« ارزش‌گذاری شرکت ها»؛ مساله مغفول بازار سهام

گروه بورس- هدیه لطفی: جلسه نقد کتاب «مبانی خلق ارزش برای سهامداران و ارزشیابی شرکت» که روز شنبه به همت شرکت فرابورس ایران و مرکز مالی ایران برگزار شد، ضمن تجلیل از احمدپویان‌فر، مولف این کتاب، به بحث ارزش‌گذاری شرکت‌ها به‌عنوان مفهومی ارزشمند و مهم اما مغفول برای بازار سرمایه پرداخته شد.

در ابتدای این جلسه، امیر هامونی مدیرعامل فرابورس، به اظهار‌نظر درخصوص مقوله ارزشیابی سهام شرکت‌ها در بازار سرمایه پرداخت و در ادامه احمد پویان‌فر مولف کتاب «مبانی خلق ارزش برای سهامداران و ارزشیابی شرکت»، ویژگی‌های کتاب مزبور را تشریح کرد و در پایان سعید اسلامی بیدگلی به‌همراه سعید باجلان از استادان دانشگاه به نقد و بررسی کتاب یادشده پرداختند.در این راستا، امیرهامونی با اشاره به فقر دانش در حوزه مالی، اظهار کرد: استفاده از مفهوم و عبارت «خلق ارزش» بعد از بحران مالی ۲۰۰۸ در ادبیات مالی از فراوانی بیشتری برخوردار شد؛ در این میان صندوق‌های سرمایه‌گذاری اختصاصی که پروژه‌ها و شرکت‌های هدف خود را تا قبل از انتشار اوراق بدهی، تامین مالی کرده بودند به شدت اهرمی شده بودند.وی ادامه داد: پس از این بحران، صندوق‌های سرمایه‌گذاری جایگاه ویژه‌ای برای تامین مالی پروژه‌ها پیدا کردند زیرا بازپرداخت وام‌ها برای بسیاری از شرکت‌ها، به‌خصوص شرکت‌های کوچک و متوسط دشواری به همراه داشت. در این مرحله، شرکت‌ها برای تامین مالی به جای شناسایی سود حاصل از فاینانس، به مقوله‌ای روی آوردند که سود ثابت نداشت و مجبور شدند برای جبران سود از دست رفته از بازده سرمایه‌گذاری استفاده کنند.

هامونی خاطرنشان کرد: در بازار سرمایه ایران به خصوص در حوزه سیاست‌گذاری و قانون نویسی شرکت ها، این روش به‌صورت جدی شناخته نشده است و برای ارزش‌گذاری شرکت‌ها عموما از روش محاسبه NAV استفاده می‌شود و در واقع می‌توان گفت ۹۰ درصد از ارزش‌گذاری برای واگذاری‌های اولیه به روش NAV بوده و در برخی موارد از ارزش دفتری و ارزش اسمی نیز استفاده شده اما تا کنون عرضه‌ای به روش بازدهی نداشته‌ایم.

مدیر عامل فرابورس با اظهار اینکه در حوزه ارزش‌گذاری استارت‌آپ‌ها در ایران نیز فقر اطلاعاتی داریم و به خصوص شرکت‌های جدید و دانش بنیان که قصد ورود به فرابورس را دارند و برای پذیرش به این شرکت مراجعه می‌کنند، با این مشکل مواجه هستند که چنانچه این تحول در بازار سرمایه ما شکل نگیرد رو به میرایی خواهیم رفت. به گفته هامونی پارک‌های علم و فناوری، شبکه‌های علم و فناوری و ستادهای استانی از مهم‌ترین‌ اجزای طرفدار و خواهان گسترش مفهوم ارزشیابی هستند که تلاش است با گسترش فرهنگ و اطلاعات در این زمینه و به‌خصوص کتاب‌های مفید، موضوع ارزش‌گذاری در سطح علمی و عملی گنجانده شود.

در ادامه احمد پویان فر، مولف این کتاب به بیان توضیحاتی درخصوص کتاب پرداخت و گفت: پیام اصلی این کتاب این است که شرکت‌هایی که شایسته منابع مالی در اقتصاد هستند، بتوانند برای سرمایه‌گذاران ارزش بیافرینند. انگیزه تالیف این کتاب، توسعه خصوصی‌سازی در کشور است. اکنون روش‌های قابل قبول خصوصی‌سازی ارزش دفتری، ارزش بازدهی و ارزش روز خالص دارایی‌ها است. به همین علت عدم امکان خصوصی‌سازی ۲۰۸ شرکت به ارزش ۲۹۰۰۰ میلیارد تومان در بازار سوم فرابورس وجود دارد. این استاد دانشگاه در ادامه گفت: مخاطبان این کتاب، تصمیم‌گیران بنگاه‌های اقتصادی هستند که نیاز به ارزیابی عملکرد شرکت‌ها و مدیران دارند. همچنین کارشناسان حرفه‌ای ارزشیابی نیز می‌توانند راهنمای عملی تهیه گزارش‌های ارزشیابی را تهیه و تدوین کنند. پویان‌فر در ادامه به بررسی فصل‌های ۷ گانه کتاب پرداخت و گفت: در فصل اول ارزش زمانی پول مورد توجه قرار گرفته است که رابطه و کاربرد مفاهیم ارزش زمانی با ارزشیابی را بررسی می‌کند. سپس در فصل دوم آشنایی با صورت‌های مالی مورد استفاده قرار می‌گیرد. تفکیک اقلام عملیاتی و غیرعملیاتی، توجه و تحلیل هزینه‌های غیرنقد، هزینه تامین مالی از محل حقوق صاحبان سهام در صورت‌های مالی نیز در این فصل به‌صورت مفصل مورد بررسی قرار می‌گیرد.

وی ادامه داد: خلق ارزش در شرکت که در ادامه این فرآیند مورد نیاز است در فصل سوم مورد بازبینی قرار گرفته است. سپس خلق ارزش و سود اقتصادی و رابطه سود اقتصادی با مدل جریان نقد آزاد و ارزش فعلی خالص بیان شده است. همچنین مدل بنیادی ارزشیابی که نیاز به اصول بنیادی ارزشیابی دارد، اصل سازگاری، اصل انتظاری بودن نرخ ها، اصل تفکیک اقلام غیرعملیاتی، اصل استفاده از ارزش‌های بازاری، اصل اهمیت و اصل جامعیت در فصل چهارم تبیین شده است. در این فصل نرخ رشد که تابعی از منابع داخلی و خارجی شرکت است نیز بیان شده است.