رونق بورس در زمین جدید
گروه بورس- هاشم آردم: بورس تهران در هفته گذشته رشد قابل توجهی را تجربه کرد و باعث شد بسیاری از فعالان بازار به آینده بازار سهام خوش‌بین باشند. به نظر می‌رسد مانند آنچه در دو سال گذشته تجربه شد، باز هم تنها محرک بازار، انتظارات از پسابرجام و لغو تحریم‌های اقتصادی است. باز هم مانند گذشته ارزش معاملات رشد معناداری از خود نشان می‌دهد. در بزنگاه‌های هسته‌ای بارها رشد ارزش معاملات و همچنین رشد قیمت سهم‌های حساس به لغو تحریم‌ها تجربه شده بود. دقیقا پس از این رشد قیمت‌ها عرضه‌های اشخاص حقوقی شدت می‌گرفت و در نتیجه توان بازار در خرید تحلیل می‌رفت. در آن دوره ها، هزینه فرصت بالای پول و همچنین کاهش محسوس قیمت جهانی نفت و در نتیجه کاهش قیمت جهانی کالاها به‌عنوان دلایل توقف رشد بازار مورد بحث قرار می‌گرفت. رشد بازار در دوره فعلی شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با دیگر رشدهای بازار در بزنگاه‌های پیشین هسته‌ای دارد. از یک طرف درست مانند آن زمان هنوز حقوقی‌ها با کمبود نقدینگی دست و پنجه نرم می‌کنند و امکان دارد در طرف عرضه سهام به شدت فعال شوند. از طرف دیگر نه تنها همچنان قیمت نفت بسیار پایین است، بلکه قیمت امروز نفت از آن روزها نیز سطح کمتری را تجربه می‌کند. در روز گذشته قیمت نفت برنت در سطوح زیر 34 دلاری قرار گرفت که نشان‌دهنده قرار گرفتن آن در کف دوازده ساله است. از آنجا که بخش اعظم بورس تهران به قیمت نفت (و در نتیجه درآمدهای عمده ارزی کشور) و همچنین قیمت جهانی کالاها و مواد اولیه وابسته است، می‌توان گفت که این روزها مهم‌ترین‌ تهدید بازار تنزل قیمت‌های جهانی است.

آنچه در هفته گذشته در بازار سرمایه چین رخ داد و همچنین افزایش التهابات بین ایران و عربستان چشم‌انداز رشد قیمت نفت را تیره‌تر هم می‌کند. برخی کارشناسان معتقد هستند که با بالاگرفتن اختلافات بین ایران و عربستان، زمینه برای توافق دو کشور درباره کاهش عرضه نفت از بین خواهد رفت و احتمالا رقابت دو کشور برای اخذ سهم بیشتر از بازار تشدید خواهد شد. با این فرض که دو کشور هوشمندتر از آن هستند که آتش جنگ و برخورد مستقیم را مشتعل کنند، نمی‌توان آینده مثبتی برای نفت متصور بود. اما رشد این دوره بازار سهام با دوره‌های قبل تفاوت‌هایی نیز دارد. از اخبار به گوش می‌رسد که نرخ بهره بین بانکی که تبدیل به مهم‌ترین نرخ بهره کشور شده است، روندی نزولی به خود گرفته است. این موضوع می‌تواند نویدبخش آغاز کاهش هزینه فرصت پول باشد. با کاهش نرخ بهره و هزینه فرصت پول، زمینه برای کاهش طبیعی نرخ سود سپرده‌های بانکی نیز فراهم می‌شود. در این صورت می‌توان تا حدودی به انتقال نقدینگی از سایر بخش‌ها و تزریق آن به بازار سهام امیدوار بود. نکته امیدوار‌کننده دیگری که روند فعلی بازار را از قله‌های قبلی بازار متمایز می‌کند، نزدیکی قابل توجه لغو تحریم‌ها است. فعالان بازار در بزنگاه‌های هسته‌ای قبلی نیز تا حدودی از لغو تحریم‌ها اطمینان حاصل کرده بودند، اما این بار کمتر از چند هفته به لغو قطعی تحریم‌ها و آغاز گشایش اقتصادی باقی مانده است. لذا دیگر نیازی نیست بازار برای پیشخور کردن خبری که در چند ماه آینده رخ خواهد داد ریسک کند و از نظر زمانی، چنانچه لغو تحریم‌ها منجر به بهبود شرایط اقتصادی شود، ریسک زیادی برای سرمایه گذاران وجود ندارد. از طرف دیگر امکان گسترش مناسبات اقتصادی با روسیه نیز بخش قابل توجهی از فعالان بازار را به آینده اقتصادی کشور خوش‌بین کرده است.

شباهت‌ها و تفاوت‌های رشد اخیر بازار سهام با دوره قبل پیش بینی چشم انداز بورس را تا حدودی دشوار می‌کند. چرا که در شرایط فعلی اتفاقی محسوس در ابعاد اقتصادی کشور رخ نداده و نمی‌توان گفت مزیت‌های بنیادی اقتصاد ایران و در نتیجه شرکت‌های بورسی پدیدار شده است. تنها باید به انتظار نشست و برداشت اکثریت فعالان بازار را از شرایط فعلی مشاهده کرد. اما نکته‌ای که در این شرایط وجود دارد آن است که موانع رشد بازار قطعی تر به نظر می‌رسد. به عبارت دیگر در حال حاضر از قیمت فعلی نفت مطلعیم، می‌دانیم که با شرایط فعلی کشور با کمبود درآمد مواجه خواهد بود. می‌دانیم که با اضافه شدن ایران به سمت عرضه نفت در سطح بین‌الملل امکان کاهش بهای نفت بیشتر خواهد شد و در آخر می‌دانیم که قیمت‌های جهانی در حال حاضر به هیچ وجه به نفع اقتصاد ایران نیست. اما کفه خوش بینی به بازار سهام در سوی دیگر اندکی سبک تر به نظر می‌رسد. مشخص نیست که با لغو تحریم‌ها چه میانبرهایی برای رونق اقتصاد ایران به وجود خواهد آمد و کدام قابلیت‌های اقتصاد ایران به‌صورت بالفعل در خواهد آمد.


صعود دسته‌جمعی شاخص‌های صنایع

هفته گذشته تقریبا تمام شاخص‌های صنایع بورسی با رشد مواجه بودند. از میان 37 صنعت بورسی، 30 صنعت سبزپوش بودند و تنها 6 صنعت لباس سرخ بر تن کردند. از میان شاخص‌های صنایع بیشترین رشد برای گروه استخراج نفت و گاز با تک سهم حفاری رخ داد. پس از آن گروه‌های ماشین‌آلات برقی، ساخت دستگاه‌های ارتباطی و خودرو و ساخت قطعات قرار گرفتند که سهامداران خود را با بیشترین سودآوری بدرقه کردند.

در طرف دیگر گروه‌های استخراج سایر معادن با تک سهم کماسه، فلزات اساسی و گروه قند و شکر قرار داشتند که بیش از سایر گروه‌ها با افت قیمت مواجه شدند. طبق معمول گروه‌های بانکی، خودرویی و محصولات شیمیایی بیشترین ارزش معاملات را تجربه کردند و در مرکز توجهات بورس‌بازان قرار گرفتند. گروه قند و شکر نیز که در ماه‌های اخیر مورد توجه سفته‌بازان قرار گرفته بود، ارزش معاملات قابل توجهی را تجربه کرد و در رتبه هفتم صنایع نقدشونده قرار گرفت. این در حالی است که از نظر ارزش بازار، این گروه تنها 28/ 0 درصد بازار سهام را تشکیل می‌دهد و در رتبه 26 صنایع بزرگ قرار می‌گیرد. از میان نمادها نیز بیشترین ارزش معاملات هفته گذشته به فاذر، بترانس، وبملت و حفاری شمال اختصاص یافت. در هفته گذشته 75/ 13 درصد از سهام آذرآب (فاذر) در نماد عادی دست به دست شد که در نوبه خود رکوردی به حساب می‌آید.

همچنین در هفته گذشته گروه‌های محصولات شیمیایی، بانکی‌ها و خودرویی‌ها بیشترین اثر مثبت را برای شاخص کل رقم زدند و در طرف دیگر گروه فلزات اساسی شاخص کل را به تنهایی 185 واحد تنزل داد. از میان نمادها نیز پارسان، رمپنا، بترانس و وپاسار هر کدام به ترتیب شاخص را 133، 112، 73 و 57 واحد رشد دادند تا در صدر فهرست نمادهای اثرگذار بر شاخص قرار گیرند. در طرف دیگر نیز نمادهای فخاس و فولاد نیز به ترتیب شاخص را 90 و 61 واحد تنزل دادند.