قانون اساسی را بازیچه نکنید

گروه تاریخ اقتصاد- سوء قصد به محمدرضا پهلوی در بهمن سال ۱۳۲۷ بهانه‌ای برای او فراهم کرد که با تشکیل مجلس موسسان دامنه اختیارات خود را افزایش دهد. احمد قوام در آن زمان برای معالجه به اروپا مسافرت کرده اما به دقت اخبار مربوط به این واقعه را پیگیری می‌کرد. او در مخالفت با این اقدام شاه پهلوی نامه‌ای به او نگاشت. آنچه می‌خوانید بخشی از این نامه است.

«با کمال تاسف فدوی مجبور است به عرض برساند که جریان فعلی امور مملکت و تزلزلی که اخیرا به علت عدم اعتنا به عواقب امور در قانون اساسی پدیدار گشته خطرات عظیم را فراهم ساخته است که نه تنها بر ارکان کشور بلکه بر اساس سلطنت ملی نیز لطمه کلی وارد نموده است.

فدوی به واسطه عارضه کسالت و لزوم معالجه در اروپا بودم که اطلاع حاصل کردم تصمیم به انعقاد مجلس موسسان گرفته شده است. حاجت به توضیح نیست که در حاضر نمودن اشخاص به نام موسسان و تحصیل آرایی از ایشان به هیچ وجه رعایت لازمه حقوق ملت ایران و پایه و اساس حکومت ملی منظور نشده و جز متزلزل ساختن قانون اساسی کشور که ضامن بقای حکومت ملی و مشروطیت است که فردفرد وزرای دولت ذمه دار و مسوول حفظ آن بوده و هستند نتیجه دیگری حاصل نگردیده؛ و حیرت بر حیرت افزوده شده است که در افتتاح مجلسین تاکید فرموده‌اند در پاره‌ای از اصول قانون اساسی نیز تجدیدنظر شود. بنده از نظر ۵۰ سال تجربه و سابقه خدمتگزاری صریحا به عرض می‌رسانم که برای مملکت هیچ خطری بزرگ‌تر و لطمه‌ای عظیم تر از این نیست که تنها وثیقه بقای ایران یعنی قانون اساسی وسیله بازیچه و دستخوش تغییر و تبدیل گردد. پرواضح است که با بودن همین قانون اساسی بر کسی پوشیده نیست که متصدیان امور از قدرت خود استفاده نموده و مقامات نظامی و شهربانی‌ها در موارد مختلف مردم را در تنگنا و زحمت گذارده و بر بدبختی و بیچارگی مردم افزوده‌اند، چه رسد به آنکه دیگر در مملکت قانونی عرض وجود ننماید یا دستخوش هوای و هوس جمعی مغرض و متملق واقع شود.

در موقع تشکیل مجلس موسسان بنده در ایران نبودم والا در توضیح کامل و اقدام به انصراف [شاه] همت می‌گماشتم و در ایام خیر هم به نیت این که توضیحات لازمی به عرض برسانم با شدت مرض به تهران آمدم ولی مسافرت [شاه] مانع انجام وظیفه شد. از طرف دیگر ناخوشی به بنده مجال نداد در تهران توقف نمایم ناچار اکنون وظیفه خود را نسبت به مصلحت ملک و ملت به این وسیله انجام می‌دهم. در صورتی که به عرایض صادقانه فدوی ترتیب اثر ندهند و باز مجد و مصر بر چنین اقدام باشند دیری نخواهد گذشت که ملاحظه خواهند فرمود این عمل موقتی و زودگذر و نتایج آن بسیار وخیم و بی‌شبهه به خشم و غضب ملی و مقاومت شدید عامه منتهی خواهد گردید و آن روز است که سرنیزه و حبس و زجر مدافعین حقوق ملت علاج پریشانی‌ها و پشیمانی‌ها را نخواهند کرد.»