«دانا» رقیبی با کیفیت در صنعت حفاری
ورود شرکتهای خصوصی به عرصه توسعه در صنعت نفت به ویژه در بخش بالادستی طی سال‌های گذشته ظهور تازه‌ای داشته است. تولد شرکت‌هایی فعال که با تکیه بر فناوری و نیروی انسانی خلاق، رقابت‌های جدیدی را در مسیر توسعه پروژه‌های صنعت نفت و گاز پدید آورده‌اند. شرکت انرژی دانا وابسته به بخش خصوصی، یکی از شرکت‌هایی است که در سال‌های گذشته توانسته است سهم قابل‌توجهی از خدمات «صنعت» نفت را بر عهده گیرد.
دانا از جمله اولین شرکت‌هایی است که از زمان ثبت خود (طی یک دهه گذشته) به گونه‌ای تخصصی به رقیبان اصلی شرکتهای نفتی خارجی در ایران تبدیل شده است.
توجه به اصل «کیفیت» اجرای پروژه‌ها در کنار مولفه‌های مهمی چون سرعت انجام طرح‌ها، دو فاکتور مهم مورد نیاز صنعت نفت ایران شمرده می‌شود که امروز برخی از شرکتهای بخش خصوصی نظیر دانا بدان دست یافته‌اند و توانسته‌اند با تشکیل سازما‌هایی «وظیفه‌گرا» و «هماهنگ» در کنار اصل مهم کاهش هزینه‌ها، تغییر و تحولی اساسی را در مسیر رقابت‌های توسعه‌ای صنعت نفت و گاز ایجاد نماید: این دو اصل امروزه یکی از امتیازات دانا است که مبنایی جز اعمال مدیریت تحول ندارد.
تجربه سپردن اجرای پروژه‌ها به دانا و برخی شرکتهای خصوصی نشان داد که صنعت نفت در دنیای رقابتی کشورها در موضوع توسعه بایستی خصوصی‌سازی موفق و حمایت از شرکتهای خصوصی فعال در بدنه خود را پیش از انجام پروژه‌ها در دستور کار خود قرار دهد. در چنین شرایطی صنعت نفت با ایفای نقش نظارتی و ارائه اجرای طرح‌ها به شرکت‌هایی با پشتوانه کیفی و کمی تا حدودی توانسته است شاهد ایجاد محیطی موفق در اجرای مدل‌های متنوع از بهبود فرآیندها و عرضه فناوری‌ها در مسیر توسعه باشد.
آقای مهندس محمد ایروانی، که تجربیات متعددی در حوزه‌های مختلف سرمایه‌گذاری صنعتی دارد امروز رییس هیات مدیره شرکت دانا انرژی و یکی از اصلی‌ترین سهامداران این شرکت محسوب می‌شود. وی در گفت‌وگوی تفصیلی با ویژه‌نامه روزنامه دنیای اقتصاد به تشریح جدیدترین برنامههای شرکت دانا انرژی که اخیرا موفق به خرید شرکت دولتی پترو ایران هم شد پرداخته است.
***
آقای ایروانی در ابتدا مایلم انگیزه شما را از ورود به صنعت نفت بدانم؛ چرا علاقه‌مند به فعالیت در حوزه نفت و گاز شدید؟
با توجه به اینکه مجموعه خانواده ایروانی صنعتی هستند و در صنایع سنگین سرمایه‌گذاری‌های متعددی را انجام دادند لذا از سال ۱۳۷۶ به فکر متنوع‌سازی سرمایه‌گذاری‌ها افتادیم و تصمیم گرفتیم به صحنه دیگری از فعالیت‌های سرمایه‌گذاری وارد شویم؛ به دلیل به مزیت نفت و گاز و وجود ذخایر گسترده این انرژی در کشور و با مطالعاتی که در حوزه‌های مختلف فعالیت در صنعت نفت انجام دادیم شرکت انرژی دانا را برای انجام «خدمات در حوزه‌های بالادستی» در سال ۱۳۷۶ ثبت کردیم و عملا در سال ۱۳۷۸ استارت فعالیت‌های رسمی این شرکت در همکاری مستقیم با وزارت نفت (شرکتهای تابعه) زده شد. حوزه‌های بالادستی صنعت نفت و گاز یکی از پرریسک‌ترین حوزه‌ها نسبت به سایر بخش‌های اقتصادی است؛ به هر ترتیب آنچه که در زیرزمین هست ریسک بیشتری دارد؛ مثل بخش‌های حفاری؛ اما شرکت دانا ماموریت خودش را با توجه به پتانسیل‌های موجود در کشور بر این بخش متمرکز کرده است. ما در خانواده‌ای کارآفرین به دنیا آمدیم و تجارب ما عمدتا در بخش کارآفرینی است؛ بر همین اصل همواره در صدد آن هستیم تا بتوانیم شرکت‌هایی ماندگار در عرصه ملی کشورمان ایجاد کنیم.
شما نسبتی هم با آقای ایروانی کفش ملی دارید؟
خیر، اتفاقا لازم است که در این مورد هم بگویم که ما هیچ وابستگی‌ای با مرحوم ایروانی صاحب قبلی کفش ملی نداریم و حتی با آقای دکتر محمد جواد ایروانی، وزیر سابق اقتصاد و دارایی هم نسبتی نداریم.
آقای ایروانی! با توجه به اینکه ایده ورود به حوزه نفت از شما بود، به عنوان رییس هیات مدیره دانا چه هدف مشخصی داشتید و چه کار کردید که بتوانید اعتماد صنعت نفت را جلب کنید؟
راهبرد اساسی ما این بود که با توجه به تقاضای بالای بخش بالادستی، ارائه خدمات در بخش آپ استریم را شروع کنیم. در مراحل اولیه با مشارکت شرکتهای خارجی وارد شدیم، اما امروز دانا، آن چیزی است که ۱۰۰درصد با مدیریت و توان فنی خودمان به ظهور رسیده است ولی به هر ترتیب بنا به تناسب نوع پروژه بعضی از جک آلپ‌ها را از برخی خارجی‌ها از طریق همکاری خارجی تامین می‌کنیم. ما می‌دانیم که نگاه صنعت نفت به پیمانکار این است که در یک قالب حرفه‌ای کارش را به درستی انجام دهد؛ به همین دلیل ما اگر هم در جایی ضرر کردیم، بحث تعهد را در ارزش‌های خودمان نهادینه کردیم و شاید این یکی از فاکتورهایی است که خوشبختانه باعث شده است که بتوانیم اعتماد صنعت نفت را به عنوان کارفرمای پروژه‌های اجراییمان به دست آوریم.
تا به حال از جذب پروژه‌ها راضی بودید؟ چه نوع نگاهی به شما که شرکت خصوصی هستید در رقابت‌ها و مناقصه‌ها وجود دارد؟
در تمام پروژه‌هایی که ما شرکت می‌کنیم رقابت خوبی وجود دارد؛ با توجه به وجود رقابت، تمام توان خودمان را از برآورد صحیح پروژه‌ها و شناخت کارفرما به کار گرفته‌ایم؛ در جاهایی باختیم و در بسیاری از مناقصه‌ها هم موفق به جذب پروژه‌های بزرگ و کوچک شدیم. در حال حاضر گر چه رقابت نسبتا خوبی وجود دارد اما با توجه به برنامههای توسعه‌ای ظرفیتسازیهای زیادی هم به لحاظ افزایش پروژه‌های صنعت نفت صورت گرفته‌است.
بر همین اصل نوع نگاه به دانا نگاه خوبی است. اکنون در میان مدیران صنعت نفت به دلیل اینکه ۱۰۰درصد بخش خصوصی هستیم مورد تشویق قرار گرفته‌ایم و این برای ما کافی است.
آقای ایروانی! در حال حاضر در چه پروژه‌هایی فعال هستید؟ و آیا برنامه‌ای برای توسعه تنوع فعالیت‌های شرکت دانا دارید؟
بله؛ دانا امروز در پروژه‌های مختلفی از بخش بالادستی صنعت نفت حضور دارد که هر کدام به لحاظ برنامههای توسعه‌ای وزارت نفت از اهمیت قابل‌توجهی برخوردار است. امروزه بیشتر فعالیت‌های دانا در بخش بالادستی در سه حوزه حفاری چاه‌های نفت و گاز در مناطق خشکی و دریایی، عملیات ژئوفیزیک و لرزه‌نگاری و در خدمات سیمان کاری و اسیدکاری چاه‌ها متمرکز شده است. شرکت‌هایی در زیرمجموعه هلدینگ دانا با تخصص‌های مختلف تشکیل شده که خوشبختانه در مسیر موفقیت‌های ویژه‌ای قرار گرفته است. شرکت حفاری دانا در حفاری فازهای ۱۵ و ۱۶ پارس جنوبی به عنوان یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های ملی حضور دارد، در آنجا ۲۴ حلقه چاه حفاری خواهیم کرد؛ با مشارکت شرکت ملی حفاری خدمات گسترده‌ای را با اختصاص دو دستگاه حفاری به حوزه‌های عملیاتی مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ارائه می‌دهیم؛ علاوه بر پروژه‌های زیادی که در بخش ژئوفیزیک انجام دادیم، امروز در طرح‌های لرزه‌نگاری میدان‌های تنگ بیجار و تنگ همام حضور داریم؛ در بخش خدمات سیما‌ن‌کاری و اسیدکاری هم، پروژه‌های فازهای ۹ و ۱۰ پارس جنوبی، ۱۵ و ۱۶ و۱۷ و ۱۸ به دانا سپرده شده است. کما اینکه در برخی میدان‌های حوزه شرکت فلات قاره ایران هم حضور موثری داریم.
در خصوص برنامه توسعه‌ای تنوع فعالیت‌های آینده ما سوال کردید؛ ما برای ظرفیتسازیهای جدید از نظر کمی و کیفی و نیروی انسانی در حال توسعه برنامه‌هایمان هستیم؛ در حال حاضر ۴ شرکت زیرمجموعه باتخصص‌های متنوع داریم که با خرید شرکت «پترو ایران» تنوعی در خصوص برنامه‌ریزی‌های توسعه‌ای صورت گرفته است. به هر ترتیب امسال توجهمان را به مقوله توسعه شرکت بیشتر کردیم. دانا با توجه به نیاز صنعت نفت، عرصه «پردازش اطلاعات لرزه‌نگاری» هم وارد شد؛ با راه‌اندازی بخش پردازش دانا افزایش قابل ملاحظه‌ای را در تنوع خدمات دانا شاهد هستیم؛ اکنون در پردازش پروژه‌های زیادی حضور داریم.
ما «خدمات ساخت و مهندسی مته» را هم داریم انجام می‌دهیم که امیدواریم بخش داخلی‌سازی آن را هر چه زودتر آماده کنیم و به ثمر برسانیم.
خرید شرکت پترو ایران یکی از اثرگذارترین و بزرگ‌ترین فعالیت‌هایی بود که دانا در سال گذشته انجام داد و توانست این شرکت بزرگ دولتی را که مشمول خصوصی‌سازی (اصل ۴۴) بود به مجموع شرکتهای تابعه خود وارد نماید با توجه به حجم گسترده پروژه‌هایی که در اختیار این شرکت هست چه برنامه‌ای در سال ۸۹ مشخصا در این حوزه خواهید داشت؟
با توجه به سابقه «پترو ایران» در بخش توسعه میدان‌های نفت و گاز در دریا و حوزه مسوولیت‌های آن، قطعا تمام تمرکزمان را در خصوص نحوه مدیریت و پیشبرد برنامههای توسعه‌ای این شرکت زیرمجموعه دانا انجام خواهیم داد. ما به حوزه پروژه‌های جدیدی وارد شدیم؛ اما قطعا پس از اینکه به طور کامل پترو ایران را تحویل گرفتیم برنامههای خود را اعلام خواهیم کرد؛ در این بخش قطعا، حفظ نیروی انسانی با کیفیت یکی از استراتژی‌های ما است.
طبیعتا پترو ایران به عنوان یک شرکت مستقل با همان نام اما با انتخاب مدیر عامل و هیات مدیره جدید در قالب هلدینگ دانا از امسال فعالیت‌های ویژه خود را آغاز خواهد کرد، ولی با توجه به تجربه پترو ایران در چند ساله اخیر تمرکز خودتان را به عنوان بخش‌خصوصی حفظ خواهیم کرد. اما ساختار آنجا باید اصلاح شده و از نگاه دولتی خارج شود.
با توجه به حوزه مسوولیت جدید شما، آیا ایجاد زنجیره ارزش را هم در برنامه دارید؟ یعنی در بخش‌های پایین دستی نفت و گاز هم شرکت خواهیم کرد؟
در حال حاضر تمام تمرکزمان را برای حضور با کیفیت در بخش بالادستی صنعت نفت حفظ کردیم. فعلا وارد حوزه‌های دیگری نخواهیم شد.
علاقه‌مند به خرید شرکتهای دیگری هستند؟
فعلا علاقه‌مند به خرید شرکت دیگری نیستیم؛ چون می‌دانیم که در مجموعه تحت مسوولیت پترو ایران به اندازه زیادی پروژه وجود دارد که نباید انرژی خودمان را در جاهای دیگری صرف کنیم. امیدواریم با شرایط و تخصصی که در مجموعه دانا فراهم کردیم در سال‌جاری به پروژه‌های جدیدی وارد شویم.
به نظر می‌رسد دانا در حوزه کارهای لرزه‌نگاری توانسته است اعتماد کارفرمایان را به خود جلب کند. در این بخش رقابت شرکت‌ها چطور است و آیا ارزیابی مشخصی انجام شده که شما چند درصد از بازار ژئوفیزیک و خدمات لرزه‌نگاری را به خود اختصاص دادید؟
بله؛ ما خوشبختانه توانستیم با اولویت‌دادن به کیفیت خدمات رضایت مشتریانمان را جلب کنیم؛ به هر ترتیب «خدمات بهتر»، آن چیزی است که در شرکت انرژی دانا به آن توجه می‌شود. در حال حاضر برخی شرکتهای چینی به عنوان رقبای ما محسوب می‌شوند شرکت عملیات اکتشاف نفت، شرکتهای ایرانی همچون تراس پرشیا هم در این حوزه فعالیت دارند. ما به دنبال صادرات خدمات فنی خود به خارج هم هستیم.شرکتهای همچون عملیات اکتشاف نفت و شرکت تاسیسات دریایی در موضوع صادرات خدمات فنی مهندسی در این حوزه تجربه‌های خوبی دارند که آنها بایستی تجارب خود را در اختیار شرکتهای کوچک‌تر هم قرار دهند، ولی امیدواریم که با ظرفیت‌هایی که در بدنه دانا ایجاد شده بتوانیم راهبرد صادرات خدمات فنی و مهندسی را پیش ببریم. در خصوص سهم دانا از بازار ژئوفیزیک با جود پروژه‌های خوبی که به ما ارائه شده آماری در دست نداریم. کسی تاکنون تحقیقی در این زمینه انجام نداده است. شرکتهای مشاوره‌ای که در ایران این کار را انجام دهند وجود ندارد، اما در خارج از کشور چنین گزارش‌هایی که شرکت‌ها چه سهمی از بازار دارند وجود دارد. تعداد تاسیسات، تجهیزات مثل دکل‌ها و … مشخص است اما سهم آن از کل بازار کار جاری به درستی مشخص نیست.ما امیدواریم در سال‌جدید بتوانیم علاوه بر افزایش سهم بازار داخلی، در مناقصه‌های بینالمللی لرزه‌نگاری هم شرکت کنیم.
آقای ایروانی! شما به عنوان یکی از شرکتهای بخش‌خصوصی در مورد توسعه نیروی انسانی در مجموعه دانا چه برنامه‌ای دارید؟
برنامه ما از ابتدا بر جذب نیروی انسانی با کیفیت و دارای درجات بالایی از قابلیت متمرکز بوده است. ما در مجموعه دانا به دو مقوله دانش و اطلاعات و دیگری بهبود تکنولوژی و سخت‌افزار توجه زیادی داریم. در بخش نیروی انسانی و توسعه آن برنامه‌ریزی کردیم؛ امیدواریم که امسال در بخش سیستم‌های پرسنلی و تمام سیستم‌های مربوط، یک تحرک خوب و بهتری را انجام دهیم.
آیا در حال حاضر ظرفیت‌های بیشتری (مازاد) را برای جذب پروژه‌های جدیدتر دارید؟
قطعا ظرفیت‌های ما بیشتر از آن چیزی است که اکنون مشغول به فعالیت هستیم اکنون با تکیه بر تجارب ارزنده، ظرفیت‌ها و زیرساخت‌های لازم برای جذب پروژه‌های جدید در دانا فراهم آمده است. ما امسال به دنبال کاریابی خارجی هم هستیم و امیدواریم با استفاده از پتانسیل‌های سیاسی موجود در روابط ایران با بسیاری از کشورهای جهان، باب تازه‌ای در خصوص همکاری‌های مشترک در حوزه‌های بالادستی نفت ایجاد شود.
ثبت نمایندگی‌ها و دفاتر بینالمللی دانا موردنظر شما هست؟
این موضوع با نگاه ما موافق است و سازگاری دارد؛ با توجه به محدودیت‌هایی که وجود دارد این کار را آرام آرام توسعه خواهیم داد.
یک سوال مشخص دیگر در رابطه با نحوه کار وجود دارد و آن این است که آیا شرکتهای بخش‌خصوصی همچون دانا بدون مشارکت خارجی هم می‌توانند مستقلا تمام مراحل پروژه را خودشان انجام بدهند؟
در رابطه با بحث دانش بخش‌خدمات بالادستی منهای سرمایه، کمابیش ظرفیت خوبی وجود دارد و این کار را ما به طور مستقل انجام می‌دهیم و رکوردهای خوبی را هم در مسیر اجرا به دست آوردیم، اما توسعه میدان‌های نفت و گاز نیاز به دانش‌های برتر دارد که خوشبختانه ایرانی‌ها آرام‌آرام در حال دست یافتن به آن هستند. دانش و تجربه‌ای که در خصوص توسعه و استخراج میادین نفت سنگین به دست آمده یکی از نظایر دستیابی به دانش و فناوری است که بایستی بهبود مستمر فرآیندها با تکیه بر فعالیت‌ها و پژوهش‌های دانش بنیان مورد توجه قرار گیرد تا مسیر توسعه فناوری و رقابت‌های جهانی بیشتر فراهم شود.
به نظر شما دولت و وزارت نفت در قبال شرکت های بخش‌خصوصی چه وظیفه‌ای دارند؟ به هر حال در کشور ما خلاء حضور بخش‌خصوصی ایرانی به ویژه در صنعت نفت و گاز کماکان وجود دارد و قطعا به‌همین دلیل نیاز به شرکتهای خارجی ارزبری فراوانی هم در دهه‌های گذشته داشتیم.
درست است. عمده حمایت‌هایی که دولت باید انجام دهد این است که این دسته از شرکت‌ها را خوب بشناسد. انتظارات شرکتهای بخش‌خصوصی هم عمدتا این است که حمایت‌های قانونی و معنوی لازم از حضور آنها صورت گیرد تا انگیزه‌های آنها را برای پیشرفت در مشارکت بالا نگه دارد.همان‌طور که برای جذب سرمایه از خارج کنفرانس می‌گذاریم و کارهای متعددی انجام می‌دهیم بالا بردن انگیزه‌های حضور بخش‌خصوصی سرمایه‌گذار و خدمات‌دهنده به صنعت نفت بایستی یکی از اولویت‌های اساسی وزارت نفت و دولت باشد.
شرکت دانا مشکلی در خصوص همکاری با بخش دولتی و صنعت نفت ندارد؟
خیر؛ در این خصوص محدودیتی وجود ندارد و من افق روشنی را در قبال کار با دولت می‌بینم؛ با توجه به نگاه قانونگذاران و دولتمردان و نیز با توجه به وجود سند چشم‌انداز توسعه کشور، نمای روشنی از همکاری متقابل دولت و بخش‌خصوصی وجود دارد، ولی اساسا هر کاری چالش‌های خاص خودش را دارد که بایستی با اعمال مدیریت صحیح در جهت رفع آن اقدام کرد.
آقای ایروانی، شما امسال با خرید شرکت پتروایران قطعا حجم فعالیت‌هایتان افزایش خواهد یافت؛ برنامه شما در خصوص همکاری با شرکتهای داخلی و خارجی طرف قرارداد با پتروایران چیست؟
ما برنامه مشخص خودمان را بعدا اعلام خواهیم کرد، اما باید بگویم که ما همکاری برد برد را با تمام شرکتهای داخلی و خارجی‌مان ادامه خواهیم داد؛ شرکت پتروایران خصوصی شده اما خصوصی‌سازی به معنی خصوصی‌کاری نیست؛ ترجمه دیگر خصوصی‌سازی برون‌سپاری است که برنامه داریم بخشی از خدمات موردنیازمان را برون‌سپاری کنیم، ما از خدمات ما از خدمات شرکتهای دیگر بهره خواهیم برد و از تمام شرکتهای داخلی و خارجی که دارای مزیت باشند در قالب‌های مختلف پذیرای همکاری آنها خواهیم بود.
آیا دانا تصمیم ندارد برای تامین سرمایه ورود به پروژه‌ها بخشی از سهام خودتان را عرضه کنید. یا اینکه به بورس وارد شوید؟
استفاده از صندوق‌های سرمایه (فاندها) که در بورس ثبت می‌شود یکی از اولویت‌های ما است. حتی یکی دو تا از تقاضاهایمان را از این طریق پیگیری می‌کنیم، اما اینکه به بورس بپیوندیم هنوز برنامه‌ای نداریم و بخش اقتصادی ما در حال مطالعه بر روی این موضوع است و آن را دنبال می‌کند.
خوب؛ بعد از طرح سوالات مربوط به فعالیت‌ها و راهبردهای شرکت دانا نوبت به نظرخواهی از شما در مورد نمایشگاه بینالمللی نفت، گاز و پتروشیمی می‌رسد؛ این چندین حضور شما است و اصولا فواید برگزاری نمایشگاه‌های بینالمللی در حوزه انرژی را در چه موضوعاتی می‌دانید؟
این نهمین سال حضور شرکت دانا در نمایشگاه‌های بینالمللی نفت و گاز است که امسال پانزدهمین دوره آن در تهران برپا است. نمایشگاه‌ها محل عرضه خدمات کالاهایی است که در آن محیط توسط شرکتهای ایرانی و خارجی ارائه می‌شود.هر سال که نمایشگاه نفت ایران را مرور می‌کنیم شاهد حضور شرکتهای ایرانی بیشتری در حوزه ساخت کالا و عرضه خدمات هستیم که این یکی از افتخارات صنعت نفت ایران است.ما همواره واردکننده کالاها بودیم تا صادرکنند ه آن؛ اما در سال‌های گذشته با داخلی کردن ساخت بسیاری از تجهیزات از میزان واردات کالاهایمان کاسته شده است. راهبردها بایستی عمدتا بر پایه تعامل با شرکتهای خارجی و نیز صادرات کالا به خارج متمرکز شود که البته موضوع صادرات نیاز به بسترهای قانونی کافی هم دارد. حضور ما در نمایشگاه به این دلیل که محل تلاقی دانش و ایده‌های جدید شرکتهای داخلی و خارجی بوده بسیار موثر بوده است و امیدواریم در سال‌های آتی نیز با روندهای بهتر ادامه داشته باشد.
ارسال نظر