فرمانفرما هم کابینه تشکیل داد

عبدالحسین میرزافرمانفرما

سازمان و تشکیلات صنعت، اقتصاد و بازرگانی در ایران چگونه شکل گرفته است؟ در کتاب منتشر شده دولت‌های ایران که در دفتر مطالعات ریاست جمهوری، دولت‌های ایران را بررسی کرده است که خلاصه‌ای از آن را می‌خوانید. «وزارت فواید عامه» در این سال‌ها وزارتخانه اصلی بوده و تجارت و صنعت در درون آن دست به دست می‌شد. باز هم نیست

کابینه هجدهم را صمصام‌السلطنه بختیاری در ۲ مرداد تشکیل داد و تا ۷ آذر همان سال کار کرد. وزارت فواید عامه و وزارت تجارت در کابینه هجدهم تعطیل شدند.

کابینه نوزدهم

صمصام‌السلطنه بار دیگر در ۷ آذر ماه ۱۲۹۰ دولت تشکیل داد. دولت او تا ۲۸ دی ماه ۱۲۹۱ فعالیت می‌کرد. صمصام‌السلطنه هنوز به این نتیجه نرسیده بود که وزارت فواید عامه حتما مفید است و آن را تعطیل نگهداشت، اما میرزا ابوالحسن‌خان معاضد‌السلطنه وزیر تجارت بود.

این بار حذف تجارت

میرزا محمدعلی‌ خان علاءالسلطنه کابینه بیستم را در اول بهمن ۱۲۹۱ تشکیل داد. او تا مرداد ۱۲۹۳ نخست‌وزیر بود. میرزا صادق‌خان مستشار‌الدوله اما در این کابینه به وزارت فواید عامه رسید. وزارت تجارت اما این بار به میرزاحسین‌خان موتمن‌الملک و سپس به میرزا اسماعیل‌خان خماز‌الدوله رسید.

کابینه بیست‌و‌یکم

کابینه بیست‌و‌یکم را میرزاحسن‌ مستوفی‌الممالک در مرداد ۱۲۹۳ تشکیل داد که تا ۲۰ اسفند فعالیت کرد. در کابینه ۲۱ برای چندمین بار وزارت فواید عامه بدون وزیر ماند. اسدالله میرزا شهاب‌الدوله در این کابینه وزیر تجارت بود.

۳ وزارت در یک وزیر

کابینه بیست‌و‌دوم را میرزا حسن‌خان مشیرالدوله در ۲۴ اسفند ۱۲۹۳ تشکیل داد که ۴۲ روز بر سر کار بود. میرزا حسنعلی‌خان نصر‌الملک در این کابینه وزیر فواید عامه بود که همزمان وزارت تجارت را نیز مدیریت می‌کرد. او اما وزارت پست و تلگراف را نیز در چنگ داشت.

کابینه بیست‌وسوم

سلطان عبدالحمید میرزاعین الدوله در ۱۰ اردیبهشت ۱۲۹۴ کابینه‌اش را تشکیل داد که تا ۱۱ تیرماه همان سال بیشتر دوام نیاورد. دکتراسماعیل‌خان مودب‌السلطنه در این کابینه وزیر فواید عامه بود. وزارت تجارت در کابینه بیست‌وسوم وزیر نداشت.

بازهم شهاب‌الدوله

میرزاحسین مستوفی الممالک در ۱۲ مرداد ۱۲۹۴ کابینه بیست‌وچهارم را با ۸ وزیر تشکیل داد. او اسدالله میرزا شهاب‌الدوله را وزیر فواید عامه کرد و ترجیح داد وزارت تجارت همچنان تعطیل باشد.

فرمانفرما

عبدالحسین میرزافرمانفرما، رییس‌الوزرای کابینه بیست‌وپنجم بود. او کابینه‌اش را در ۱۵ دی ۱۲۹۴ تشکیل داد و تا ۱۲اسفندماه نخست‌وزیر بود. اکبر میرزا صارم‌الدوله در این کابینه، وزیر فواید عامه بود و وزارت تجارت تعطیل ماند.

کابینه بیست‌وششم

سپهسالار اعظم محمدولی خان تنکابنی در ۱۴ اسفند ۱۲۹۴ کابینه‌اش را تشکیل و تا شهریور ۱۲۹۵ نخست‌وزیر بود. او ترجیح داد میرزا احمد مشیر اعظم را به وزارت فواید عامه بیاورد و وزارت تجارت را همچنان تعطیل نگهدارد.

وثوق‌الدوله

میرزاحسن‌خان وثوق‌الدوله در ۱۷ مرداد نخست‌وزیر شد. کابینه او از معدود کابینه‌هایی بود که عمرش نزدیک به یک سال طول کشید. او میرزا شکرالله خان معتمد خاقان قوام‌الدوله را به وزارت فواید عامه منصوب کرد. وزارت تجارت هنوز زمان بازگشایی‌اش نرسیده بود.

موتمن‌الملک

محمدعلی‌خان پرنس علاءالسلطنه در خرداد ۱۲۹۶ رییس‌الوزرا شد. او میرزاحسین خان موتمن‌الملک را به وزارت فواید عامه آورد. او اما تصمیم گرفت وزارت تجارت را نیز در دل همین وزارتخانه تاسیس و همین فرد را به‌عنوان وزیر بر مدیریت آن منصوب کند.

تجارت حذف

سلطان عبدالمجید میرزاعین‌الدوله در دی‌ماه ۱۲۹۶ نخست‌وزیر شد. او میرزاحسن‌خان موتمن‌الملک را همچنان در کابینه به عنوان وزیر فواید عامه منصوب کرد، اما تجارت را از پسوند وزارتخانه حذف کرد.

کدام میرزا

میرزاحسن‌خان مستوفی‌الممالک کابینه سی‌ام را در دی‌ماه ۱۲۹۶ تاسیس کرد. او میرزاحسین‌خان در اصل میرزاحسن‌خان معین‌الوزارت را به فواید عامه آورد. او نیز ترجیح داد وزارت تجارت همچنان تعطیل باشد.