جهش بورس همراه با سقوط دلار و سکه
هیجان برجامی در بازارها
گروه بورس: روز گذشته، بازار سهام در ادامه روند صعودی خود توانست رشد ۱۳۴۴ واحدی (معادل ۱۲/ ۲ درصد) را تجربه کند که بیشترین افزایش از ۲۲ تیر ماه محسوب می‌شود.
گروه بورس: روز گذشته، بازار سهام در ادامه روند صعودی خود توانست رشد ۱۳۴۴ واحدی (معادل ۱۲/ ۲ درصد) را تجربه کند که بیشترین افزایش از ۲۲ تیر ماه محسوب می‌شود. به این ترتیب، دماسنج بورس با فتح یک کانال دیگر در رقم ۶۴ هزار و ۸۶۱ واحدی ایستاد که پیش از این در ابتدای شهریور تجربه شده بود. رونق قابل‌توجه معاملات با افزایش مشارکت سهامداران حقیقی، تاییدی بر بازگشت اعتماد به بازار سهام است. رفع تحریم‌های هسته‌ای که به نظر می‌رسد در نقطه پایانی خود قرار دارد، در کنار خوشبینی به کاهش نرخ خوراک پتروشیمی‌ها مهم‌ترین محرک‌های بازار سهام در معاملات روز گذشته بودند. در این شرایط، برخی فعالان نگران تکرار رفتارهای هیجانی و بازگشت بورس به دوران رکودی هستند، وضعیتی که در فروردین و تیر ماه سال جاری نیز رخ داد. با این حال، عمده کارشناسان معتقدند وضعیت کنونی با دوره‌های پیشین تفاوت‌هایی دارد که در کنار تجربه‌های پیشین مانع از هیجانی شدن شدید بازار سهام می‌شود. در این میان، فروش‌های قابل‌توجه سهامداران حقوقی که در این روزها شدت گرفته است، مانع دیگری در برابر رشد حبابی قیمت‌ها خواهد بود. با این حال، تقریبا تمامی کارشناسان درباره آینده بازار سهام به دو نکته تاکید دارند؛ نخست آنکه افراد کم‌تجربه سعی کنند از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری به بورس وارد شوند و دوم سایر افرادی که وارد این بازار می‌شوند دیدگاه بلندمدت و حداقل یک ساله داشته باشد. در این گزارش، «دنیای اقتصاد» در گفت‌وگو با ۱۰ کارشناس به بررسی مباحث یادشده پرداخته است.
نگران اضافه جهش در بازار فعلی نیستم
دکتر ابوالفضل شهرآبادی، معاون تامین مالی تامین سرمایه لوتوس پارسیان: به اعتقاد من از آنجا که رشد یک بازار، نیازمند سودآور شدن شرکت‌های موجود در آن بازار است، نگرانی بابت اضافه جهش (overshoot) در بازار فعلی وجود ندارد. در حال حاضر، بیشتر شرکت‌های موجود در بازار سهام کشور وابسته به بازار جهانی هستند و در شرایط فعلی که شاهد ریزش بازارهای جهانی هستیم، نباید انتظار تداوم رشد کنونی را داشت. من فکر می‌کنم که طی دو روز آینده با سنگین شدن صف فروش از سوی حقوقی‌ها مقداری از هیجان بازار کاسته شده و بازار منفی شود. سرمایه‌گذاران باید با به کارگیری مقداری تحلیل وارد بازار شوند و بیشتر به سمت سهم‌هایی بروند که از لحاظ بنیادی وضعیت بهتری دارند؛ چرا که به هر حال تا ۶ ماه آینده، دوره تک‌سهم‌ها در بورس ایران است. با توجه به اینکه بازار نیازمند یک بازه زمانی حداقل یک ساله برای تاثیرپذیری از اتفاقات مثبت ناشی از برجام است؛ به نظر من سرمایه‌گذاران نباید با دیدی هیجانی وارد بازار شوند. در حال حاضر بهترین استراتژی، سرمایه‌گذاری روی صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت است. علاوه بر این در صورتی که سرمایه‌گذاران نگاهی به بنیاد شرکت‌های موجود در بازار سرمایه داشته باشند، خود به خود انتظارات تعدیل می‌شود.
خودداری از موج سواری در بازار سرمایه
دکتر شاهین شایان‌آرانی، کارشناس ارشد بازار سرمایه: طبیعتا با توجه به اینکه در مدت اخیر شاهد رشد اقتصادی در کشور نبودیم، پس بازار سرمایه تاثیر زیادی از مذاکرات و برجام می‌پذیرد که پشت آن انتظارات مثبتی قرار دارد که سرمایه‌گذاران را جذب بازار می‌کند. این اتفاق موضوع غیر عادی و عجیبی نیست، پس نگرانی بابت هیجانی شدن بازار وجود ندارد. اما در صورتی که رشد کنونی در چند روز آینده ادامه پیدا کند، آن زمان باید نگران هیجانی شدن بازار باشیم؛ چرا‌که عقبه و پشتوانه اقتصادی برای این رشد وجود ندارد و صرفا ناشی از انتظارات مثبتی است که فعال شده است. در این شرایط، سهامداران باید رفتاری عقلایی داشته باشند. مهم‌ترین کار این است که با تحلیل بازار و مطالعه شرایط سهم‌ها و همچنین هزینه و درآمدها با دیدی بلندمدت و چندساله برای خرید یک سبد سهام اقدام کنند؛ چرا‌که در شرایط فعلی و با توجه به کوچک بودن بازار سرمایه در ایران، اثرات نرم و ملایم نخواهد بود و در صورتی که سهامدار دیدی هیجانی و کوتاه‌مدت داشته باشد، اثرات خشن و بی‌رحم بازار کمرش را خواهد شکست. این بازار و همچنین اقتصاد ما پتانسیل بالایی دارد و نباید دستخوش هیجانات لحظه‌ای قرار گیرد. به اعتقاد من در یک بازه زمانی دو تا سه ساله باید انتظار بهتر شدن وضعیت فعلی را داشته باشیم و با همین دید اقدام به سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه کرده و از موج سواری در این بازار پرهیز کنیم. در حال حاضر برای تعدیل انتظارات زود است؛ چرا‌که به هر حال بازار به یک کف قیمتی رسیده و با رشد چند درصدی هیجان زده نمی‌شود؛ اما اگر این رشد برای 7 تا 10 روز آینده ادامه پیدا کند، نگران‌کننده است و باید انتظارات تعدیل شود.
لزوم گذر از رفتارهای هیجانی این روزها
دکتر ولی نادی قمی، مدیر‌عامل تامین سرمایه نوین: با اینکه نماگر شاخص این روزها با رشد هیجانی مواجه شده، اما این بازار پتانسیل برای حرکت به سمت حبابی شدن را ندارد. از این رو با وجود ابهام‌هایی که در بازار وجود دارد همچنان تاثیرپذیری از خبرهای مثبت بسیار زیاد است و این اثر بر قیمت سهم‌ها به خوبی دیده می‌شود. در روزهای گذشته با زمزمه‌های اجرایی شدن برجام و همچنین خبر کاهش نرخ خوراک پتروشیمی‌ها، سهامداران با رفتاری هیجانی در بازار عمل کردند. معمولا در تمام بازارهای پیشرفته دنیا همین برخورد‌های هیجانی دیده می‌شود اما به دلیل اینکه لیدرهای اصلی و هدایت‌کنندگان بازار اکثرا افرادی حرفه‌ای و شرکت‌های بزرگ هستند این روند در مدت زمان محدودی متوقف می‌شود. با این حال، تعدیل انتظار در روزهای آینده بازار کاملا قابل پیش‌بینی است. سقوط قیمت نفت بر تک‌تک اجزای اقتصاد ایران اثر می‌گذارد؛ درآمد اصلی بنگاه‌های اقتصادی وابستگی بسیاری به قیمت‌های جهانی دارد، با این تفاصیل اثر فاندامنتال را باید در بازار سهام پذیرا و شاهد تعدیل انتظارات در روزهای آتی باشیم. در این بین، سهامداران حقیقی باید بهترین عملکرد را در این روزها داشته باشند، زیرا آسیب‌پذیرترین افراد در شرایط فعلی بازار معامله‌گران خرد هستند که به نظر می‌رسد با انتقال سرمایه‌های خود به صندوق‌ها و استفاده از مشاوره‌ها بتوانند عملکرد قابل‌قبول‌تری داشته باشند.
رشد هیجانی در بازار وجود ندارد
مهدی طحانی، مدیر‌عامل شرکت مشاور سرمایه‌گذاری آوای آگاه: شاخص با رشد روز شنبه علاوه بر نزدیک شدن به سطح 65 هزار واحدی توانست رکوردهای قابل توجهی را به ثبت برساند. علاوه بر خبر برجام، خبر کاهش نرخ خوراک، خوشبینیهای بسیاری را به وجود آورده که باعث رشد ارزش و حجم معاملات بازار سهام شده است. به نظر می‌رسد رفتار روز گذشته بازار رفتاری هیجانی نبوده و بیشتر تحت تاثیر تغییرات بنیادی بازار صورت گرفته است. با این حال تفاوت رشد قابل توجه نماگر شاخص در دوره‌های قبل با این دوره را می‌توان در اجرای عملی برجام دانست. در دوره‌های قبل بحث رسیدن به توافق هسته‌ای مطرح بود اما این دوره اطمینانی که از اجرای برجام به وجود آمده بازار را با روندی منطقی تر همراه ساخته است. از سوی دیگر بررسی نمادهای مثبت روز اخیر نیز نشان می‌دهد عمده این صعود‌ها در شرکت‌های خدمات محور صورت گرفته است. این به آن معنی است که همچنان شرکت‌های کالا محور به دلیل افت سنگین قیمت جهانی کالاها با افت همراه هستند. از این رو رفتار بازار را در این روزها نمی‌توان هیجانی دانست و عمده آن را می‌توان تحت تاثیر پول‌های پارک شده‌ای دانست که کم‌کم وارد بازار شده‌اند.
صعود آرام و پیوسته
شهریار هاشمی، کارشناس بازار سهام: مقایسه معاملات روز گذشته با هفته قبل، کاملا به افزایش مقدار هیجانات در معاملات تاکید دارد. افزایش چند روزه حجم و ارزش معاملات باعث وارد شدن سرمایه‌های جدید به بازار و ایجاد هیجان بیشتر در بازار شده است. در این شرایط، چشم‌انداز روشن موجود از وضعیت آینده اقتصاد کشور رشد قیمت سهام را رقم زده است. در کشورهای دیگر که با شرایط مشابهی درخصوص گشایش درهای بین‌المللی بر اقتصاد مواجه بوده‌اند، مانند ترکیه، آفریقای جنوبی و روسیه شاخص بازار سهام در ۵ سال حتی سه برابر شده است. تا رسیدن به چنین حالتی در بازار سهام داخلی راه زیادی در پیش است. در شرایط کنونی، رشد قیمت‌ها افزایش عرضه حقوقی‌ها را به دنبال خواهد داشت و همچنین با شناسایی سود؛ انتظار افزایش عرضه سهام وجود دارد. بر این اساس، می‌توان انتظار حرکت آرام و صعودی را داشت و احتمال جهش غیر‌منطقی قیمت‌ها بسیار اندک است. در این میان، مهم ترین اتفاق بازار در کنار رفع تحریم‌ها روند نزولی نرخ سود در بازار بین بانکی است که انتظار برای کاهش نرخ سود بانکی را بیشتر کرده است. این موضوع می‌تواند عامل حمایتی قدرتمند برای قیمت سهام باشد. در نتیجه اصلاح شدید قیمتی در مسیر نزولی وجود ندارد و احتمالا کف قیمتی رو به بالا تشکیل خواهد شد. در سال‌های اخیر این موضوع ثابت شده که سرمایه گذاران حقیقی تا زمانی که به یک استراتژی کم ریسک برسند در معاملات شرکت می‌کنند و در طول این مسیر حتی ممکن است چندین بار با زیان‌های زیادی مواجه شوند. این رفتار حقیقی‌ها واقعا می‌تواند حباب را به تدریج در برخی قیمت‌ها ایجاد کند، با این حال، عرضه‌های سنگین پس از رشد شدید قیمت‌ها می‌تواند مانعی در برابر رشد بیش از اندازه قیمت سهام شود.
باید دو سال صبر کرد
سلمان نصیرزاده، کارشناس بازار سهام: بازارهای مالی در هر کجای جهان تحت تاثیر هیجان هستند و حرکات هیجانی شاخص‌های بورس تهران مانند هر جای دیگری طبیعی است. نکته دیگری که باید مد نظر داشت این است که همواره در پایان روندها در بازارهای مالی شاهد نوسان‌های هیجانی شدید هستیم. خوشبینی به بازار سهام تهران پس از دو سال انتظار به تحقق می‌رسد و یک روند نزولی بلندمدت در حال به پایان رسیدن است، بنابراین رفتارهای هیجانی دور از انتظار نیست. اما حقیقت این است که رشد فعلی شاخص بورس پشتوانه بنیادی (دست کم روی کاغذ) ندارد و هنوز هیچ اتفاق مثبتی رخ نداده است. چشم‌انداز قیمت‌های جهانی که به‌طور مستقیم بر 60 درصد بورس تهران تاثیر دارد هنوز مثبت نیست. اما در اقتصاد داخلی نکته‌های مثبتی در حال شکل‌گیری است که می‌تواند فعالان بورس را امیدوار کند. با کاهش محتمل نرخ سود سپرده‌های بانکی که پس از لغو تحریم‌ها رخ خواهد داد، سرمایه‌گذاری جذابیت می‌یابد و این احتمال وجود دارد که بازار شاهد رشد P بر E متوسط باشد. در کل چشم‌اندازهایی شکل گرفته است که موج اولیه هیجان را ایجاد می‌کند. در واقع موج اول که برگشت از یک روند نزولی بلندمدت است در حال شکل‌گیری است که با هیجان توام شده است. در موج دوم تحلیل وقایع نقش پررنگ‌تری به خود می‌گیرد که می‌تواند باعث تعدیل این هیجان شود. انتظار گزارش‌های 9 ماهه می‌تواند انگیزه شکل‌گیری موج دوم باشد. پس از این تعدیل، احتمالا بازار به استقبال بودجه‌های سال 95 خواهد رفت و دوباره قیمت‌ها رو به صعود خواهند گذاشت. اولین گزارش‌های سه ماهه سال 95 برای بازار بسیار حیاتی است و در آن زمان است که بازار متوجه خواهد شد که به درستی به استقبال سال 95 رفته است یا خیر. در واقع، اولین نشانه پاسخ این سوال که رشد فعلی قیمت‌ها تا چه حد منطقی است در تیر ماه 95 روشن خواهد شد و پاسخ نهایی زمانی نمایان خواهد شد که لغو تحریم‌ها به کلی اثر خود را بر اقتصاد گذاشته و کاهش هزینه‌های مالی را در پی داشته باشد. برای روشن شدن این موضوع باید بین یک تا دو سال صبر کرد. در واقع خوشبینیهای فعلی در بازه‌ای دوساله منطقی به نظر می‌رسند، اما چنانچه قیمت‌های جهانی در همین حد باقی بمانند یا تنزل بیشتری داشته باشند، سال آینده رشد چندانی را برای سودآوری بنگاه‌ها به ارمغان نخواهد آورد و در این صورت است که باید گفت رشد فعلی قیمت‌ها کاملا هیجانی و به دور از منطق است.
رشد سهام با پشتوانه اعتماد
مازیار فتحی، تحلیلگر بازار سهام: بسیاری در اوضاع این روزها نگران این مساله هستند که امکان دارد صعود بازار سرمایه و قیمت سهام تکرار سناریوی تیر ماه توافق هسته‌ای یا فروردین ماه بیانیه لوزان باشد و پس از رفع تحریم دوباره بازار با قدرت روند نزولی به خود بگیرد. پاسخ این نگرانی به چند دلیل منفی است. دلیل اول اینکه در تیرماه یا فروردین اهالی بازار منتظر یک خبر دو حالته از مذاکرات بودند که خروجی مذاکرات در این دو حالت ممکن، کاملا متضاد یکدیگر بود و قاعدتا اینکه کدام اتفاق رخ می‌دهد قابل پیش‌بینی نبود. اما صعود این روزهای بازار که یکی از دلایل مهم آن اجرای آخرین مرحله برجام یعنی لغو تحریم‌ها است در اثر یک شوک خبری اتفاق نیفتاده و همگان از قبل می‌دانستند که قرار است چنین اتفاقی در تاریخ از قبل تعیین شده رخ بدهد. بنابراین می‌توان صعود ناشی از انتظار رفع تحریم‌ها را به دلیل افزایش اعتماد به رفع واقعی تحریم‌ها دانست. با این وجود، در این افت و خیزها فقط آماتورها و افراد غیر‌حرفه‌ای بازار که اسیر هیجان شده‌اند متضرر می‌شوند و پیشنهادی که به سهامداران می‌شود این است که در جو فعلی بازار ابتدا صنعت مناسب را انتخاب
کنند که قاعدتا باید صنعتی باشد که پس از رفع تحریم‌ها اوضاع مساعد و رو‌به رشدی پیدا خواهد کرد و همچنین جریان نقدینگی را که به صنعت وارد شده است نیز کنترل کنند. چرا که در صورت ادامه روند صعودی در روزها و ماه‌های آتی شاهد انتقال نقدینگی بین صنایع خواهیم بود. همچنین به نظر می‌رسد این روند صعودی در بازه‌های زمانی بعد نیز ادامه‌دار باشد و در این شرایط معامله‌گران باید با نگاهی دقیق به معامله در بازار بپردازند.
رشد بازار سرمایه نیازمند بازه زمانی حداقل یکساله
علیرضا مستقل، مدیر صندوق سرمایه‌گذاری تدبیرگران فردا: طی روزهای گذشته علاوه بر زمزمه‌های اجرایی شدن برجام، خبرهایی درخصوص اعلام فرمولی جدید برای تعیین قیمت خوراک پتروشیمی‌ها منتشر شد که نشان از کاهش قیمت خوراک داشت؛ توام شدن این دو موضوع در بازار سرمایه طبیعتا موجب هیجانی شدن بازار شد اما این هیجانات نسبت به دفعات گذشته آنچنان زیاد نبود در صورتی که رشد بازار در این روزها می‌توانست بیشتر از اینها باشد. به هر حال، برای اظهارنظر درخصوص رخ دادن اضافه جهش (overshoot) در بازار سرمایه زود است، چرا‌که سهم‌ها با رشد قیمت زیادی همراه نبوده و در بسیاری از بازه‌ها شاهد افت قیمتی نیز بودیم. به اعتقاد من بعد از اجرایی شدن برجام، اتفاقات مثبتی در اقتصاد ایران رخ می‌دهد که طبیعتا سیگنال‌های مثبتی به بازار سرمایه خواهد فرستاد که در صورت افزایش قیمت نفت به بالای ۴۰ دلار، می‌توان انتظار رشد بیشتری در بورس داشت اما برای این رشد نیازمند یک بازه زمانی حداقل یکساله هستیم. جو ناشی از هیجانات هسته‌ای در دفعات قبلی بازار سرمایه و سهامداران را بسیار اذیت کرد و به همین دلیل در حال حاضر انتظارات بازار آنچنان مثبت نیست و به
اعتقاد من نیازی به تعدیل انتظارات وجود ندارد. سرمایه‌گذاران باید با دیدی بلندمدت و انتظار بازدهی سرمایه‌گذاری ۲۵ تا ۳۰ درصد با ریسک کم وارد بازار شده و از رفتارهای هیجانی پرهیز کنند.
نیاز به نگاه بلند مدت سرمایه‌گذاران
ایمان مقدسیان، کارشناس بازار سهام: نسبت قیمت به درآمد (P/ E) را می‌توان به‌عنوان بهترین معیار برای سنجش حرکت بازار ارزیابی کرد. در شرایط کنونی نسبت قیمت به درآمد بازار حوالی ۹/ ۵ است. به منظور رشد شاخص و رسیدن آن به سطح ۷۰ هزار واحدی باید نسبت قیمت به درآمد بازار تا سطح ۵/ ۶ واحد افزایش یابد. در مقایسه نسبت قیمت به درآمد بازار در نقطه اوج بورس در سال ۹۲ مشاهده می‌شود که نسبت قیمت به درآمد در ۱۵ دی ۹۲ به ۵/ ۸ واحد رسیده است. در شرایط کنونی امکان رشد P/ E بازار تا سطوح بالا دور از انتظار است. در این میان، باید به این موضوع اشاره داشت که بسیاری از پول‌هایی که در سال ۹۲ رشد حبابی شاخص را رقم زدند، در شرایط کنونی در مکان‌های دیگری مانند اوراق مشارکت و همچنین بانک‌ها جذب شده‌اند. از طرفی نیز مشابه تفاهم سیاسی لوزان در فروردین امسال با رشد قیمت‌ها احتمال عرضه‌های بسیار سنگین در سهام وجود دارد. برای مثال در سهام بانک صادرات در روزهای پس از تفاهم لوزان در قیمت ۱۰۳ تومانی «وبصادر» عرضه بیش از یک میلیارد سهم را شاهد بودیم. بر این اساس، عرضه‌های سنگین حقوقی‌ها قطعا پاسخگوی تقاضای کنونی برای سهام خواهد بود. در این شرایط، امکان حبابی شدن قیمت‌ها به‌خصوص در نمادهای با ارزش بازار بزرگ وجود ندارد. در سهم‌های کوچک‌تر ممکن است کمبود عرضه مشکل تشکیل قیمت‌های حبابی را رقم بزند، با این حال به نظر می‌رسد که سهامداران تا حدود زیادی به شرایط کنونی به‌خصوص وضعیت نامناسب بازارهای جهانی واقفند. به منظور بررسی شاخص باید میدان نگاه به شاخص را بزرگ‌تر کرد. در این شرایط در مقایسه شاخص نسبت به ابتدای سال رشد ۷/ ۳ درصدی را شاهد هستیم که نسبت به بازارهای رقیب بازدهی کمتری را داشته است. در حالی که باید پاداش ریسک‌پذیری سهامداران را نیز در نظر گرفت، همچنین توزیع سود در بازارهای سهام منظم نیست و در شرایط خوشبینی کنونی رشد‌ها منطقی است و احتمال تشکیل حباب را کاهش می‌دهد. با این حال با فرض حبابی‌شدن قیمت‌ها به‌خصوص در نمادهای کوچک، سرمایه‌گذاران به‌خصوص حقیقی‌های بازار باید این موضوع را در نظر داشته باشند که حضور در بازار سهام نیازمند نگاه بلندمدت و حداقل یک ساله است و نباید انتظار کسب سود در دو هفته و خروج از این بازار را داشت. مطابق عقیده دیگر کارشناسان، صندوق‌های سرمایه‌گذاری گزینه مناسبی برای این دسته از معامله‌گران محسوب می‌شود. در این میان، خود این صندوق‌ها انواع مختلفی دارند که برای سرمایه‌گذاری نیازمند مطالعه و همچنین در نظر داشتن بازه زمانی بلندمدت برای سرمایه‌گذاری است.
رشد بازار هیجانی نیست
پیمان حدادی، مدیر سرمایه‌گذاری کارگزاری صبا جهاد: این که ادعا می‌شود رشد فعلی قیمت‌ها هیجانی است، چندان قابل پذیرش نیست. رشد شاخص کل در روز گذشته تنها 2 درصد بوده که بخش عمده این رشد از سوی 4 نماد رقم خورده است. زمانی می‌توان گفت که رشد نماگرهای بورس هیجانی است که همه گروه‌ها بدون استثنا رشد کنند و فعالان بازار اگر سهمی را در نظر دارند نتوانند خریداری کنند و در نتیجه به سایر سهم‌ها هجوم ببرند. این در حالی است که در روز گذشته نه تنها نمادهای منفی داشتیم بلکه برخی گروه‌های صنعتی منفی بودند. نکته دیگری که مردود بودن فرضیه رشد هیجانی شاخص را تایید می‌کند، تغییر لیدرها در بازار است. طی چند روز گذشته ابتدا بانکی‌ها بیشترین ارزش معاملات را به خود اختصاص می‌دادند پس از آن خودرویی‌ها جایگزین بانکی‌ها شدند و حالا نوبت گروه محصولات شیمیایی است که در صدر ارزش معاملات قرار بگیرد. این موضوع نشان می‌دهد بازار تنها به یک صنعت توجه نکرده است و دلیل رشد قیمت‌ها یگانه نیست. توجه به روندهای قیمتی در بورس نشان می‌دهد قیمت‌ها با رشدی که تجربه کرده‌اند، تنها توانسته‌اند زیان‌های یک ماه گذشته را جبران کنند. ضمنا شرایط بازار در حال حاضر به گونه‌ای است که قیمت‌ها در کف‌های تاریخی قرار گرفته‌اند. از طرف دیگر باید به این نکته توجه داشت که خریداران فعلی فعالان کوتاه‌مدت بازار (نوسان‌گیر‌ها) هستند. چنانچه ارزش معاملات بازار از سطح 400 میلیارد تومان در روز عبور کند، می‌شد نتیجه گرفت که پول‌های جدید وارد شده است. در واقع رشد اخیر قیمت‌ها در بازار، نه با امید به رشد سودآوری شرکت‌ها، بلکه برای نوسان‌گیری در کوتاه‌مدت شکل گرفته است. بنابراین برای فعالان بازار چندان اهمیتی ندارد که چارچوب زمانی رشد سودآوری شرکت‌ها چگونه است. اما در پاسخ به این سوال که لغو تحریم‌ها و کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی چه زمانی بر شرکت‌ها اثر ملموس خواهد گذاشت، باید گفت که احتمالا نشانه‌های مثبتی در اولین بودجه‌های سال 95 دیده خواهد شد و پس از آن در گزارش‌های 6 ماهه و 9 ماهه سال 95 احتمالا نشانه‌ها تایید خواهند شد. در واقع، دست کم 9 تا 12 ماه زمان لازم است تا لغو تحریم‌ها روی شرکت‌ها اثر معنادار بگذارند.
ارسال نظر