شرکت نفت ایران و انگلیس در ایران یک مقوله ویژه است که در تاریخ این سرزمین نقش ایفا کرده و در تحولات سیاسی - اقتصادی موثر بوده است.

این شرکت که تاریخی پرماجرا برای خود و ایران رقم زده در چند نقطه توانسته است قراردادهای خاص با ایران منعقد کند. برخی از پژوهشگران تاریخ ایران نگاه بدبینانه‌ای به کارنامه انگلیسی‌ها دارند و معتقدند که شرایط قراردادها اصولا و با اختلاف معنادار به نفع انگلیسی‌ها بوده است. در مقابل گروه اندکی نیز می‌گویند اگر تکنولوژی، مهارت و مدیریت غربی نبود، نفت ایران در زیرزمین ارزشی نداشت و همین میزان درآمدی را که نصیب ایران شده است نیز باید مرهون خدمات فنی غربی‌ها دانست. جدول شماره ۱ نشان‌دهنده ارزش درآمدهای نفت ایران از ۱۳۰۶ تا ۱۳۲۰ است که از ۱۶۲۲ هزار لیره استرلینگ در ۱۳۰۶ شروع شده و به ۳۱۶۹۱ هزار لیره استرلینگ در ۱۳۲۰ رسیده است.جدول شماره ۲ که جمع کل هزینه‌ها و درآمد شرکت نفت ایران و انگلیس در سال‌های ۱۳۱۳ تا ۱۳۲۸ است که نشان می‌دهد سهم درآمد پرداختی به دولت ایران از سود ناخالص تنها ۶/۱۴ درصد است.