمی که در این مدت لازم بود کرده، قرار شد بیست و پنج هزار خروار آن را دولت از انبار و از ملاکین گرفته بدهد. در مدت دو ماه و باقی را خود کمپانی تهیه کند کمپانی هم تا حال تهیه کرده داده و مقداری از گندمی که باید دولت و ملاکین بدهند باقی است و این مقدار هم به اندازه خوراک این دو ماه است حال تکلیف چیست جواب داده شد البته باید کسر گندم از دولت مطالبه شود کمپانی حق ندارد که به خبازخانه گندم ندهد به این اغتشاش شهر یکی از روسای کمپانی جواب داد که امروز سیصد خروار گندم به خبازخانه داده شده حال خبازان تقلب می‌کنند ربطی به کمپانی ندارد وکلا مجلس جواب دادند در صورتی که کمپانی سیصد خروار گندم داده چرا باید مواخذه از خبازها نکند و روسای کمپانی مکتوبی ارائه داشتند از امیر ینجه قزاقخانه که از طرف کمپانی مامور خبازخانه‌ها است قرائت شده مشعر بود به اینکه دستورالعمل داده بودید امشب به خبازخانه گندم داده شده و مراقبت کنیم که امشب را نان پخت نمایند به طوری که دستورالعمل داده‌اید رفتار کرده کمال مراقبت را به عمل خواهم آورد که برای فردا نان فراوان باشد و جمعی از وکلا از این اقدام کمپانی اظهار امتنان نمودند و بالاخره پس از مذاکره قرار شد شرحی از مجلس به وزارت داخله نوشته شود که اگر تا ده روز دیگر کسر گندمی که قرار است دولت بدهد و همچنین از مالکین گرفته بدهد به کمپانی نرساند عمل نان مغشوش و رفع تکلیف از کمپانی خواهد شد
تبصره - انجمن ایالتی در مرکز ایالت و انجمن ولایتی در شهر حاکم‌نشین ولایت برقرار خواهد بود. لاغیر.
فصل سوم بودجه و محاسبات ایالت و ولایت(جمع‌های معمولی بودجه ایالت یا ولایت از این قرار است):
اول وجهی که بعد از ممیزی و تعدیل مالیات طبق قانون مالیه بر حسب حکم دولت و تصویب مجلس شورای ملی از مالیات هر ایالت برای مخارج محلی آنجا واگذار می‌شود، دوم منافع اموال ایالتی یا ولایتی، سوم منافع حاصله از حق‌العبور طرق و معابری که توسط ایالت و ولایت ساخته شده وحق اخذ آن‌را دارند، چهارم سهمی که بلوکات از بابت نگاهداری طرق و شوارع به ایالت یا ولایت می‌دهند جمع‌های فوق‌العاده ایالات و ولایات از قرار ذیل است: اول مالیات فوق‌العاده که بر حسب اقتضای ضرورت و تحکم قانون موقتا علاوه بر معمول دریافت می‌شود، دوم وجه استقراض که در موقع لزوم بر حسب قانون استقراض آن تصویب می‌شود، سوم عطیات و بخشش‌هایی که به ایالات و ولایات می‌شود، چهارم قیمت اموال ایالتی که به فروش رسیده باشد، پنجم سایر فواید متفرقه که ممکن است پیدا شود...
مامور مالیه هر یک از ایالات یا ولایات باید مواظبت نماید که وجوه عایدی ایالت وصول شود و مسوولیت این امر به عهده او محول است حکم ایصال این وجوه باید از طرف حاکم به مامور مالیه ابلاغ شود و...