واردکننده مظاهر تجدد به ایران

... آنگاه که چشمان محمدشاه قاجار بسته شد بر این جهان و یکی از بی‌کفایت‌ترین شاهان قاجاری رخت به دیگر سرای کشید، «ناصرالدین میرزا» پسر شانزده ساله او که سمت ولایتعهدی داشت در تبریز روزگار می‌گذرانید. در این دوران میرزا تقی خان‌امیرنظام، پیشکار او بود و رابطه عاطفی شاه آینده و پیشکارش نوعی مرید و مرادی بود و ناصرالدین میرزا به دلیل سمت مربیگری امیرنظام بر او و نیز ویژگی‌های اخلاقی سخت شیفته او بود.

این کتاب برآمدن، زندگی، صدارت و فرجام کار میرزاتقی‌خان امیرکبیر را در ۱۲ فصل شرح می‌دهد. در فصل اول نسب و ابتدای کار امیر به همراه رابطه او با محمدخان امیرنظام زنگنه و مسافرتش به ایروان و ارزنه‌الروم توضیح داده می‌شود.

آشتیانی فصل دوم کتاب را به جلوس ناصرالدین شاه و صدارت امیرکبیر اختصاص داده و در این فصل به ازدواج او با عزه السلطنه و شورش نظامیان می‌پردازد. فتنه سالار عنوان بخش سوم است و در فصل چهارم روزنامه وقایع‌الاتفاقیه و بنای مدرسه دارالفنون به عنوان اولین مظاهر تجدد ایرانی از سوی نگارنده شرح داده می‌شوند. امیرکبیر و علمای دین و مسائل مذهبی عنوان فصل پنجم کتاب است و در فصل ششم اوضاع مالی ایران در عصر محمدشاه مورد بررسی قرار می‌گیرد.

نظام جدید لشکری، وزارت دول خارجه، روابط ایران و فرانسه و تفصیل عزل امیر و دوره اقامت او در فین‌کاشان عناوین دیگر فصل‌هایی هستند که این کتاب به آنها اختصاص دارد. در فصول پس از آن نیز شرح قتل امیر و آثار آن، وضع عزه‌السلطنه بعد از قتل امیر و کسان و بازماندگان او شرح داده می‌شود.

پیوست‌های کتاب «میرزا تقی خان امیرکبیر» به اندازه مباحث فصول آن ارزشمند هستند و نزدیک به ۱۰۰ صفحه از کتاب را شامل می‌شوند. در این بخش مقالات عباس اقبال درباره امیرکبیر، روزنامه وقایع‌الاتفاقیه، سندی درباره عزل امیرکبیر و... آورده شده است.

«میرزاتقی خان امیرکبیر» با قیمت ۱۰ هزار تومان در کتابفروشی‌ها موجود است.