خواندنیهای تاریخ- محمدعلی شاه فقط دشمن مشروطه نبود
کاهش بودجه در مجلس، انتقام از کابینه
علی طجوزی- در تاریخ معاصر اکثرا محمدعلی شاه قاجار را به عنوان شاهی مستبد و کوته فکر میشناسند که عمده دلیل این نگاه مربوط است به مخالفت با مشروطه و به وجود آوردن استبداد صغیر، اما این شاه به طور کامل با هر مساله که قدرت او را میکاست مخالف بود و سعی در از میان برداشتن آن میکرد. یکی از مواردی که محمدعلی شاه را برآشفت و او را درصدد حل مساله برآورد قانونی بود که مجلس تصویب و رییسالوزرا آن را ملاک کار خود قرار داد. ماجرا این بود که مجلس شورای ملی در سال ۱۲۸۶ برای توازن دخل و خرج مملکت، بودجه دربار را از هشتصدهزار تومان در سال به پانصدهزار تومان کاهش داد و همچنین از مستمری شاهزادگان رقم قابل ملاحظهای حذف کرد و حقوق و مستمری زنان ناصرالدین شاه را نیز قطع کرد. ناصرالملک رییس الوزرا نیز درستی تصمیم مجلس را تایید و آن را ملاک کار خود و کابینهاش کرد. این مساله موجب شد که شاه قاجار وی را به شدت شماتت کند و عامل اصلی این کار
قلمداد کند.
ناصرالملک هم به دلیل این عمل شاه به اتفاق وزیر از کار کنارهگیری کرده و استعفای خود را برای شاه فرستاد که مورد قبول واقع نشد.
از سوی دیگر شاه قاجار بیکار ننشست و عدهای از نمایندگان مجلس را به دربار احضار و به آنان اعلام کرد که مجلس از مرز خود تجاوز کرده و درکارهای دولت، قوهمجریه دخالت میکند و همچنین فراوانی انجمنها باعث آشوب در پایتخت شده است. در همین حال عدهای از طرفداران استبداد و مخالفین مشروطه به سرکردگی مقتدر نظام و منبع حضرت و به تحریک قاجار در تهران تظاهرات اعتراضآمیز برپا و به مجلس حمله کردند. در پی این حمله میان محافظین مجلس و مهاجمین درگیری شدید به وجود آمد و کار به تیراندازی کشیده شد.
سپس دامنه زدوخورد آنان به توپخانه کشیده شد وعدهای از طرفین و مردم عادی کشته شدند.
این امر باعث شد که احتشام السلطنه رییس وقت مجلس دو تن از برادران خود (علاءالدوله و معینالدوله) را به عنوان مطرح کردن گلایه از شاه و این که او مسبب واقعه بوده است، به مجلس فرستاد. محمدعلی شاه هم این کار آنان را گستاخی دانست هر دوی آنها را به فلک بست و تصمیم به بازداشت و قتل آنها گرفت. این عمل باعث شد که عضدالملک رییس ایل قاجار برای نجات دامادش علاءالدوله در آبدارخانه متحصن شود.
محمدعلی شاه نیز کابینه را احضار کرد و آنان پس از فحاشیهای بسیار و چوب زدن بر سر و صورتشان به دلیل اینکه آنها مسبب واقعه توپخانه و بلوای تهران هستند، دستور بازداشت داد و برای ناصرالملک، رییس الوزرا نیز دستور آماده کردن قهوه قجری (قهوهای که با ریختن سم و خوراندن به فرد مورد نظر باعث مرگش میشد) داد. اما پیش از آنکه ناصرالملک قهوه را سربکشد چرچیل که آن روزگار دبیرسفارت انگلستان در تهران بود به دیدار شاه رفت و از طرف وزیر مختار انگلستان وساطت کرد تا شاه از تصمیم خود مبنی بر کشتن ناصرالملک منصرف شد. مشروط براینکه وی ایران را ترک کند. او نیز که فکر میکرد پادشاه قاجار تابع مجلس مشروطه است و همچنین موافق کاهش بودجه دربار بود مجبور شد که تحتالحفظ همراه با یکی از اعضای سفارت انگلستان، کشور را ترک کند و شاه قاجار مسرور از پیروزی در این نبرد نظامالسلطنه را به رییس الوزرایی برگزید و غائله تمام شد.
ارسال نظر