عملکرد شهرک‌های صنعتی در مواجهه با قانون هدفمندی یارانه‌ها در گفت‌وگو با معاون عمران و محیط زیست سازمان
شهرک‌های صنعتی بهینه‌ترین پهنه صنعتی برای استقرار صنایع کوچک
اقدامات دولت به ویژه در سال‌های اخیر در توسعه شهرک‌ها و نواحی صنعتی کشور ضمن توسعه متوازن سطوح صنعتی منجر به خدمات و مزیت‌هایی برای صنایع کوچک گردیده که محور گفت‌وگوی ما با «جعفر صادقی» معاون عمران و محیط زیست سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران قرار گرفته است. آیا ایجاد شهرک‌های صنعتی توانسته است توسعه متوازن و آمایش سرزمین را تقویت کند و شناخت مزیت‌های نسبی مناطق در ایجاد شهرک‌های صنعتی، تا چه اندازه موثر بوده است؟
قبل از ورود به این بحث، یادآوری این مطلب ضروری است که مهم‌ترین خصوصیات آمایش سرزمین، جامع‌نگری، دوراندیشی، کل‌گرایی، کیفیت‌گرایی و سازماندهی فضای کشور است. هدف آمایش سرزمین، توزیع بهینه جمعیت و فعالیت در سرزمین است، به‌گونه‌ای که هر منطقه متناسب با قابلیت‌ها، مزیت‌های نسبی مناطق، نیازها و موقعیت خود از طیف مناسبی از فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی برخوردار باشد و جمعیتی متناسب با توان و ظرفیت اقتصادی خود بپذیرد. به عبارت دیگر، هدف کلی آمایش سرزمین عبارت است از: سازماندهی فضا به منظور بهره‌وری مطلوب از سرزمین در چارچوب منافع ملی. آمایش سرزمین، زمینه اصلی تهیه برنامه‌های توسعه اقتصادی- اجتماعی هر منطقه را فراهم می‌آورد و ابزار اصلی تلفیق برنامه‌ریزی‌های اقتصادی و اجتماعی با برنامه‌ریزی‌های فیزیکی و فضایی خواهد بود، با شناخت عوامل موثر و نیز چگونگی سازمان‌یابی فضا، می‌توان قانونمندی‌های سازمان دادن فضا را دریافت تا از این طریق توسعه ارادی و هدایت شده فضای کشور ممکن شود. با شناخت سیمای موجود و ویژگی‌های فضای ملی می‌توان به نقاط قوت و ضعف آن پی برد و در جهت سازماندهی دوباره وضع موجود اقدام کرد. با شناخت روند سازمان‌یابی فضا می‌توان دریافت که تحولات ملی به چه سمت و سویی گرایش دارد و در نتیجه، در توافق با استراتژی توسعه کشور هست یا نه. همچنین می‌توان نتیجه گرفت که در برنامه‌ریزی فضای ملی، کدام روندها را باید تقویت یا تضعیف کرد یا به وجود آورد. عواملی که منجر به شکل‌گیری یک سرزمین یا یک فضا می‌شود، عبارتند از: عوامل ارادی یا غیر ارادی. عوامل غیرارادی عواملی هستند که اراده انسان، حداقل در شرایط حاضر نقش تعیین‌کننده‌ای در تغییر و تحول آن‌ها ندارد. این عوامل را به‌نوبه خود به دو گروه جغرافیایی طبیعی و جغرافیایی تاریخی تقسیم می‌کنند، عوامل ارادی بالطبع به عواملی اطلاق می‌شود که تحت تاثیر تصمیم و اراده انسان (جامعه بشری) قابلیت تغییر و تحول بسیار دارد. این عوامل را نیز در سه گروه ساختار اقتصادی، ویژگی‌های فرهنگی و سیاسی و نظامی و تغییر و تحولات فراملی طبقه‌بندی می‌کنند، شیوه و ترکیب تولید، اولویت‌ها در تخصیص منابع، سیاست‌های وارداتی و صادراتی باعث شکل‌گیری مراکز دادوستد، مراکز تولید و مصرف، شهرک‌های صنعتی و نواحی صنعتی روستایی می‌شود. عوامل مذکور تشکیل‌دهنده ساختار فضایی سرزمین محسوب می‌شوند. در این راستا سعی شده تا با هماهنگی با ارگان‌های مربوطه، اسناد و طرح‌های بالادست، در توزیع متوازن سطوح صنعتی با توجه به مزیت‌های نسبی مناطق گام برداریم. در سنوات گذشته ایجاد نواحی صنعتی در استان‌های مختلف کشور با توجه به این مهم صورت پذیرفت. بدیهی است در صورت همکاری و همیاری کلیه ارگان‌ها و سازمان‌ها شاهد توسعه‌ای پایدار و متوازن در پهنه سرزمین خواهیم بود.
شما به موضوع ضرورت همکاری ارگان‌ها و دستگاه‌ها برای توسعه صنایع کوچک اشاره کردید، این موضوع تا چه اندازه محقق شده است؟
- یکی از مشکلات سازمان ما طی سال‌های اخیر تامین امکانات زیربنایی نظیر آب، برق و گاز تا ورودی شهرک‌ها بوده است که مرتبط با سایر دستگاه‌های اجرایی کشور می‌باشد. سایر عملیات عمرانی اعم از زیرسازی، روسازی، شبکه‌های داخلی آب، برق، گاز، فاضلاب، تصفیه خانه‌ها، مخازن و... در شهرک‌های صنعتی مانع جدی را در راه اجرا در برابر خود نمی‌بینند؛ اما تامین آب، برق و گاز تا ورودی شهرک‌های صنعتی به میزان مورد نیاز همواره از سخت‌ترین بخش‌های ایجاد شهرک‌های صنعتی بوده‌اند تاکنون اعتبارات مربوطه این بخش از اعتبارات پیش بینی شده در تبصره ذیل ماده۲۶ قانون چهارم برنامه توسعه تامین گردیده که برای کل کشور و تعداد انبوه شهرک‌های صنعتی بسیار ناچیز بوده است. خوشبختانه در سال‌جاری با تدبیر هیات محترم دولت و براساس مصوبه شماره ۷۵۴۰۹ مورخ ۶/۴/۸۹ پیش‌بینی اعتبارات امکانات زیربنایی مزبور به عهده دستگاه‌های اجرایی مربوطه قرار گرفته و امید است مشکلات در سال آتی کاهش یابد.
نقش برنامه جدید شهرک‌های صنعتی برای انتقال واحدهای آلاینده به شهرک‌های صنعتی را تا چه اندازه در توسعه محیط زیست و بهبود هوای شهرها مناسب می‌دانید؟
یکی از اهداف شهرک‌ها و نواحی صنعتی، تمرکز صنایع در یک منطقه به منظور حفظ و بهبود وضعیت محیط زیست و ارائه خدمات متمرکز زیست محیطی به متقاضیان احداث واحدهای صنعتی است که این موضوع ضمن کمک به حفظ محیط زیست و بهبود هوای شهرها، صرفه جویی فعالیت‌های زیست محیطی نظیر احداث تصفیه‌خانه‌های فاضلاب صنعتی و احداث فضای سبز پیرامونی را نیز به دنبال دارد. با توجه به مجموعه فعالیت‌های در دست اقدام و سیاست‌های جدید سازمان در راستای کیفی سازی ارائه خدمات به متقاضیان، در حال حاضر شهرک‌ها و نواحی صنعتی آمادگی کامل جهت استقرار واحدهای آلاینده انتقالی از شهرها دارند.
با توجه به طرح هدفمندی یارانه‌ها، آیا تامین گاز شهرک‌های صنعتی در اولویت قرار گرفته است؟
شهرک‌های صنعتی در مواجهه با قانون هدفمندی یارانه‌ها از بهترین شرایط عرصه‌های صنعتی برخوردار هستند. ایده تشکیل شهرک‌های صنعتی که در بسیاری از کشورهای دنیا با این تعداد انبوه و گستردگی در سطح کشور کم نظیر می‌باشد، در آغاز نیز با هدف تجمیع واحدهای صنایع کوچک در یک پهنه صنعتی و به منظور کاهش هزینه‌های ثابت تامین زیرساخت‌ها شکل گرفت. به عبارت دیگر شهرک‌های صنعتی در راستای تحقق اصل اقتصادی «صرفه‌های حاصل از مقیاس» معنا پیدا می‌کنند و بهینه‌ترین پهنه صنعتی برای استقرار صنایع کوچک می‌باشند. با اجرایی شدن قانون هدفمندی یارانه‌ها نقش و جایگاه شهرک‌های صنعتی پررنگ تر گردیده و به دلیل سهولت دسترسی به امکانات زیربنایی و کاهش هزینه‌های تامین آن و در نتیجه کاهش قیمت تمام شده ما شاهد استقبال روزافزون متقاضیان جهت استقرار و ایجاد واحدهای صنعتی در شهرک‌های صنعتی کشور هستیم.
درخصوص گازرسانی به شهرک‌های صنعتی از سال گذشته پروژه‌های گازرسانی در اولویت قرار گرفتند و امروز هشتاد‌وشش درصد واحدهای به بهره‌برداری رسیده در شهرک‌ها و نواحی صنعتی کل کشور تحت پوشش شبکه گاز قرار گرفته‌اند و با هماهنگی که با شرکت ملی گاز ایران به عمل آمده است، مقرر شده تا با یک برنامه زمان‌بندی چهار مرحله‌ای بقیه شهرک‌ها و نواحی صنعتی نیز گازرسانی شوند. پیش‌بینی ما این است که تا پایان سال به پوشش ۹۲ درصدی واحدهای به بهره‌برداری رسیده کل کشور نائل شویم.
به عنوان آخرین پرسش، وضعیت شهرک‌های صنعتی مرزی هم اکنون چگونه است؟
تاکنون مجوز ایجاد چهار شهرک صنعتی در منطقه مرزی از هیات محترم دولت اخذ شده است. این شهرک‌ها عبارتند از: شهرک صنعتی مشترک مرزی با کشور ترکیه،شهرک صنعتی چزابه (استان خوزستان)، شهرک صنعتی شلمچه (استان خوزستان)، شهرک صنعتی مهران (استان ایلام) هستند.
فرجام شهرک‌های مرزی با ترکیه به کجارسید؟
در خصوص شهرک صنعتی مشترک مرزی با کشور ترکیه مذاکرات و جلسات فی‌مابین، منجر به تشکیل کارگروه تخصصی مکانیابی شد و گروه کارشناسان دو کشور در قالب یک تیم مشترک طی مدت پنج روز ضمن حضور در طول خط مرزی نسبت به تعیین اولویت‌های مکانی موردنظر خود و اعلام آن به مسوولان کشورهای خود اقدام کردند تا تصمیم‌گیری لازم در این خصوص انجام شود.
ارسال نظر