چرچیل و سیاست پرده آهنین

مریم فودازی- روزهای پایانی ژانویه، سالگرد مرگ وینستون چرچیل، معروف‌ترین نخست وزیر بریتانیاست، اما چرچیل که بود و چه کارهایی کرد؟ در ایران چرچیل را بیشتر به واسطه تبحرش در دنیای سیاست می شناسند،‌ فردی که توانست به تنهایی و یا با همراهی محدود سایر کشورها در برابر آلمان نازی بایستد و آرزوی هیتلر را در گرفتن شبه جزیره بریتانیا به باد دهد. اما چرچیل تنها اهل سیاست نبود،‌ او با دریافت جایزه نوبل ادبیات نشان داد که همان اندازه که در سیاست رقیبی نمی شناسد،‌در دنیای ادبیات هم می تواند به قله های این رشته دست پیدا کند. از این روست که او توانست در تاریخ کشوری که خود نماد سیاست است،‌ به عنوان شخصیتی برجسته معرفی شود. در سالمرگ او زندگی وینستون چرچیل را از آغاز تا مرگ مرور می‌کنیم.

«وینستون چرچیل» در ۳۰ نوامبر ۱۸۷۴، در «بلنهایم پالاس» واقع در «آکسفورد شایر» انگلستان به دنیا آمد. پدر وی «لرد راندولف چرچیل»، سیاستمدار و مادر او «لیدی راندولف چرچیل»، دختر یک ثروتمند آمریکایی بود. او همچنین برادری به نام «جان استرنج اسپنسر چرچیل» داشت.

چرچیل تحصیلات خود را در مدرسه «هارو» به پایان رساند و پس از آن به فرهنگستان نظامی- سلطنتی «سندهرست» پیوست. وی در سال ۱۸۹۳ وارد ارتش بریتانیا شد و در ۱۸۹۸، به عنوان افسر ارتش، در جنگی که در سودان رخ داد، شرکت کرد. چرچیل در سال ۱۸۹۹، ارتش را به قصد انجام فعالیت‌های سیاسی ترک کرد، ولی قبل از آن به عنوان روزنامه نگار به آفریقای جنوبی - که در آن «جنگ دوم بوئر» در جریان بود - رفت. او توسط بوئرها اسیر شد و به زندان افتاد، اما توانست فرار کند.

مجلس و نخست وزیری

وینستون چرچیل در سال ۱۹۰۰، عضو حزب محافظه کار مجلس «اولدهام» شد، ولی بعد از مدتی از این حزب بیرون آمد و در سال ۱۹۰۴، به حزب لیبرال پیوست. در ماه مه ۱۹۴۰، «نویل چمبرلن» از سمت نخست وزیری کناره گرفت و «وینستون چرچیل» در سن ۶۵ سالگی به عنوان نخست وزیر و وزیر دفاع انتخاب شد. طی جنگ جهانی دوم، همزمان با پادشاهی جورج پنجم، رهبری بریتانیا در دست وینستون چرچیل بود. او در طول جنگ به برقراری روابط محکم با رییس‌جمهور آمریکا «فرانکلین روزولت» پرداخت. در انتخابات بعد از جنگ که در سال ۱۹۵۰ برگزار شد، چرچیل قدرت را از دست داد؛ اما رهبر گروه مخالف باقی ماند. وی اروپا و آمریکا را به اتحاد در مقابل کمونیسم تشویق می‌کرد. (اصطلاح «پرده آهنین» نیز اولین بار توسط او به کار برده شد).

او در سال ۱۹۵۱ برای بار دوم به مقام نخست وزیری رسید و در سال ۱۹۵۵ برکنار شد؛ با این حال تا پایان عمر، عضو مجلس بریتانیا بود. چرچیل نقش مهمی در سیاست بریتانیا به عهده داشت و به تدریج، میزان دخالت سلطنت را در سیاست این کشور کاهش داد. نشانه‌های چنین عملکردی از دوران ملکه ویکتوریا تا ملکه الیزابت دوم به چشم می‌خورد.

این سیاستمدار و نویسنده بریتانیایی، بین سال‌های ۱۹۴۰ تا ۱۹۴۵، یعنی در طول جنگ جهانی دوم و بار دیگر، بین سال‌های ۱۹۵۱ تا ۱۹۵۵، نخست وزیر بریتانیا بود. او برای مدتی به عنوان افسر ارتش بریتانیا خدمت می‌کرد و در سال ۱۹۵۳، جایزه نوبل ادبیات را دریافت کرد!

مجله تایم در سال ۱۹۴۹، «وینستون چرچیل» را به عنوان «مرد نیمه اول قرن بیستم» معرفی کرد. چرچیل در سال ۱۹۴۰ نیز «مرد سال تایم» شده بود. وی در دوران خدمت سیاسی و فعالیتش به عنوان نویسنده، افتخارات زیادی کسب کرده است.

چرچیل در ۹ آوریل ۱۹۶۳ با درخواست ریاست‌جمهور آمریکا، «جان اف. کندی» و با تصویب کنگره آمریکا، «اولین شهروند افتخاری ایالات متحده آمریکا» نام گرفت، ولی به دلیل ناتوانی جسمی، در مراسم کاخ سفید حاضر نشد و پسر و نوه‌اش، این نشان افتخار را به جای او دریافت کردند. مردم بریتانیا در رأی‌گیری نوامبر ۲۰۰۲ بی‌بی‌سی، «سر وینستون چرچیل» را به عنوان «بزرگ‌‌ترین بریتانیایی تمام تاریخ» برگزیدند.

مرگ

«وینستون چرچیل» در صبح روز یکشنبه، ۲۴ ژانویه ۱۹۶۵، در اثر سکته مغزی و در منطقه «هاید پارک گیت» شهر لندن درگذشت. به دستور ملکه الیزابت دوم، برای او مراسم خاکسپاری رسمی در کلیسای «سنت پال» و با حضور ملکه برگزار شد. از سال ۱۹۱۴، این اولین مراسم رسمی در بریتانیا بود که برای فردی خارج از خاندان سلطنتی انجام می‌شد. این مراسم، بزرگ‌ترین مراسم از این دست در بریتانیا بود؛ به گونه‌ای که از بیش از صد کشور جهان، افرادی چون رییس‌جمهور فرانسه «شارل دوگل»، و رییس‌جمهور آمریکا «دوایت آیزنهاور»، در آن حضور پیدا کردند.