عکاسی، صنعتی که دنیا را تغییر داد

گروه تاریخ اقتصاد- در روزهای ابتدایی مارس ۱۷۶۵ میلادی ژوزف نیسفور نیپس در سئونه لوآر فرانسه به‌دنیا آمد. وی مخترع عکاسی، نخستین عکاس جهان و پدر عکاسی نوین است. نخستین عکس ثبت‌شده، توسط او عکسبرداری شده و سهم بسزایی در پیشرفت تاریخ عکاسی داشته ‌است. از این رو در گاهشمار این روز تاریخچه عکاسی در جهان را مرور می‌کنیم. آلبرتوس ماگنوس در قرن سیزدهم میلادی، نیترات نقره و ژرژ فابریسیوس، نقره کلرید را کشف کرد. و دانیل باربارو در سال ۱۵۶۸م، نحوه‌ عملکرد دیافراگم و کارکرد عدسی در دوربین تاریکخانه‌ای را شرح داد. ویلهلم هومبرگ در سال ۱۶۹۴م توضیح داد که نور چگونه برخی از مواد شیمیایی را تاریک می‌کند و در سال ۱۸۰۲م توماس وجوود انگلیسی توانست روی سطح‌های حساس شده با نیترات نقره، تصویر شفافی به‌دست آورد. اولین تصویر لیتوگرافی نوری در سال ۱۸۲۲م توسط مخترع فرانسوی، ژوزف نیسفور نیپس تولید شد؛ اما در هنگام رونوشت‌برداری از بین رفت. اما نیپس در سال ۱۸۲۶م توانست عکسی دائمی از طبیعت خلق کند. ولی زمان نوردهی این عکس هشت ساعت بود که زمان بسیار درازی است و مشکل دیگر هم این بود که تصویر، نگاتیو بود؛ یعنی هرچه سفید بود را سیاه و هرچه سیاه بود را سفید نشان می‌داد. به‌همین دلیل، او به‌دنبال یافتن فرآیند بهتری بود و با همکاری لوئی داگر، آزمایش‌هایی را بر ترکیبات نقره براساس یافته‌های یوهان هاینریش شولتز در سال ۱۸۱۶م انجام دادند؛ در آن سال شولتز مشاهده کرد که مخلوطی از نیترات نقره و گچ در مقابل نور، تیره می‌شوند. نیپس در سال ۱۸۳۳م درگذشت؛ ولی داگر در سال ۱۸۳۷م توانست روش «داگرئوتایپ» را اختراع کند. داگرئوتایپ به این‌گونه بود که به صفحه‌ای نقره‌ای مدتی بخار ید داده تا نسبت به نور حساس شود، سپس آن را درون یک دوربین جعبه‌ای گذاشته و با برداشتن عدسی حدود ۱۵ تا ۳۰ دقیقه نور از شئ مورد نظر به صفحه‌ نقره‌ای تابانده می‌شد. برای ظهور تصویر، صفحه را در محلول جیوه با حرارت ۶۵ درجه قرار می‌دادند تا با چسبیدن ذرات نقره و جیوه، عکس به‌وجود آید؛ سپس صفحه را در آب سرد فرو می‌بردند تا سطح آن پایدار گردد، درنهایت، صفحه را در آب ‌نمک (سدیم کلرید) قرار داده و تصویر ظاهر می‌شد. یکی از مشکلات روش داگرئوتایپ این بود که فقط می‌شد یک نسخه‌ پوزیتیو یا مثبت (عکس دائمی) از سوژه ثبت کرد. در سال ۱۸۳۵م، چند ماه پس از اینکه نتیجه‌ آزمایش‌های لوئی داگر اعلام شد، شیمیدان انگلیسی، هنری فاکس تالبوت گزارشی از روند عکاسی خود که آن را «طراحی نوری» نامیده بود، منتشر کرد؛ تالبوت این روش را در سال ۱۸۳۵م ابداع کرده بود اما آن را مخفی نگه داشت و روش خود را کامل و در سال ۱۸۴۰م با عنوان «کالوتایپ» معرفی کرد. وی در این روش، به‌جای استفاده از صفحات فلزی، از کاغذ حساس‌شده به نیترات نقره با ترکیبی از سدیم کلرید و اسید گالیک استفاده کرد. کاغذ حساس‌شده به مدت دو دقیقه نوردهی می‌شد و پس از آن یک تصویر پنهان به‌وجود می‌آمد که آن‌ را با استفاده از پتاسیم ید و سدیم سولفات به‌صورت نگاتیو (منفی) در اندازه‌های کوچک‌تر ثبت می‌کرد. سپس با استفاده از آن می‌شد نسخه‌های دائمی فراوانی در اندازه‌های مختلف تهیه کرد؛ تا پیش از این عکاسان مجبور بودند صفحه‌ حساس را به‌اندازه‌ شئ مورد نظر بسازند و امکان تغییر در اندازه وجود نداشت. تا سال ۱۸۶۰م، روش داگرئوتایپ به‌کلی منسوخ شد و عکاسی مبتنی بر نسخه‌های نگاتیو و پوزیتیو جایگزین آن شد. در سال ۱۸۳۹م، جان هرشل با استفاده از سدیم تیو سولفات روشی را برای تهیه‌ نسخه‌ نگاتیو روی شیشه ابداع کرد که به‌مرور جایگزین نگاتیوهای کاغذی شد. تئوری عکس رنگی «سه ‌رنگ» توسط جیمز کلرک ماکسول فیزیکدان انگلیسی در سال ۱۸۵۵م پیشنهاد شد. بر پایه‌ نظریه‌ او، نور مرئی از سه رنگ اساسی قرمز، سبز و آبی تشکیل شده ‌است. پس فیلمی از سه لایه ساخت که هر لایه‌ آن نسبت به یکی از سه رنگ‌های اولیه حساس بود و به این‌ترتیب، توانست نخستین عکس ‌رنگی را در سال ۱۸۶۱م به ثبت برساند. بالاخره در سال ۱۸۷۴م، یک شرکت انگلیسی اولین شیشه‌های خشک عکاسی را به بازار عرضه کرد و عکاسی جنبه‌ عملی به خود گرفت. اما حمل و نقل مقدار زیادی شیشه، از لحاظ سنگینی و شکنندگی، یکی از مشکلات پیش رو بود تا اینکه در سال ۱۸۷۱م ریچارد مادوکس، فیزیکدان و عکاس انگلیسی با ابداع فیلم عکاسی ژلاتینی، زمان عکسبرداری را کوتاه کرد و جابه‌جایی فیلم‌های عکاسی را نیز راحت کرد که نقطه‌ عطفی در تاریخ عکاسی محسوب می‌شود. جورج ایستمن آمریکایی در سال ۱۸۸۴م، فیلم رول را که فیلمی از جنس پلاستیک آغشته به امولسیون ژلاتینی است، ابداع کرد و با ساخت دوربین جعبه‌ای در سال ۱۸۸۸م، عکاسی را برای مردم عادی مقرون به صرفه نمود و تحول مهمی در عکاسی ایجاد کرد؛ شعار تبلیغاتی کمپانی کداک برای دوربین‌هایش چنین بود که: «شما دکمه را فشار دهید، بقیه‌اش را ما انجام می‌دهیم.» در نوامبر ۱۹۴۸م، ادوین لند نوعی دوربین آنالوگ ظهور فیلم فوری موسوم به دوربین پولاروید را اختراع کرد که بلافاصله پس از عکسبرداری، نسخه‌ چاپ‌شده‌ عکس را پرینت می‌کرد و عکس گرفته‌شده یک دقیقه بعد و در مدل‌های جدید‌تر تا چند ثانیه بعد، قابل رویت بود. تصاویر دیجیتال در دهه‌ ۱۹۶۰م و در جریان پیاده‌ کردن انسان در ماه، تکامل پیدا کرد. دستگاه‌های گیرنده‌ امواج آنالوگ، اطلاعاتی را که درمورد عکس از فضا ارسال می‌شد، بسیار دشوار دریافت می‌کردند. با دیجیتالیزه شدن سیگنال‌ها و تقویت آنها، پارازیت‌ها حذف ‌شدند و تصاویر واضح به‌دست ‌آمد.

عکاسی، صنعتی که دنیا را تغییر داد