اقتصاد ایران از قاجار تا پهلوی

تاریخ اقتصادی در کنار دیگر انواع تاریخ از اهمیت خاصی برخوردار است. به ویژه در کشوری نظیر کشور ما که همواره با کمبود امکانات و منابع درگیر است، اقتصاد نه در سطح حداکثری بلکه در مبنایی حداقلی مورد توجه ویژه عموم مردم و سیاستمداران از گذشته تا امروز قرار داشته است. به گفته موحد، نگارنده کتاب خواب آشفته نفت، ایران در سراسر قرن بیستم درگیر و دار طلای سیاه بود. قرنی که برای ما در این حوزه با قرارداد دارسی در سال ۱۹۰۱ آغاز شد و حوادث و ماجراهای بعدی در دود و تف نفت قرار گرفت. به گونه‌ای که می‌توان گفت سرنوشت ما به نفت وابسته است. با توجه به آنچه گفته شد، تهیه مجموعه‌ای که در آن کلیه نشریات اقتصادی کشور در یک دوره تاریخی جمع‌آوری شده باشد، برای علاقه‌مندان تاریخ اقتصاد به عنوان منبعی ارزشمند تلقی می‌شود و می‌تواند گره بسیاری از حوادث تاریخی را باز کند.

«۱۲ عنوان مجلات اقتصادی ایران و گزارش گمرکات از سال ۱۳۰۰ تا ۱۳۲۰ خورشیدی» عنوان لوح فشرده‌ای است که توسط «مرکز امور فرهنگی و نشر»، اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی تکثیر شده است.

در این لوح فشرده مطالب نشریات اقتصادی ایران از اواخر دوره قاجاریه تا اوایل پهلوی دوم نظیر «احصائیه محصولات فلاحتی ایران»، «احصائیه محصولات فلاحتی و صنعتی ایران»، «اتاق تجارت ایران و آلمان»، «سالنامه دبیرستان تجارت»، «عصر اقتصاد» و «عصر جدید» به شکل مجزا و سالانه جمع‌آوری شده است.

«عصر مالیه و اقتصاد»، «قلم آزاد»، «مجله فلاحت و تجارت»، «مجله گمرکات ایران»، «نامه بازرگان» و «نامه راه» از دیگر نشریاتی هستند که در این لوح فشرده حائز اهمیت دانسته و به آنها پرداخته شده است.

محمد نهاوندیان در یادداشتی که در پشت جلد این لوح فشرده جلب نظر می‌کند، نوشته است: «تاریخ یک کشور در عرصه‌های گوناگون، هویت آن جامعه را شکل می‌دهد. آشنایی با گذشته علاوه بر مساله هویت از این رو حائز اهمیت است که با شناخت خطاها و اشتباهات از تکرار آنها جلوگیری و با آگاهی از پیشینه، نقاط ضعف را به قوت و تهدید را به فرصت تبدیل کرد. در این صورت پرداختن به تاریخ اقتصادی ایران برای حل مسائل آن، که از حوزه‌های مغفول مانده در عرصه‌های پژوهش‌های اقتصادی به شمار می‌آید، در خور توجه و اهمیت خواهد بود.»

تهیه این لوح فشرده برای تمام کسانی که به تاریخ اقتصادی ایران و به ویژه تاریخ معاصر علاقه‌مندند، مفید فایده خواهد بود.

لوح فشرده «۱۲ عنوان مجلات اقتصادی ایران و گزارش گمرکات از سال ۱۳۰۰ تا ۱۳۲۰ خورشیدی» با قیمت ۱۵ هزار تومان در فروشگاه‌های محصولات فرهنگی موجود است.