مدیران ارشد سازمان ملل متحد در شروع کار این نهاد بین‌المللی چندین نهاد مالی، پولی و اقتصادی زیرمجموعه سازمان ملل متحد را در دستور کار قرار دادند. اکوسوک از جمله این شوراها بود که یکی از ۶ رکن اصلی سازمان ملل متحد در نیمه اول دهه ۱۹۶۰ شد. دکتر طهماسب دولتشاهی نویسنده کتاب تاریخ نهادهای اقتصادی، تاریخچه اکوسوک و وظایف آن را توضیح داده است.

شورای اقتصادی و اجتماعی در کنار مجمع عمومی، شورای امنیت، شورای قیمومیت، دیوان بین‌المللی دادگستری و دبیرخانه، یکی از شش ارگان اصلی سازمان ملل متحد است (ماده ۶۱ منشور ملل متحد). وظایف شورا دارای ابعاد همه‌جانبه‌ای بوده و نظارت بر مسائل اقتصادی، اجتماعی، انسانی و فرهنگی را در سطح بین‌المللی در بر می‌گیرد (ماده ۶۲ منشور- ملل متحد). شورای مذکور تحت نظارت مجمع عمومی، مسوول مسائل اقتصادی و اجتماعی بین‌المللی است. فعالیت‌های شورا قبل از هر چیز هماهنگ کردن فعالیت سازمان‌های تخصصی سازمان ملل متحد در زمینه اقتصادی و اجتماعی است.شورای اقتصادی و اجتماعی ابتدا دارای ۱۸ عضو بود و بعد از گسترش روند استعمارزدایی به ۲۷ عضو (در سال ۱۹۶۵) افزایش یافته و هم‌اکنون نیز ۵۴ عضو دارد که یک سوم این تعداد سالانه به وسیله مجمع عمومی تعیین می‌گردد. گرچه عضو دائم در اساسنامه شورای اقتصادی و اجتماعی پیش‌بینی نشده است. (مثل شورای امنیت) ولی اعضای دائم شورای امنیت به‌طور مرتب انتخاب شده و در شورای مذکور عضویت دارند. اکوسوک سالانه حداقل دوبار در نیویورک و ژنو تشکیل جلسه می‌دهد. هر عضو در شورا دارای یک رای است و تصمیمات با تصویب اکثریت اعضا، لازم‌الاجرا می‌شود.ترتیب عضویت در شورای اقتصادی و اجتماعی در حال حاضر با توجه به مناطق مختلف به‌صورت زیر تعیین شده بود.

کشورهای آفریقایی

۱۴ عضو

کشورهای آسیایی

۱۱ عضو

کشورهای آمریکای لاتین

۱۰ عضو

کشورهای اروپایی (جمعا)

۱۹ عضو

شورای اقتصادی و اجتماعی در حالی‌که یکی از ارگان‌های مستقل سازمان ملل متحد محسوب می‌شود ولی عملا زیر نظر مجمع عمومی فعالیت داشته و اعضای آن نیز توسط مجمع تعیین می‌شود. وظایف و اختیارات شورای اقتصادی و اجتماعی را می‌توان به سه گروه تقسیم‌بندی کرد:

الف- تشکیل کنفرانس‌های بین‌المللی در زمینه مسائل اقتصادی

ب- بررسی و ارائه توصیه در رابطه با مسائل و موضوعات اقتصادی

پ- ایجاد هماهنگی بین فعالیت‌های موسسات تخصصی سازمان ملل متحد.

گفتیم که یکی از مهم‌ترین اهداف اکوسوک ایجاد هماهنگی بین فعالیت سازمان‌های تخصصی سازمان ملل است. ولی این سوال که آیا تاکنون شورای مذکور در این امر موفق بوده است یا خیر، قابل بحث است. تصمیمات شورا از قدرت اجرایی برخوردار نیست و از این جهت توصیه‌هایی که ارائه می‌کند اغلب اجرا نمی‌گردد. همین امر باعث شد که در سال ۱۹۵۷ با تاکید کشورهای در حال توسعه، گروهی تخصصی برای تحقیق و بررسی در مورد اصلاح اساسنامه شورا تعیین گردد.

شورای اقتصادی و اجتماعی دارای کمیسیون‌های مختلفی است که مسائل مطروحه در شورا در آنها مورد بررسی و بحث قرار می‌گیرد. کمیسیون جمعیت، کمیسیون توسعه اجتماعی، کمیسیون حقوق بشر، کمیسیون زن، کمیسیون مواد مخدر و کمیسیون آمار از جمله کمیسیون‌های شورای اقتصادی و اجتماعی می‌باشند.

شورا دارای پنج ارگان کمکی منطقه‌ای نیز می‌باشد که عبارتند از: کمیسیون اقتصادی آفریقا، کمیسیون اقتصادی اروپا، کمیسیون اقتصادی آمریکای لاتین، کمیسیون اقتصادی آسیای غربی و کمیسیون اقتصادی و اجتماعی برای آسیا و پاسیفیک (اسکاپ).