تایلند، همجواری معابد و صنایع

گروه تاریخ اقتصاد - بانکوک، پایتخت تایلند شهری است که به خوبی تنوع موجود در این کشور آسیای جنوب شرقی را به نمایش گذاشته است. کارخانه‌های صنعتی مدرن در کنار معابد باستانی بودایی قرار گرفته‌اند و معابد هم در محاصره آسمان خراش‌ها هستند. تقریبا، به هر کجا نگاه کنید، آمیخته‌ای از کهن و نو را در کنار هم می‌یابید که نشان دهنده کشور آسیایی مدرن و منحصر به فرد با گذشته تاریخی غنی است.

میراث فرهنگی تایلند آمیخته‌ای غنی از رسوم، جهان‌بینی‌ها و باورهایی است که گروه‌های نژادی مختلف با خود آورده‌اند و طی سده‌ها در هم آمیخته‌اند تا مردم «تای» پدید بیایند، این دیدگاه‌ها و عقاید حتی با وجود چالش‌های اقتصادی ناشی از مدرن شدن حفظ شده است. در واقع تایلند توانسته است این شعار را ثابت کند که «هر چه بیشتر تغییر رخ دهد، همه چیز بیشتر ثابت می‌ماند!» تکاپوهای بازرگانی در کنار آیین‌های مرسوم بودایی وجود دارند، و حتی گاهی اوقات راهبان بزرگ بودایی دعای خیرشان را نثار موسسات تجاری می‌کنند. گذشته کشور که به شدت تحت تاثیر آیین بودایی است، هنوز هم در معابد بودایی که وات نامیده می‌شوند و در تمام کشورها به وفور وجود دارند جریان دارد؛ عمر بسیاری از این وات‌ها، که نشان دهنده آثار هنری و معماری سنتی تایلندند، به چند قرن می‌رسد.

«تایلند» عنوان کتابی از جفری ای. کمبل است که به تازگی توسط نشر ققنوس با ترجمه فاطمه شاداب به بازار کتاب عرضه شده است. در این کتاب شش فصلی، تاریخچه تایلند و آداب و رسوم مردمان آن به همراه ویژگی‌های سیاسی و فرهنگی این کشور شرح داده می‌شود.

به عقیده کمبل در تایلند سنت و تجدد به هم آمیخته است. او در مقدمه کتاب خود اشاره می‌کند که حتی در مناطق روستایی هم می‌توان این ملغمه آیین کهن با روش‌های جدید امروزی را مشاهده کرد. شالیکاران همواره شکرگزار ارواحی هستند که معتقدند آب و محصول را در اختیار دارند و در عین حال خاک زراعتی را با تجهیزاتی چون تراکتور آماده می‌کنند. تای‌ها (یاسیامی‌ها) عقاید بودایی شان را با باور به ارواح خیر و شر در هم آمیخته اند. بسیاری از ارواح مثل مادر آب‌ها و مادر برنج ارواح خیرخواهی هستند و بعضی نیز ارواح خبیث به حساب می‌آیند. حتی تای‌های تحصیلکرده نیز عقیده بسیاری به ارواح دارند. یکی از استادان دانشگاه چولالونگ کورن بانکوک گفته است:

«عقیده ما به ارواح چنان زنده است که فرزندانمان همیشه با شنیدن داستان‌های آنها دچار ترس و وحشت می‌شوند و حتی صداهای غیرعادی در شب ممکن است بزرگسالان را هم بترساند تا حدی که سرشان را زیر لحاف فرو ببرند. می‌دانم که عاقلانه نیست، اما نمی توانید مرا متقاعد کنید که در تاریکی صدای ارواح شنیده نمی شود، به خصوص وقتی سگ‌ها حضور آنها را حس می‌کنند. بالاخره من هم تایلندی هستم. دانستن ضعف‌هایمان یک چیز است و نگفتنش به دیگران چیز دیگر. »

او معتقد است، غنای فرهنگی تایلندی تا حدی به این دلیل است که تایلند از استعمار نیروهای غربی در امان مانده است. تایلند برخلاف کشورهای همسایه‌اش که تحت سلطه نیروهای بریتانیایی و فرانسوی قرار گرفتند، مستقل باقی ماند. در واقع در زبان تایی اسم کشور پرداس تای به معنی «سرزمین آزاد» است. شاید نکته مهم تر از حفظ استقلال کشور توانایی زیاد مردم تای در پذیرش و انعطاف‌پذیری باشد، مردم تایلند، با جذب تاثیرات اقوام مختلف توانسته‌اند ملتی واحد پدید بیاورند. حتی امروزه با وجود رواج انواع سرگرمی‌های غربی و غذاهای آماده در تایلند، پیشرفت در معماری، آشپزی و هنرهای سنتی همچنان ادامه دارد. نتیجه اینکه کشوری مدرن با حس بارزی از ریشه‌های آسیایی‌اش به وجود آمده است.

در فصل اول این کتاب با عنوان «سرزمینی با منابع سرشار» منابع این کشور اعم از آناناس و رزین تا مواد معدنی شرح داده می‌شوند. ذکر آب و هوای تایلند و ویژگی‌های جغرافیایی آن از دیگر مواردی است که این فصل به آنها می‌پردازد، اما فصل دوم «تایلند» به تاریخ این کشور اختصاص دارد. کمبل دراین باره می‌نویسد :«تاریخ کهن تایلند تا حد زیادی ناشناخته است. بسیاری از صاحبنظران معتقدند که مردمان جنوب شرقی آسیا، از حدود چهل هزار سال پیش در اغلب قسمت‌های این منطقه که حتی بخش عظیمی از چین امروزی را نیز شامل می‌شود، سکونت‌گاه‌های دائمی داشته اند. حتی در منطقه‌ای در شمال شرقی تایلند در نزدیکی بان چیانگ، باستان شناسان بقایایی به دست آورده‌اند که بر کشت برنج، سفالگری و آهنگری دلالت دارد و متعلق به چند هزاره قبل از میلاد مسیح است.» بررسی تحولات این کشور به لحاظ سیاسی و تقسیمات آن در دوره‌های کهن دیگر بخش‌های این فصل است. پرداختن به تشکیل تایلند مدرن موضوعی است که در فصل سوم به آن پرداخته می‌شود و نویسنده در فصل چهارم نیز اتحاد مردم تایلند در عین گوناگونی آنها را تحلیل می‌کند. فرهنگ و هنر و چالش‌های پیش روی تایلند عناوین دیگر فصول این کتاب هستند.

کتاب «تایلند» با قیمت ۷۵۰۰ تومان در کتابفروشی‌ها موجود است.