رحیم فرجی*
مقدمه
انواع مختلفی از باند های زخم بندی جهت پوشاندن زخم‌ها در مراکز بهداشتی و درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در برخی موارد باندها به صورت خشک جهت پوشاندن زخم‌ها استفاده می‌شوند.

یک سری از باندها با انواع بهبود دهنده یا سایر مواد در جهت افزایش سرعت بسته شدن زخم مورد استفاده قرار می‌گیرند، لیکن چنین باند هایی برای زخم های چرکی مناسب نیستند. زیرا آنها به زخم می‌چسبند و زمانی که وقت تعویض آنها هست، باندهای قدیمی‌بایستی دور انداخته شوند. در مورد زخم هایی که مراحل درمان باید به آرامی‌صورت گیرد و در کل برای زخم های چرکی و سایر زخم هائی که به آرامی‌بهبود می‌یابند، باند حاوی کربن فعال به خاطر کیفیت جذب و عملکرد خوب آن بسیار مناسب است.
ساختار باند
باند دارای کربن فعال شامل یک لایه بیرونی است که باند را محافظت می‌کند و یک لایه سلولزی و یک لایه ویسکوز با کربن فعال و یک لایه ویژه که به طور مستقیم روی زخم قرار می‌گیرد، می‌باشد و معلوم شده که کربن فعال بوها را جذب کرده و بوهای نامطبوع مربوط به زخم آلوده و عفونی را خنثی می‌کند. کربن فعال همچنین می‌تواند باکتری‌ها را خنثی کند. اما لایه ای با جذب سطحی را تشکیل می‌دهد، ذرات کربن فشرده شده در تماس مستقیم با سطح زخم نمی‌باشند، این لایه به طور مستقیم در تماس با زخم می‌باشد، لایه ای است که در تماس غیر مستقیم با زخم در جهت چسباندن آنها به هم می‌باشد. بنابراین فرآیند بهبودی به آرامی‌صورت می‌گیرد.
نوع دیگری از مواد بهبود دهنده زخم، کربن فعال غنی شده با نقره می‌باشد. این مواد، ترشحات را به داخل لایه سلولزی جذب می‌کنند و نقره حاوی کربن فعال میکروب‌ها را از بین می‌برد، در این حالت لایه کربن فعال نیز به صورت یک لایه فرعی عمل می‌کند.

شکل1 - مواد باند را براساس مقاله موجود نشان می‌دهد

شکل2 - مواد باند با رشته های کربن فعال مرتب شده که در یک شکل مستطیلی احاطه شده
شکل یک نشان می‌دهد باند دارای الیاف کربن فعال، باندی است که شامل یک لایه پایه ساخته شده از مواد منسوج نبافته ویسکوز/پلی پروپیلن و لایه فعال (۲) از لایه های الیاف کربن بافته شده یا نبافته می‌باشد که در اینجا لایه اولیه و کربن فعال به هم متصل شده و یک لایه فشرده تکی را تشکیل داده اند. در برخی موارد لایه اولیه و کربن فعال بوسیله فرآیندهای حرارتی به عنوان مثال جوش دادن، تزریق و غیره فعال شده و با استفاده از پودرهای فعال حرارتی غیر سمی‌به هم متصل می‌شوند.
ویژگیهای باند کربن فعال
به طور کلی باند دارای کربن فعال شامل یک لایه پایه ای از ترکیبات پلی پروپیلن و ویسکوز می‌باشد، در برخی موارد نسبت ویسکوز به پلی پروپیلن ۱ به ۱ است گر چه نسبت های موثر دیگری نیز می‌تواند به طور معمولی در این صنعت بکار برده شود. در برخی موارد لایه پایه ۱ شامل پلی پروپیلن، رشته‌ها یا برش های ویسکوز یا یک بخش ویسکوز تزریق شده به پلی پروپیلن و لایه‌های ویسکوز در دماهای بالا می‌باشد. بدین وسیله لایه‌ها به یکدیگر می‌چسبند. در موارد مختلف لایه فعال ۲ لایه پایه داخلی ۱ را پوشش می‌دهد و در برخی موارد فقط قسمت هائی از لایه پایه ۱ پوشیده شده است. مواد باند زخم بندی ذکر شده در اینجا می‌تواند شامل چندین لایه باشد. به عنوان مثال ترکیبات مختلفی از لایه‌های فعال و پایه.
با توجه به موارد فوق یک لایه از مواد با الیاف کربن روی لایه‌ای از یک لایه فرعی قرار دارند، در برخی موارد لایه مواد با الیاف کربن تا لبه های لایه فعال ادامه می‌یابد و لایه چسبنده ای در لبه‌های غیر فعال آنها بکار برده می‌شود.
شکل ۲، لایه چسبنده دارای یک پوشش محافظ (۵) می‌باشد که قبل از مصرف برداشته می‌شود تا لایه فعال ۲ بتواند به طور مستقیم به زخم بچسبد. در حالیکه ضمایم چسبناک اطراف به پوست سالم می‌چسبند. این نوع از مواد باند با الیاف کربن فعال برای استفاده در زخم های آغشته به خون یا زخم های کوچک تر یا عمیق تر مناسب می‌باشند. مواد باند با الیاف کربن ذکر شده قابلیت تنفس دارند و اگر با لایه های غیر قابل تنفس بکار برده شوند، می‌توانند شکل آن را به خود بگیرند. به عنوان مثال باندها به آسانی می‌توانند به شکل مستطیل با یک لایه چسبنده در همه جهات در آیند.

کاربرد های باند کربن فعال
یکی از کاربرد های دیگر الیاف کربن فعال در ماسک های صورت می‌باشد. مواد الیاف کربن تشکیل شده در داخل ماسک صورت، ضد عفونی کننده مناسبی برای حفظ دهان و بینی هستند. در این مورد مواد ماسک به شکل دهان و دندان در می‌آیند تا آنها را بپوشانند و حداقل شامل یک لایه از رشته های کربن مواد باند در ساختار خود می‌باشند. سمت با رشته های کربن فعال در دهان و بینی بکار برده می‌شود. البته ماسک می‌تواند از یک لایه کربن فعال و لایه های محافظتی ساخته شود.
در این باند های زخم بندی مواد باند منجر به ایجاد لایه پایه ایمن می‌شوند که میزبان لایه فعال ساخته شده از الیاف کربن هست که منتج به واحد فشرده ای می‌شود که اجازه می‌دهد کربن فعال به طور مستقیم روی زخم قرار گیرد. این حالت خصوصیت مثبتی از سرعت جذب بالای الیاف کربن و ظرفیت آنها برای میکروب ها، سموم شیمیائی و مواد سمی‌و بوها می‌باشد. مواد باند ترمیم زخم را موقعی که با چنین مواد پوشانده می‌شوند، تسهیل می‌کند و بهبودی به طور کامل صورت می‌گیرد. مواد فعال ساخته شده از الیاف کربن می‌توانند در ضخامت های مختلفی ارائه شوند. لایه فعال می‌تواند خیلی نازک باشد و باند کیفیت مثبت آن را حتی موقعی که از لایه‌های خیلی نازک ساخته می‌شوند نیز حفظ می‌کند.
بافت درست شده از الیاف کربن غیر سمی‌می‌باشد و واکنش‌های مضری را ایجاد نمی‌کند و هر دو حالت قابلیت تنفس و آب دوستی اما با خصوصیت جذب کم آب را دارا می‌باشد. بافت کربنی دارای هیچ نوع مواد خارجی که بتواند جذب سطحی را کاهش یا آن را متلاشی کند، نمی‌باشد. طراحی و خصوصیات مکانیکی مواد باند اجاره تماس مستقیم مابین رشته های کربن و سطح زخم را می‌دهد که رشته های کربن بتوانند از ظرفیت جذبشان استفاده کنند.
در برخی موارد لایه فعال، یک بافت ساخته شده از الیاف هیدروسلولزی است که در معرض کربن دار کردن و فعال سازی در دمای چندین صد درجه سلسیوس قرار می‌گیرند. این درمان حرارتی منجر به شکل گیری کربن فعال شده خالص به عنوان بک بافت اصلی می‌گردد که دارای ساختار ریزی از الیاف می‌باشد. بنابراین چنین ساختاری منتج به ظرفیت بالایی در جذب مواد آلی می‌گردد. کربن از لحاظ شیمیایی پایدار است و بطور نسبی مقاومت حرارتی دارد. کربن همچنین در برابر هیدرولیز و فتولیز، اکسیداسیون و تخریب حرارتی در دماهای معمولی مقاوم می‌باشد. برای ترکیب با اکسیژن، سولفور و سایر مواد نیاز به دمای بالا دارد و در بیشتر حلال‌ها حل نمی‌شود. اما در فلزات ذوب شده حل می‌شود.
باند های دارای کربن فعال می‌توانند در درمان زخم های چرکی و زخم های دردناک بعد از عمل جراحی با آلودگی های باکتریایی و همچنین در برطرف کردن بوهای نامطبوع زخم‌ها مورد استفاده قرار گیرند.
مزایای باند کربن فعال
- لایه فعال می‌تواند به طور مستقیم روی زخم بکار برده شود. بنابراین موثرتر و بهتر از باندهای شناخته شده می‌باشد
- به آسانی قابل کاربرد می‌باشند
- فاسد نمی‌شود
- بوها را از بین می‌برد
- به طور فعال میکروب‌ها و عوامل شمیائی را به دام می‌اندازد
- با رفع عوارض ثانویه، بهبود سطوح درمان شده را تسریع می‌کنند
- به طور کلی عوارض بدی را موقعی که در محل بکار برده می‌شوند، بوجود نمی‌آورند
- سازگار با سطوح معیوب می‌باشند و مطابق اصول بهداشت و استانداردها بسته بندی می‌شود

*کارشناس آزمایشگاه باند و گاز زخم بندی گروه پژوهشی مهندسی پزشکی

منبع:
http://www.freepatentsonline.com/result.html