اساسنامه دبیرستان‌های معقول و منقول

در خردادماه سال ۱۳۱۶ وزارت معارف، اوقاف و صنایع مستظرفه اوقاف اساسنامه دبیرستان‌های معقول و منقول را به تصویب رساند. این اساسنامه مشتمل بر هشت ماده و دو تبصره بوده که توسط شورای معارف تصویب شده و در آن به مواردی چون معرفی دبیرستان‌های معقول و منقول، نقاط تاسیس، شرایط ورود داوطلبان، اعطای کمک خرج به عده‌ای از محصلان و شرایط آن، تبعیت مقررات داخلی و امتحانات دبیرستان از نظامنامه و مقررات عمومی دبیرستان‌ها و هم ارزش بودن گواهی نامه این دبیرستان‌ها با دوره کامل متوسطه(شعبه ادبی) اشاره شده است.در زمینه آموزش و پرورش کارهایی از دوره قاجار شروع شده بود که به مرور شدت یافت. از جمله آنکه دبستان‌ها و دبیرستان‌ها و نیز دانشگاه تهران و مراکز دیگر یکی پس از دیگری شکل گرفتند. یکی از کارهایی که باید انجام می‌گرفت تغییر کاربری در طبقه فرهیخته از قدیمی‌ها و نیز تغییر کاربری اماکن آموزشی در مدارس قدیمه بود. بسیاری از چهره‌هایی که آموزش‌های سنتی دیده بودند، باید در نظام جدید آموزشی به کار گرفته می‌شدند. به علاوه مدارس قدیمه هم باید جای خود را به دبستان‌ها و دبیرستان‌ها می‌دادند. دانشکده معقول و منقول، موسسه وعظ و خطابه و سازمان پرورش افکار از جمله تغییرات در این نظام به شمار می‌رود. همین طور با مرور سوابق دولتی این دوره، می‌توانیم دریابیم که به‌خصوص در مراکز شهرها برخی مدارس قدیم و مذهبی تبدیل به مدارس جدید شد و علما از شدت استبداد قادر به اعتراض نبودند. برخی از این مدارس بعد از سقوط رضا شاه به حالت اولیه برگشت و بسیاری و بلکه قریب به اتفاق آنها از میان رفت.تاسیس دبیرستان معقول و منقول در برخی از شهرها برای ایجاد مدارس با سیستم جدید بود و فلسفه این کار آن بود تا کسانی را که به عنوان طلبگی‌ وارد حوزه علمیه می‌شدند در قالب برنامه‌ریزی آموزشی جدید با مسائل تازه آشنا سازند و از میان آنان کسانی را در خدمت دولت درآورند.وزارت معارف و اوقاف نیز چند سال قبل از آن درصدد تغییر اوضاع مدارس قدیم و طرز تحصیلات طلاب آنها برآمده و حتی برای مدارس مزبور برنامه‌ای تعیین کرده و سنوات تحصیلی طلاب علوم قدیم را محدود و معین کرده بود.