چرخ‌آلات دستی به درد نمی‌خورد

گروه تاریخ اقتصاد - در تعلیقه مورخه ۱۹ شهر رجب وصول فوتوگرافی چرخ‌آلات‌ فشنگ‌سازی را با شرح و تفصیل آنکه ارسال داشته بودم مرقوم‌ داشته و حسب‌الامر الاعلی اشاره فرموده بودند که مقرر شود چرخ‌آلات ابتیاع شود که با دست کار بکند و چرخ بخار لازم ندارد و ضمنا در باب تفاوت قیمت و مدت تحویل آن و مخارج حمل‌ونقل‌ اطلاع خواسته و همچنین استفسار فرموده بودند که پول آن را چه قسم‌ می‌خواهند و چرخ‌آلات را چه‌وقت می‌دهند و در چندوقت به طهران‌ می‌رسد. این سوالات را از خود مسیو تریونی کردم. در جواب‌ می‌گوید که اولا چرخ‌آلات که با دست کار بکند هیچ به کار نمی‌خورد و زود خراب می‌شود. به طوری ‌که اصلاح‌پذیر نخواهد شد و هر قدر پول از بابت خریدن آن داده شود مثل این است که آن پول را دور انداخته باشند. مسیو تریونی و کماندان روژه برای خوش‌آمد یک تدبیر دیگر به خاطرشان رسیده است که چرخ‌آلات نو ظهور تتبع بشود که به عوض بخار با اسب بگردد و این تکلیف را به کارخانه‌ای‌ بزرگ که در انگلستان است کرده‌اند، تا معلوم نمایند که آیا می‌شود چنین کارخانه را معین نمود؟ به زودی به این سفارت اطلاع‌ خواهند داد و نیز اطلاعات لازمه را در باب قیمت آن به اولین وسیله‌ به خدمت اولیای علیه خواهم رسانید. مسیو تریونی می‌گوید که‌ چرخ‌آلات را از روز فرمایش تا پنج ماه دیگر در یکی از بنادر انگلستان تحویل خواهند داد و در چند وقت به طهران‌ می‌رسد چون هیچ وقت معامله با ایران نداشته‌اند، از اطلاع دادن‌ آن معذورند، اما به مشارالیه سپردم که وزن چرخ‌آلات را معین‌ نماید که از روی وزن خود فدوی برآوردی کرده، به عرض اولیای‌ دولت علیه برساند. مدت وصول آن از روز حمل الی ورود به دارالخلافه گویا از پنج ماه بیشتر طول نکشد. حالا منتظر جواب‌ کماندان روژه و مسیو تریونی می‌باشم، همین ‌که رسید به زودی‌ می‌فرستم.

منبع: «بررسی‌های تاریخی» مرداد و شهریور

۱۳۵۴ - شماره ۵۸