گروه تاریخ‌اقتصاد- آنچه از نظرتان می‌گذرد متن نامه‌ای است که میرزا آقا خان نوری به عضد الملک نایب‌المتولی آستان قدس‌ رضوی نوشته است. این نامه‌ها ضمن برخورداری از ارزش تاریخی، گوشه‌هایی از اوضاع تجارت در دوره قاجار را روشن می‌کنند. ***

دیروز پنج‌شنبه قاصدی مانند پیک غم از خراسان آمده بود که برای تجار کاغذ داشت، از جمله‌ کاغذی از حاجی قاسم طهرانی داشت به حاجی علی اکبر و پسرش که نهم شهر ربیع‌الاول تاریخ داشت و نوشته بود نواب حسام‌السلطنه بعد از فتح هرات از لباس‌ هستی و حیات خدا نکرده عاری شده‌اند. حقیقت از این خبر هیچ هوش و حواسی‌ برای احدی نماند و بعد از فتح هرات و آمدن حسین خان هم نه از هرات و نه از شما کاغذی نرسیده و خبری نیامده بود.اگر بخواهم بنویسم که از استماع این خبر تا به چه حد پریشان خاطر شدم از حیز تحریر و حوصله تقریر بیرون است و به این جهت این چاپار را تسریعا روانه داشته همان حاشیه کاغذ حاجی قاسم را پاره کرده برای آن‌ مخدوم فرستادم که ببینید. نمی دانم اگر خدا نکرده راست است چرا شما آدم نفرستادید و کاغذ ننوشتید و چگونه شد که به حاجی قاسم خبر رسید به شما خبر نرسید و اگر دروغ است از حاجی قاسم بپرسید ببینید این چه خبر است نوشته است. خلاصه این‌ خبر تشریف‌فرمایی موکب همایون به سمت خراسان به این مناسبت است. اگر خدا نکرده راست است این خبر را منتشر سازید که مردم بنای هرزگی و آشوب را نگذارند تا فکری بشود و قراری گذاشته شود والا اگر انشاءاللّه دروغ است هیچ از این مقوله سخن بر زبان نیاورید و نشنیده انگارید. اما این چاپار بر سبیل وجوب و حتم باید به هرات برود، در ساعت ورود اسبش بدهید و روانه هراتش کنید و همان ساعت‌ زود یک نفر چاپار مخصوص که شش روزه خودش را به اینجا برساند بلا تامل روانه کنید و کیفیت صدق و کذب این خبر را بنویسید. می‌دانید که تا رسیدن چاپار و خبر شما من چه حالتی دارم. یک ساعت زودتر چاپار را به اینجا برسانید بهتراست. زیاده از این حاجت به تاکید نمی‌دانم.

تحریرا فی شهر ربیع الاول ۱۲۷۳.

منبع: مجله یغما، ۱۳۳۳