واگذاری ضرابخانه به بانک مر کزی
بهطور کلی، به سبب توسعه اقتصاد در خاورمیانه، تاسیس ضرابخانه یا دارالضرب در این منطقه، از سازمانهای بسیار ضروری بود. نخستین وظیفه ضرابخانه آن بود که سکههای مورد نیاز دولت و مردم را مهیا سازد. همچنین، در مواردی که اصلاحات پولی صورت میگرفت، ضرابخانه محل مبادله سکههای از رواج افتاده با سکههای جدید بود.
بهطور کلی، به سبب توسعه اقتصاد در خاورمیانه، تاسیس ضرابخانه یا دارالضرب در این منطقه، از سازمانهای بسیار ضروری بود. نخستین وظیفه ضرابخانه آن بود که سکههای مورد نیاز دولت و مردم را مهیا سازد. همچنین، در مواردی که اصلاحات پولی صورت میگرفت، ضرابخانه محل مبادله سکههای از رواج افتاده با سکههای جدید بود. برخی از معروفترین ضرابخانههای ایرانی در دوره ساسانیان شکل گرفتند.
اکثر ضرابخانههای فعال ساسانی در شهرهایی قرار داشتهاند که مطمئنا از لحاظ تجاری و نظامی حائز اهمیت بوده و به دست شاهان موفق ساسانی تاسیس و بازسازی شده بودند. بیگمان در این میان سکههای وابسته به مراکز اقتصادی مهمی همچون ایالت فارس میزان تولید بیشتری داشتهاند، زیرا که در تجارت خلیج فارس استفادههای فراوانی از آنها میشده است.
از شهرها و ضرابخانههایی که نام آنها در پشت سکههای ساسانی حک شده میتوان به: آذربایجان، آمل، ابرشهر، اران، اردشیر خوره، استخر، ارمنستان، ایران، ایران خوره شاپور (شوش)، جرم قباد، بست، بلخ، بیشاپور، تپورستان، تروکوارت، تیمره، جی، خواش، خوزستان، دارابگرد، دینور، رامهرمز، ری، ریوارد شیر، زوزن، سغد، رابطه جنسیتان، سمرقند، شیراز، کرمان، گرگان، مرو، مرو رود، نهاوند، نهریتری، ورچن (گرجستان)، وهاردشیر، وه انتیوک خسرو، هرات و همدان اشاره کرد.
در ایران تا زمان ناصرالدینشاه قاجار، هر یک از شهرهای بزرگ، ضرابخانه جداگانهای داشت. در نتیجه، سکههای گوناگون با عیار و وزن متفاوت در کشور رواج مییافت. پس از مسافرت ناصرالدینشاه به اروپا، وی به فکر متمرکزکردن دستگاه ضرب سکه افتاد. ماشینهای لازم را از اروپا خریدند و چرخ سکه و ضرابخانه دولتی به ریاست میرزاعلیخان امینالملک و به مباشرت متخصص اتریشی دایر شد. بعدها اعلانی از طرف دولت در مورد صحت عیار مسکوکات جدید و ترقی ضرابخانه دولتی صادر شد، حاکی از اینکه، پنج دستگاه چرخ سکه دایر است که میتواند بهآسانی صدهزار سکه طلا و نقره ضرب کند و در ضمن، صریحا به همه ولایات حکم شد که تمام سکههای قدیم را به ضرابخانه دولتی بفرستند و پول جدیدالضرب بگیرند. آنگاه ریاست ضرابخانه به حاج محمد اصفهانی واگذار شد که با عنوان امین دارالضرب مشغول کار شد این روند ادامه داشت تا اینکه پس از تاسیس بانک شاهی ایران به دست انگلیسیها، اداره و نظارت ضرابخانه به بانک مزبور واگذار شد. از آن پس ضرب سکه و نشر اسکناس، در اختیار بانک یاد شده قرارگرفت و این وضعیت تا اوایل دهه ۱۳۴۰ ادامه داشت.
تا اینکه در سال 1343ش قانون انحلال ضرابخانه شاهنشاهی و واگذاری آن به بانک مرکزی ایران و اجازه واگذاری خانههای سازمانی ضرابخانه به کارمندان واجد شرایط در تاریخ 28دیماه، به تصویب مجلسین سنا و شورای ملی رسید.
منبع: سازمان اسناد و کتابخانه ملی
ارسال نظر