یادداشت
بلوای بنزین در ۱۳۴۳
ساعت ۱۵ و ۳۰ دقیقه روز ۳۰ بهمن ۱۳۴۲، امیر اسد ا… علم دومین کابینه خود را در سال ۱۳۴۲ به شاه معرفی کرد. در کابینه وی، علینقی عالیخانی، وزیر بازرگانی و صنایع و معادن بود. کابینه ۹۶ پس از مشروطه اما تا ۲۹/۷/۱۳۴۲ فعالیت کرد و امیر اسد ا… علم بار دیگر در ساعت ۹ صبح ۳۰ مهر ۱۳۴۲ کابینه ۹۷ را به شاه معرفی کرد. در کابینه وی این بار علینقی عالیخانی وزیر اقتصاد بود و دو وزارتخانه بازرگانی و صنایع و معادن حذف شده بودند.
آنچه در سطور بعدی میآید، برداشت آزاد از کتاب یاد شده درباره بلوای بنزین است.
روز سوم آذر ماه ۱۳۴۳ دولت اعلام کرد قیمت هر لیتر بنزین از ۵ ریال به ۱۰ ریال و نفت سیاه از ۵/۲ ریال به ۵/۳ ریال افزایش یافته است و استفاده کنندگان از اتومبیلهای گازوئیلی باید در تهران هر ماه ۴۰۰۰ ریال و در شهرستانها ۱۵۰۰ ریال عوارض بپردازند. این تصمیم با اعتراض عمومیمواجه شد. تاکسیرانان در تهران دست به اعتصاب زدند. وزارت کار و شهربانی کل کشور با صدور اعلامیه مشترکی اخطار کردند اگر تاکسیداران تا ۱۰ آذر ماه اعتصاب خود را خاتمه ندهند، پروانه کار آنها لغو خواهد شد. رانندگان اما این اخطار را جدی نگرفتند و سرانجام شاه در ۲۰ دی ماه ۱۳۴۳ دستور داد قیمت نفت و بنزین کاهش یابد و نفت سفید به قیمت سابق و بنزین به قیمت کمتری در اختیار مردم قرار گیرد.
عالیخانی وزیر اقتصاد درباره این بلوا میگوید: «شاه ناگهان تصمیم گرفت بودجه ارتش را به مقدار هنگفتی افزایش دهد. در جلسهای که در شورای اقتصاد برگزار کرد، این بحث پیش آمد که منابع مالی بودجه درخواستی برای ارتش از کجا تامین شود. دولت میدانست که اگر منابع مالی جدیدی تامین نکند، ناگزیر است بخشی از بودجه طرحهای عمرانی را باید کاهش دهد. در شورای اقتصاد تصمیم گرفته شد که افزایش بهای نفت و بنزین محل مناسبی برای تامین منابع مالی مورد نیاز شاه و ارتش است. من از طرفداران این فکر بودم و این مساله ابتدا در شورای اقتصاد تایید و سپس در هیات وزیران تصویب شد. خیلی هم شاد بودیم که به این ترتیب، برنامههای عمرانی را نجات دادهایم.
دکتر اقبال که در آن دوران مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران بود، اما در یک نشست، خیلی صریح و دلسوزانه به ما گفت در عالم دولتخواهی به شما توصیه می کنم این کار را نکنید. این کار خطا است. این تحمیل خیلی بزرگی است برای مردم معمولی که نفت هم وسیله گرمای آنها است و هم وسیله پخت و پز. از این گذشته، بهای بنزین از طریق تاثیر بر نرخ کامیون و اتوبوس در رفت آمد مردم نقش بزرگی بازی میکند.
روز بعد مردم رفتند جلو پمپ بنزینها و دیدند که نرخ بنزین دو برابر شده است و اعتصاب تاکسیرانان شروع شد. چند هفته بعد ناچار شدیم قیمتها را به نرخ قبلی باز گردانیم. درسی که این ماجرا به ما داد عبارت از این بود که یک مرتبه چشممان باز شد که نظر مردم را درباره امور نمیخواهیم و تا حدودی چشم همه را باز کرد و متوجه شدیم که هر کاری دلمان بخواهد نمیتوانیم بکنیم. این اتفاق آسیب بزرگی به حسنعلی منصور (نخست وزیر وقت) زد.»
ارسال نظر