دو چرخه، از خیال تا واقعیت
ماشاء ا.. شمس‌الدینی- نخستین نشانه‌هایی که بیانگر ساخت دوچرخه یا دست‌کم سودای تولید آن توسط بشر است بر دیواره غارهای ۲۳۰۰ سال قبل از میلاد مسیح در کشورهایى همچون چین، مصر و هند دیده می‌شود؛ تصاویری خیال انگیز که اهمیت آن کمتر از اولین نگاره‌های مرتبط با پرواز نیست. لفظ دوچرخه از کلمه یونانى به نام KYKLOS گرفته شده و بعدها این ریشه یونانى در زبان لاتین به کلمه BICYCLE تبدیل شده، پیشوند BI به مفهوم عدد دو و پسوند CYCLE به معنى دایره و به عباراتى طوقه است. به هر صورت اولین دوچرخه شناخته شده رسمى در تاریخ این وسیله «سله ریفر» نام دارد که از دو طوقه چوبى تشکیل شده و با استفاده از پاها در حالتى شبیه به راه رفتن این وسیله را به طرف جلو و عقب هدایت مى‌کرده‌اند. تا سال ۱۷۹۰ این وسیله چوبى را به اشکال مختلفى همچون مار، اسب و... مى‌ساختند که مورد توجه کودکان قرار می‌گرفت و به عنوان ابزارى براى بازى از آن استفاده می‌کردند. اسب‌هاى چوبى در فرانسه تکامل بیشترى یافتند، به نحوى که با پا به زمین زدن و حالت مشابه راه رفتن سرعت حرکتى این وسیله در سطوح افقى و سراشیبى تا ۵ کیلومتر در ساعت ثبت شده است. این تکه چوب افقى در اشکال مختلف در آن زمان مورد توجه اهالى پاریس واقع نشد. با نگاهی به تاریخچه تولید دوچرخه‌های مدرن می‌توان به این نتایج رسید:
۱۸۱۶: در این سال فردى آلمانى به نام «وندریز» فرمان را به «سله ریفر» اضافه کرد ولى کماکان با استفاده از حرکت پاها بر روى زمین، حرکت آن امکان‌پذیر بوده است (سرعت به ۱۵ کیلومتر رسید.)
۱۸۱۷: در این سال دوچرخه کامل‌ترى توسط «براون فون دریاس» از شهر کالسروهه ساخته شد، که داراى یک زین کوچک بود. «دنیس جانسون» یکى از دوچرخه‌هاى فون دریاس را باخود به کشور انگلستان برد تا نمونه‌هایى از روى آن ساخته یا آن را تکمیل‌تر کند. در این شرایط و در کنار این هدف، او اقدام به برگزارى کلاس‌هاى آموزشى براى استفاده از این وسیله کرد و مشتاقان زیادى براى فراگیرى این فن به او مراجعه کردند. کم کم در کشور انگلستان دوچرخه و دوچرخه سوارى به عنوان یک سرگرمى محبوب و متداول و جذاب رواج یافت.
۱۸۱۸: یک فرانسوى به نام «بارون ساوربرن»، دوچرخه دیگرى را طراحى کرده و ساخت. چرخ جلویى این دوچرخه، بسیار بزرگ و چرخ عقبى آن کوچک بود. در این شرایط به چرخ جلویى و بزرگ، یک طناب حلقوى به صورت دایره‌وار بسته شده بود که با کشیدن آن با دست چرخ جلو به حرکت در مى‌آمد و وسیله حرکت مى‌کرد. این نوآورى، وسیله مذکور را براى دوچرخه‌سواران به صورت یک مهارت در آورد به نحوى که بند بازان در سیرک از این وسیله به عنوان ابزارى تفریحى و سرگرم‌کننده استفاده کردند.
۱۸۲۱: «لوییس گوهبر» دوچرخه دیگرى را مشابه با دوچرخه ساوربرن ساخت، اما به جاى طناب از وسیله‌اى مشابه با زنجیر دوچرخه‌هاى امروزى استفاده کرد، این کار موجب شد تا حرکت دوچرخه تسهیل شود.
۱۸۳۴: یک آهنگر اسکاتلندى به نام «مک میلان» به دوچرخه‌هاى موجود پنجه رکاب ابتدایى را اضافه کرد تا دیگر احتیاجى به فشار پا بر روى زمین نباشد. او طى ۵ سال کار جدى بر روى این وسیله آن را در اشکال ویژه‌اى همانند کالسکه براى استفاده در مزارع به کار گرفت.
۱۸۳۹: اسکاتلندى دیگرى به نام «کیرک پاتریک» دوچرخه رکابدار را به شکل کامل‌ترى تهیه و در دسترس مردم قرار داد.
۱۸۶۰: کارخانه دار فرانسوى به نام «پیرمیشو» مهندس جوانى را به نام «پیرلالمنت» براى تغییر در ساختار دوچرخه استخدام کرد. او قسمت‌هایى از دوچرخه را که از چوب ساخته شده بود با لوله‌هاى آهنى تعویض کرده و بخش خارجى چرخ‌هاى چوبى را با نوارهاى لاستیکى ضخیم پوشانید.
۱۸۶۱: دوچرخه ساخته شده پیرمیشو به نام «ولوسپیدیا ولوسى پتل» معروف شد. هر چند این وسیله قدیمى نسبت به دوچرخه‌هاى امروزى وسیله راحتى نبود، اما اولین دوچرخه ترمزدار در دوران خود محسوب مى‌شد ولى از زنجیر و دنده در دوچرخه‌هاى آن زمان گزارشى ثبت نشده است.
۱۸۶۲: دوچرخه ولوسى پتل ساخت پیرمیشو و پیرلالمنت مورد توجه آمریکاییان واقع شد، لذا نمونه انتقال یافته به آمریکا را «بون شیکر» نامگذارى کردند. رکاب این دوچرخه روى چرخ جلویى که بزرگ بود استقرار یافته و عامل حرکت محسوب مى‌شد.
۱۸۶۷: در این سال هنوز طوقه جلو بزرگ تر از طوقه عقب بود و پدال و رکاب به صورت ثابت در چرخ جلو تعبیه شده بودند. طوقه‌هاى چوبى را در این زمان با طوقه‌هاى آهنى تعویض کردند؛ لذا وزن دوچرخه در حدود ۵۰ کیلوگرم شد. این دوچرخه جدید «پنى‌فارتنیک» نام گرفت.
۱۸۶۹: در این سال اولین مسابقه رسمى در تاریخ دوچرخه سوارى و به مسافت ۳۴ کیلومتر از شهر پاریس تا وروان با ۳۳۳ شرکت‌کننده تدارک دیده شد. شرکت‌کنندگان برتر قادر شدند با دوچرخه‌هاى جدید، مسافت مذکور را ۳ ساعت و ۹ دقیقه طى کنند. اما قبل از آن مسابقه دیگرى در انگلستان به نام «هندون» درسال ۱۸۶۸ نیز ثبت شده است.
۱۸۷۰: هنوز تغییر چشمگیرى در تکامل دوچرخه روى نداده است. چرخ جلو بزرگ و چرخ عقب هنوز خیلى کوچک است و براى تسهیل استفاده‌کنندگان از این وسیله پله کوچکى را درست در بالاى چرخ عقب تا زین طراحى کرده‌اند.
۱۸۷۱: یک انگلیسى به نام «جیمز استانلى» دوچرخه‌اى شبیه به «بون شیکر» ساخت که یک پدال در چرخ بزرگ جلو داشت ولى کماکان هنوز چرخ عقب این وسیله کوچک بود.
۱۸۷۳: «هارى لاوسون» بر اساس الهام از نقاشى‌هاى «لئوناردو داوینچى» چیزى شبیه به زنجیر را براى دوچرخه طراحى کرد و براى اولین بار نخستین دوچرخه زنجیردار به بازار آمد. زنجیر این چرخ به طوقه عقب وصل مى‌شد و با گردش آن توسط فشار پا، دوچرخه را به حرکت در مى آورد اما هنوز لاستیک‌هاى آن توپر بودند. این دوچرخه هم اکنون در موزه میلان ایتالیا موجود است.
۱۸۷۶: «اف .ال.دادز» از دانشگاه کمبریج لندن، دوچرخه دیگرى را ساخت که سرعت متوسط ۲۵ کیلومتر در ساعت را به نام خود ثبت کرد.
۱۸۷۹: ابداع دیگرى توسط «باب توماس» در جهت افزایش سرعت دوچرخه انجام شد. او در مرکز چرخ‌ها وسیله‌اى مشابه با بلبرینگ‌هاى امروزى قرار داد تا دوچرخه او از سرعت بالاترى برخوردار شود.
۱۸۸۱: در دهه ۱۸۸۰ دوچرخه‌هاى زنجیردار با اتصال به مرکز چرخ عقب و با بلبرینگ به بازار آمد، تولید این گونه دوچرخه‌ها، در سال ۱۸۸۱ توسط یک کارخانه چرخ خیاطى به صورت سریال انجام شد. این کارخانه چرخ خیاطى، چرخ عقب و چرخ جلو را به یک اندازه طراحى کرد و انقلابى را در این وسیله ایجاد کرد.
۱۸۸۵: رسما تولید دوچرخه در کشورهاى مختلف آغاز شد. «پنى فارتینگ» ۵۰ کیلوگرمى با کاهش وزنى در حدود ۱۰ کیلوگرم هنوز هم مورد توجه همگان قرار داشت. سرعت این دوچرخه به صورت متوسط ۱۹ کیلومتر در ساعت ثبت شده است. همچنین در سال ۱۸۸۵ اولین مسابقه قهرمانى در ایتالیا به مسافت ۱۶۰ کیلومتر در شهر میلان برگزار شد.
۱۸۸۸: شرکت «دانلوپ» لاستیک‌هاى هوادار را به بازار عرضه کرد که عمر آن در حدود ۵۰۰۰ کیلومتر اعلام شد. در پایان همین سال نیز یک گروهبان به نام «بلفاست» براى کمپانى دانلوپ، لاستیک‌هاى تویى و رویى را همانند لاستیک‌هاى امروزى ساخت. نمونه‌هاى لاستیک اولیه شرکت دانلوپ هنوز هم در موزه «ادینبور» در شهر لندن در معرض دید همگان قرار دارد.
۱۸۹۲: رسما خودرو و زنجیر فرمان مشخص، زین مناسب و طوقه به دوچرخه اضافه شد، اما هنوز هم کماکان قطر طوقه جلویى کمى بزرگ‌تر از قطر طوقه عقب بوده است. در سال IOC۱۸۹۲ در شهر لندن و با عضویت چندین کشور اروپایى و آمریکایى ایجاد و اولین تشکل‌هاى دوچرخه سوارى شکل گرفت.
۱۸۹۵: بر اساس ارزیابى‌هاى انجام شده در این سال از هر ۲۷ نفر آمریکایى یک نفر داراى دوچرخه بود و قیمت این وسیله در یک قرن پیش با قیمت خرید یک اسب خوب برابرى مى‌کرد. درسال ۱۸۹۶ با شروع اولین دوره بازى‌هاى ورزشى المپیک، رشته دوچرخه‌سوارى نیز به عنوان یکى از رشته‌هاى ورزشى مستقل و پرطرفدار آن روز، به جمع رشته‌هاى ورزشى افزوده شد و به شکل رقابتى انجام گرفت.
اولین مسابقه جهانى
۱۹۰۱: نخستین مسابقه جهانی دوچرخه‌سواری در ۱۶ ماه مه سال ۱۹۰۱ با حضور ۲۰ هزار تماشاگر مسابقات دوچرخه سوارى جهان برگزار و «ژالکن» از فرانسه مقام اول و «میجر‌تیلور» سیاه پوست مقام دوم را کسب کرد.
۱۹۰۴: دومین دوره مسابقات دوچرخه سوارى جهانى در این سال برگزار و ۶۰ دوچرخه سوار درچند مرحله به مسافت ۳۸۹۰ کیلومتر به رقابت پرداختند در این مسابقه که به دلیل درگیرى دوچرخه سواران با هم تیراندازى هوایى توسط پلیس انجام شد « موریس گارن» مقام اول را کسب کرد.
ارسال نظر