برون سپاری (Outsourcing) از زمان های دور مورد استفاده قرار می گرفت ولی نه به دقت و حساسیتی که امروز در شرکت های معتبر شاهد آن هستیم. واگذاری جمع آوری مالیات به پیمانکاران در زمان رومیان از نخستین شکل های برون سپاری است ولی به طور جامع تر می توان سال های پس از ۱۹۸۰ میلادی را شروع استقبال شرکت های بزرگ تجاری از برون سپاری دانست . از دلایل تأثیرگذار بر ظهور و توسعه برون سپاری اوضاع نابسامان اقتصادی و گسترش بازار رقابتی بوده که سبب شده شرکت ها با دقت بیشتری به تصحیح و ارتقا ساختار سازمان خود روی آورند.

برون سپاری یعنی واگذار کردن برخی از فعالیت های تکراری و متناوب داخل سازمان به همراه عوامل مرتبط و حتی برخی اختیارات تصمیم گیری .

جهت وضوح بیشتر فرض کنید شرکتی بزرگ بخواهد بخش فناوری اطلاعات خود را همیشه روز آمد نماید . همانطورکه مشخص است این فعالیت متناوب بوده و با صرف هزینه قابل توجه همراه است و مهمتر آنکه از دست رفتن زمان و فرصت های کاری را به همراه خواهد داشت.

در صورتی که اگر مدیریت شرکت با یک سازمان دهی هدفمند بتواند نیازهای تخصصی متناوب مانند فعالیت ذکر شده را مشخص کرده و آن را از منابع بیرونی تأمین نماید، همچنانی که در حفظ کیفیت و به روز آوری موفق بوده می تواند با تسریع در این روند از فرصت های کاری بازار رقابتی نهایت استفاده را می برد.

آنچه که ممکن است در اولین لحظات پیاده سازی برون سپاری ذهن مدیران سطوح بالای سازمان را به خود مشغول کند و باعث نگرانی آنها شود از دست رفتن تخصص ها در اثر حذف پرسنل می باشد جهت رفع این نگرانی می بایست پیاده سازی صحیح برون سپاری را با مشخص کردن مرزبندی های آن حین اجرا به طور کامل مد نظر قرار دهیم . بنابراین مدیران ارشد می بایست زمانیکه تصمیم به برون سپاری می گیرند حفظ تجربیات و سرمایه های تخصصی خود را با تفکیک کارهای متناوب از مهارت های خاص و فن آوری ویژه در نظر داشته باشند.از طرفی لزوم ایجاد یک سیستم نظارتی متشکل از متخصصین شرکت جهت نظارت بر عملکرد تامین کنندگان خدمات ،از دیگر لوازم این رویکرد می باشد.

مزایای برون سپاری بطور کلی شامل کاهش هزینه ها ، ایجاد نقدینگی ، استفاده از نیروهای متخصص برون سازمانی ، صرف انرژی و افزایش پتانسیل در فعالیت های محوری شرکت و کاهش مسائل پرسنلی می باشد. اگر یک شرکت بخواهد در سازمان خود برون سپاری را پایه ریزی کند می بایست با انتخاب چند مزیت از مزایای برون سپاری بررسی خود را شروع نماید . به عنوان مثال یک شرکت تولیدی می تواند بخش تعمیرات و نگهداری کارخانه خود را به پیمانکار مجرب واگذار نماید که این تصمیم نیل به سمت مزیت های استفاده از نیروهای متخصص برون سازمانی ، صرف انرژی و افزایش پتانسیل در فعالیت های محوری شرکت و کاهش مسائل پرسنلی را در برخواهد داشت . برای هر نوعی از برون سپاری لازم است نکته بسیار مهم حفظ تجربیات و نیروهای ارزشی که قبلا به آن اشاره کردیم مورد توجه قرار گیرد یعنی آنچه که در اداره کارخانجات تولیدی به عنوان مهارت های خاص ، فناوری ویژه ، اطلاعات و روشهای عملیاتی منحصر بفرد می باشد می بایست توسط خود سازمان اداره شود و فعالیت های متناوب و قابل تأمین توسط طیفی از پیمانکاران برون سپاری گردد زیرا یکی دیگر از آفت های برون سپاری از دست رفتن قدرت تعویض پیمانکار و انحصاری شدن فعالیت می باشد.

با واگذاری فعالیت های تکراری در کارخانه های تولیدی و شرکت ها مدیران و متخصصین سازمان فرصت پیدا می کنند تا به حوزه عملکرد پیمانکار نظارت مستمر داشته و در عین حال تقویت و ارتقای تکنولوژی ، یافتن بازار های جدید و ایجاد طرح های توسعه را مدنظر قرار دهند.

در صورتی که برون سپاری بطور صحیح پایه ریزی شود شاهد افزایش روز افزون خصوصی سازی و ایجاد شرکت های تخصصی خواهیم بود. تصور کنید در همان کارخانه ای که بخش تعمیرات و نگهداری تجهیزات را برون سپاری می کند پس از شروع به کار پیمانکار و افزایش تجربه کاری پرسنل مربوطه یک بستر تخصصی در سطوح پایین تر شکل می گیرد و در ادامه اگر در چند کارخانه و شرکت با محصول مشابه در کشور این سیستم پیاده سازی گردد با گذشت زمان هسته های شرکت های تخصصی شکل می گیرند که جهت رقابت با شرکت های پیمانکاری مشابه شروع به افزایش دانش خود و به روز آوری خدمات می نمایند. در نتیجه مدیران کارخانجات بزرگ با طیفی وسیع از پیمانکاران روبرو می شوند و قدرت انتخاب مناسب ترین خدمات با مناسب ترین قیمت را بدست می آورند بعلاوه هزینه آموزش پرسنل و ارتقای کیفی در فعالیت های تناوبی به سطوح پایین تر منتقل می شود و در سطوح بالاتر افزایش نقدینگی را برای سازمان به ارمغان آورده و با امکان جابجایی این پیمانکاران نگرانی انحصار طلبی و از دست رفتن اقتدار نیز برطرف می گردد و فن آوری ویژه و راهبری همچنان در اختیار متخصصین خود سازمان باقی می ماند.

هم اکنون بسیاری از کارخانجات تولیدی کشورمان با استقبال از برون سپاری به افزایش میزان تولید دست یافته اند و فرصت کافی پیدا کرده اند تا به ایجاد طرح های توسعه جهت افزایش ظرفیت، بالا بردن کیفیت محصول ، یافتن بازارهای جدید و حتی توسعه پروسه تولید تا مراحل بعدی فرآوری محصول دست یابند. شایان ذکر است عدم استقبال برخی از شرکت ها بدلیل نگرانی از مخاطرات برون سپاری می باشد که مهمترین آن همان از دست رفتن انحصار تولید و تخصص بوده و می بایست جهت رفع آن روش های صحیح و بررسی دقیق رویکرد برون سپاری با مرزبندی های شفاف را مورد توجه قرار داد.در نهایت امید است با گسترش روی آوری به برون سپاری توسط شرکت های بزرگ تجاری و با کنترل صحیح پیمانکاران بتوانیم بر سرعت گسترش و توسعه میهن عزیزمان بیفزاییم.

بهروز زندی فر

behrooz.zandifar@yahoo.com