فرزین عابدینی کارشناس روانشناسی بالینی ومدرس موسیقی

دنیای امروز دنیایی است که می‌توان گفت تمامی انسان‌ها وحیوانات و یا تمامی موجودات زنده‌ای که بر روی این کره خاکی زندگی می‌کنند بخشی از زندگی خود را با موسیقی سپری می‌کنند. حتما شنیده‌اید که در کشور هلند برای پرورش گل در زمان‌های خاصی از شب برای افزایش رشد گیاهانشان از موسیقی آرام استفاده می‌کنند.

از آن‌جایی که موسیقی‌ به عنوان یک پدیده‌ی اجتماعی و تربیتی در عصر حاضر شناخته شده است، از این رو آشنایی و آموزش صحیح و به موقع می‌تواند نقش موثری در روحیه و شخصیت کودکان داشته باشد.

کودکان همراه با فعالیت‌هایشان در زمینه نقاشی، زبان و ورزش می‌توانند به یادگیری موسیقی نیز بپردازند. موسیقی می‌تواند قدرت تخیل و تمرکز کودکان را پرورش دهد، به آنان نظم و ترتیت آموزد و لذت اجرا و شنیدن یک موسیقی خوب را به آن‌ها هدیه دهد.

اولین روزها

بچه‌ها از اولین روزهای زندگی خود، نسبت به صداهای مختلف عکس‌العمل نشان می‌دهند و نسبت به آن واکنش‌های متفاوتی ابراز می‌کنند.

در این زمان، با این‌که نوزاد هنوز توانایی تشخیص رنگ‌ها را نیافته است و رنگ‌ها را به صورت سایه‌وار و مبهم می‌بیند، اما گوش او به خوبی می‌شنود و نسبت به صداها به سرعت واکنش نشان می‌دهد.

صدای زنگ‌دار و اسباب‌بازی‌های ریتمیک نوزاد را تا مدتی به خود مشغول می‌سازد و ساده‌ترین و زیباترین موسیقی برای او لالایی مادر است. اکثر نوزادان و کودکان با شنیدن لالایی مادر به خواب می‌روند و این عمل به صورت واکنش شرطی در آن‌ها به یادگار می‌ماند. نوع این موسیقی لالایی در فرهنگ‌های مختلف متفاوت است اما همگی از احساس مادر به فرزند سرچشمه گرفته و سینه به سینه انتقال یافته است. در مراحل مختلف رشد، موسیقی به نوعی در شکل‌دهی شخصیت کودک اثر می‌گذارد. نخستین صداها به صورت گریه و خنده در او ظاهر می‌شود. کودک در ابتدا به کمک تارهای صوتی حنجره‌ی خود، صدایی شبیه به قان و قون می‌سازد و به تدریج با پی بردن به وجود دست‌های خود به اشیای دور و برش ضربه وارد می‌کند و از به صدا درآوردن آن‌ها احساس نشاط و شادمانی می‌کند.

بدون شک تمام این علایم غریزی است و جلوگیری از این تظاهرات در آن‌ها ایجاد کمبود می‌کند. در سنین بالاتر یعنی هنگامی که کودک قادر به تکلم و راه رفتن است، می‌آموزد که چه‌گونه آوازی را تقلید کند. او حتی اگر مفهومی‌ از آن‌‌چه را که می‌خواند، نداند، باز هم به صورت تقلیدی می‌خواند.

موسیقی و موفقیت

امروزه ثابت شده که حافظه می‌تواند از طریق موسیقی تقویت شود و افرادی که از کودکی در معرض آموزش و بازی‌های موسیقایی بوده‌اند‌، حافظه‌ی بسیار بهتری دارند. پژوهشگران دریافته‌اند که کودکان نوازنده نسبت به هم‌سن‌و‌‌سالان غیرنوازنده خود به‌مراتب کلمات بیش‌تری حفظ می‌کنند. هم‌چنین موسیقی برای درک و انتقال بهتر مفاهیم به افراد کمک می‌کند و این از ارکان مهم موفقیت در زندگی محسوب می‌شود. ریتم، ملودی، هارمونی و... جزو عواملی هستند که موجب تحریک فرد برای دقت بیش‌تر شده و در نهایت باعث تقویت حافظه و تمرکز می‌شوند. به همین دلیل، اغلب دانش‌آموزانی که به نوعی با موسیقی در ارتباط هستند در مدرسه و دانشگاه موفق‌تر هستند.

در واقع موسیقی در میان تمام هنر‌ها منحصر به فرد است زیرا به‌طور قدرتمندانه‌ای روی سطح هوشیاری افراد اثر می‌گذارد. اگر شما به شیوه‌‌ای صحیح موسیقی را وارد زندگی خود کنید، می‌توانید تا سالیان سال از اثرات مثبت آن روی خود و فرزندانتان بهره بگیرید.

ازکودکی به فکر باشید

اگر شما تصمیم دارید که فرزندتان نواختن یک ساز را یاد بگیرد، نیازی نیست که تا ۸-۷ سالگی او صبر کنید و آن‌گاه او را به کلاس بفرستید؛ مغز کودکان همیشه آماده دریافت اطلاعات جدید است. آن‌ها آمادگی یادگیری موسیقی از سنین کم را دارند. بسیاری از کودکان ۴ یا ۵ ساله، عاشق ساختن یک آهنگ، خواندن و نواختن ساز‌های ساده هستند و شروع این کار در زمانی که آن‌ها سن چندانی ندارند، کمک می‌کند تا موسیقی به جزء لاینفک زندگی آن‌ها در تمام عمر بدل شود.

موسیقی به‌عنوان یک بخش مهم از زندگی کمک می‌کند تا مهارت‌های خلاقانه و گروهی در فرزندتان پرورش یابد و در آینده‌ای نزدیک، او به فردی کامل از نظر اعتماد به نفس، اراده، اجتماعی بودن و... تبدیل شود.

موسیقی سرگرمی نیست

بهترین سال‌های آموزش موسیقی حدود ۵ سالگی است. نکته مهم که باید مورد توجه قرار بگیرد این است که در هر سنی روش مناسب و مورد نیاز آن سن اتخاذ گردد. موسیقی دسته‌جمعی انگیزه و شوق یادگیری را در کودکان تقویت می‌کند چرا که حاصل شادی دسته‌جمعی است. هدف تمام آموزش‌های موسیقی در کودکان، تقویت درک، تخیل و شکوفایی استعدادهای نهفته آنهاست. موسیقی را نباید فقط به‌عنوان کارهای فوق برنامه و غیرضروری تلقی کرد که هدفی جز سرگرمی ندارد. باید با جدیت و برنامه‌ریزی آن را در کنار دروس مدارس قرار داد تا قسمتی از وجود کودکان را به خود اختصاص داده و آن‌ها را در بسیاری از مشکلات روحی و عاطفی یاری کند.

ایجاد انگیزه

والدین می‌توانند از همان دوران کودکی علاقه به موسیقی را در کودک ایجاد کنند. برای این کار چند مورد پیشنهاد می‌شود:

۱-برای کودکتان منتخبی از سبک‌های مختلف موسیقی را پخش کنید و اگر‌ سازی‌ می‌نوازید، اجازه دهید در بخشی از زمان تمرینتان، او نیز نزدیک شما باشد. البته مراقب باشید که شدت صدا، متوسط باشد زیرا صدا‌های بلند به شنوایی کودک آسیب می‌رساند.

۲- این مهم نیست که شما چه‌قدر در خواندن تبحر دارید؛ شنیدن صدای شما باعث می‌شود که کودکتان بهتر با کلمات و زبان مادری خود آشنا شود. بچه‌ها، عاشق ریتم و ملودی هستند. آن‌ها توانایی این را دارند که یک ملودی خاص را از بین چند ملودی که می‌شنوند، تشخیص دهند.

۳- هنگامی که بچه‌ها بزرگ می‌شوند، از آوازخواندن لذت بیش‌تری می‌برند. کنار هم قرار دادن کلمات یک آهنگ در حقیقت به مغز کودک کمک می‌کند تا سریع‌تر یاد بگیرد و برای مدت طولانی‌تری آن را در خود جا دهد (تقویت حافظه)؛ به همین دلیل‌، اکثر ما آهنگ‌هایی را که در کودکی شنیده یا خوانده‌ایم به خاطر داریم حتی اگر سال‌ها از خواندن یا شنیدن آن‌ها گذشته باشد.