ارزیابی پیامدهای فروش نفت به یورو
دنیای اقتصاد- آیا تغییر معیار قیمت‌گذاری نفت از‌دلار به یورو که به تازگی در بین برخی سیاستمداران کشورهای صادرکننده نفت طرفدار پیدا کرده است، واقعا به معنای وقوع اتفاق خاص و پدیده جدیدی خواهد بود؟ در این زمینه دو باور وجود دارد ولی واقعیت این است که هیچکدام از این دو تصور درست نیستند. آنچه برای آمریکا اهمیت دارد جایگزین شدن سایر ارزها به جای‌دلار در ذخایر ارزی کشورها است و نه اینکه نفت به‌دلار یا ارز دیگری قیمت‌گذاری شود. چه اتفاقی می‌افتد اگر نفت به یورو قیمت‌گذاری شود؟
آیا تغییر معیار قیمت‌گذاری نفت از‌دلار به یورو که به تازگی در بین برخی سیاستمداران کشورهای صادرکننده نفت طرفدار پیدا کرده است واقعا به معنای وقوع اتفاق خاص و پدیده جدیدی خواهد بود؟ نه آنقدرها که عده‌ای فکر می‌کنند. در این زمینه دو باور نادرست به این شرح وجود دارد که اعلام قیمت نفت به‌دلار باعث می‌شود قیمت دلاری نفت پایین بیاید و نیز باعث حمایت از ارزش‌دلار آمریکا در مقابل سایر ارزها می‌شود. واقعیت این است که هیچکدام از این دو تصور درست نیستند.
۱ - آیا اعلام قیمت نفت به‌دلار نسبت به سایر ارزها تفاوتی ایجاد می‌کند؟
خیر. قیمت نفت یک قیمت نسبی است و تعیین قیمت دلاری نفت به دو عامل بستگی دارد. عامل نخست بستگی به این ندارد که ارزش نفت را با کدام ارز محاسبه کنیم چون که ارزش یافتن و تعیین قیمت نفت به عرضه و تقاضای واقعی برای نفت نسبت به سایر کالاها در بازار جهانی بستگی دارد. این وضعیت در هر روز معین برقرار است و فرقی نمی‌کند که به جای قیمت دلاری نفت آن را بر ۳۲/۱ تقسیم کنیم تا قیمت نفت به یورو به‌دست آید یا هر آنچه که نرخ‌دلار به یورو در یک روز خاص می‌خواهد باشد.
منشا واقعی این تصور نادرست به بخش دوم مربوط می‌شود، چون که به نظر می‌رسد در صورتی که قیمت نفت به‌دلار اعلام شود بر حسب ظاهر اگر ارزش‌دلار سقوط کند پس قیمت‌های نفت مثل سابق ثابت خواهد ماند. اما چنین رابطه علیتی کاملا اشتباه است. آنچه اهمیت بنیادی دارد قیمت نسبی نفت در برابر سایر کالاها است. قیمت نفت برحسب‌دلار صرفا نتیجه نیروهای عرضه و تقاضا هستند که به‌دلار تبدیل شده‌اند. باور کردن خلاف این مثل باور کردن این مساله است که هر بار ارزش‌دلار کاهش می‌یابد ارزش واقعی نفت به همان میزان کاهش می‌یابد. اگر نگاهی به سری‌های زمانی چند دهه گذشته قیمت نفت و ارزش‌دلار بیندازیم مشخص می‌شود که ابدا اینطور نبوده است و در مقاطعی که ارزش‌دلار رو به کاهش گذاشته است قیمت اسمی نفت رو به افزایش گذاشته است تا قیمت واقعی آن حفظ شود. در واقع با توجه به اینکه آمریکا یکی از واردکنندگان عمده نفت به شمار می‌رود اگر آمریکا نفت کمتری تقاضا کند (و قیمت نفت پایین بیاید)، ارزش‌دلار افزایش خواهد یافت چون تراز پرداخت‌های آمریکا کسری کمتری داشته و نیاز کمتری به تزریق کردن‌دلار به اقتصاد جهانی خواهد داشت.
۲ - آیا اعلام قیمت نفت به‌دلار باعث کمک به حفظ ارزش‌دلار خواهد شد؟
این بار هم پاسخ خیر است. برخی به اشتباه تصور می‌کنند اگر قیمت نفت به‌دلار اعلام شود پس کشوری که می‌خواهد نفت بخرد یا بفروشد مجبور است این معامله را به‌دلار انجام دهد. به هیچ وجه اینطور نیست. صادرکنندگان نفت و معامله‌گران بازار نفت دارای صفحات عالی اعلام قیمت فارکس در کامپیوترهای خود هستند و خوشحال می‌شوند که برای یک محموله نفت معادل مبلغ را به یورو یا ین بپذیرند. آنچه واقعا اهمیت دارد این است که آنها دوست دارند ثروت خویش را به چه ارزی نگهداری کنند. با این‌همه اگر یک صادرکننده نفت،دلار را قبول کند و سپس ۱۰ثانیه بعد آن را به یورو تبدیل کند تا ثروت خویش را به شکل یورو نگهداری نماید، در نهایت این یورو است که قوی‌تر شده و‌دلار ضعیف‌تر خواهد شد. پس آنچه واقعا برای ارزش‌دلار اهمیت دارد این است که آیا بانک‌های مرکزی صادرکنندگان نفت دوست دارند بخش اعظم سبد دارایی‌های خود را به‌دلار نگهداری کنند یا به سایر ارزها. اگر بخواهند به سایر ارزها نگهداری کنند (که در حال حاضر دارد اتفاق می‌افتد) پس‌دلار تضعیف خواهد شد، حتی اگر صادرکنندگان در قبال فروش نفت از آمریکا یا واردکنندگان نفت دلارهایی بگیرند که آنها به جای نگهداشتن‌دلار حاضر به خرج کردن آن بوده‌اند.
چه چیز دیگری باقی می‌ماند. در این میان کشورهایی هستند که ارزهای معتبر مثل‌دلار نداشته و به خاطر انجام معامله در بازارهای جهانی، تقاضا برای‌دلار خواهند داشت. در اینجا نیز تقاضا برای‌دلار بستگی به درجه نقدشوندگی و آسانی انجام معامله با آن دارد. این مزیت است که باعث شده است تا‌دلار به عنوان پول ذخیره جهانی مطرح شود و نه به این خاطر که واحد شمارشگر برای فروش بشکه‌های نفت است و آنچه در خطر قرار گرفته است همین نقش‌دلار است. اگر آمریکا هر روز دو میلیارد‌دلار وارد بازارهای جهانی کند ارزش‌دلار شروع به کاهش خواهد کرد، در صورتی که سایر دولت‌ها که از ارزش‌دلار حمایت می‌کنند شروع به از دست دادن تمایل به داشتن‌دلار بیشتر پیدا می‌کنند و اگر یکی از علل تزریق عظیم‌دلار به اقتصاد جهان، اشتهای آمریکا برای نفت بیشتر باشد پس قیمت نفت به دلار، یورو یا ین بالا خواهد رفت. در عین حال که ارزش‌دلار آمریکا کاهش خواهد یافت. اینجا است که عرضه و تقاضا وارد صحنه شده و آمریکا می‌تواند چین و هند و نیز خودش را به خاطر بالا رفتن قیمت نفت متهم سازد. پس آنچه برای آمریکا اهمیت دارد جایگزین شدن سایر ارزها به جای‌دلار در ذخایر ارزی کشورها است و نه اینکه نفت به‌دلار یا ارز دیگری قیمت‌گذاری شود.
ارسال نظر