گروه بورس- هاشم آردم: معاملات بازار سهام روز گذشته در حالی آغاز شد که همچنان مهم‌ترین ابهامات اقتصاد جهانی پابرجاست. قیمت‌های جهانی همچنان در حال نزول هستند و افق روشنی از صعود قیمت‌های جهانی وجود ندارد. قیمت نفت برنت که لیدر قیمت‌های محصولات نفتی و پتروشیمی است حالا به مرز 43 دلار رسیده است. گفته می‌شود که نفت اوپک نیز در محدوده 38 دلار معامله می‌شود. با ورود ایران به بازارهای جهانی به نظر می‌رسد که قیمت نفت بیش از اینها ریزش نشان دهد.


در نتیجه این تحولات، قیمت جهانی کالاها و مواد اولیه نیز قطعا ریزش خواهد داشت، لذا بورس تهران امروز نه‌تنها از قیمت بالای پول (نرخ بدون ریسک RISK FREE) و عوامل داخلی رنج می‌برد، بلکه اوضاع اقتصاد جهانی هم مزید بر علت شده و از طرفی، سودآوری شرکت‌های صادراتی کاهش یافته و از طرف دیگر دولت با کاهش درآمدهای نفتی مواجه است. همین مسائل است که باعث شده بورس تهران از ابتدای سال تا‌کنون تنها ۴/ ۰ درصد رشد را تجربه کند. رشد شکننده‌ای که با ادامه روند ریزش قیمت‌های جهانی می‌تواند دوباره منفی شود و سهامداران بورسی برای دومین سال پیاپی متضررترین فعالان اقتصادی کشور باشند.

اوراق با درآمد ثابت، در مرکز توجه
طی معاملات روز گذشته، ۴۳۶ میلیون اوراق بهادار به ارزش ۲۵۲ میلیارد تومان و در ۲۹ هزار و ۹۲۳ نوبت در بورس تهران معامله شد. این در حالی بود که دیروز اولین اوراق سفارش ساخت (استصناع) مهمان بازار اوراق بدهی بود. قرار بود که یک میلیون و ۶۲۹ هزار و ۳۱۴ عدد از این اوراق که متعلق به شرکت صنعتی و معدنی توسعه ملی است، از دیروز تا چهارشنبه (آخرین روز کاری این هفته) به فروش برسد اما در عمل، همه این اوراق در مدت کمتر از پنج دقیقه به فروش رسید. ظاهرا حتی نهاد ناظر نیز انتظار چنین استقبالی را نداشت.

در ابتدای زمان پیش‌گشایش و فروش این اوراق در حالی که تعداد اوراق در نظر گرفته شده برای فروش کمی بیشتر از ۶/ ۱ میلیون ورقه بود، تقریبا به اندازه ۶۰۰ میلیارد تومان (۶ میلیون ورقه) برای خرید این اوراق سفارش ثبت شده بود. در نهایت نیز به اندازه همین عرضه اولیه، سفارش در سامانه معاملات باقی ماند. ذکر چند نکته درباره این اوراق ضروری به نظر می‌رسد. اول آنکه نرخ سود این اوراق که ارزش اسمی‌شان ۱۰۰ هزار تومان در نظر گرفته شده و سررسیدشان ۳۶ ماهه است، ۲۳ درصد سالانه است و پرداخت سود این اوراق هر سه ماه یکبار صورت می‌گیرد. در نتیجه می‌توان گفت که سود موثر این اوراق به فرض آنکه سودهای پرداخت شده دوباره سرمایه‌گذاری شوند، بیش از ۲۳ درصد خواهد بود لذا عرضه این اوراق با این نرخ در واقع نشان می‌دهد نه‌تنها فعالان اقتصادی، بلکه نهادهای سیاست‌گذار و ناظر نیز پذیرفته‌اند که نرخ سود بدون ریسک اقتصاد ایران بیش از نرخ ۲۰ درصدی است که بانک مرکزی برای سپرده‌های بانکی در نظر گرفته است لذا تا حدودی امکان کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی به‌صورت طبیعی (و نه دستوری و فرمایشی) در شرایط کنونی غیرممکن به نظر می‌رسد.

نکته دوم آنکه برای خرید این اوراق، بیش از ۶۰۰ میلیارد تومان سفارش ثبت شده بود. با توجه به اینکه این روزها ارزش معاملات خرد سهام در بورس و فرابورس تهران به زحمت به ۶۰ میلیارد تومان می‌رسد، می‌توان نتیجه گرفت که نقدینگی حاضر در بازار آنقدرها هم که به نظر می‌رسد کم نیست. در واقع اگر بازدهی یک دارایی بتواند بیش از نرخ سود تسهیلات بانکی (حتی یک یا دو درصد) باشد، خریداران برای قرار گرفتن در صف‌های خرید شک نخواهند کرد. نکته آخر اینکه با وجود رکودی که در اقتصاد ایران حاکم است، به نظر می‌رسد وقت آن رسیده است که نهادهای ناظر و اجرایی، تلاش خود را برای گسترش بازار دارایی‌هایی با بازدهی ثابت دوچندان کنند. در این صورت هم طرح‌های ملی و بزرگ زودتر به بهره‌برداری می‌رسند و هم با توجه به استقبالی که از این اوراق می‌شود، سرمایه‌گذاران خوشحال خواهند بود، چرا‌که هیچ‌یک از بازارها در حال‌حاضر چندان برای سرمایه‌گذاری جذاب به نظر نمی‌رسند و در بهترین حالت سرمایه‌گذاران در نقطه سربه‌سر از سرمایه‌گذاری خود خارج می‌شوند.

در بازار چه گذشت؟
همان‌طور که اشاره شد، روز گذشته بورس تهران شاهد دست به‌دست شدن بیش از ۲۵۰ میلیارد تومانی اوراق بهادار بود. در نتیجه این داد و ستدها، شاخص کل بورس تهران ۱۲۸ واحد (معادل ۲/ ۰ درصد) افت کرد. همچنین شاخص کل هم وزن نیز ۱۵ واحد (معادل ۱۵/ ۰ درصد) کاهش نشان داد. در نتیجه این افت شاخص‌ها، دماسنج بازار سهام در آستانه بازدهی صفر از ابتدای سال قرار گرفت.

نزدیک‌ترین رویدادی که می‌تواند بازار سهام را تاحدودی آن هم به‌صورت هیجانی دستخوش تغییرات مثبت کند، مهلت گزارش پی‌ام‌دی آمانو است که قرار است ۲۴ آذر ماه قرائت شود و در آن برهه شاید بازار رونقی را در کوتاه‌مدت تجربه کند. از طرف دیگر چشم‌انداز صعودی نرخ ارز نیز می‌تواند اوضاع شرکت‌های صادرات محور را بهبود دهد، اما با توجه به کاهش قیمت‌های جهانی، افزایش نرخ ارز در بهترین حالت می‌تواند اثر کاهش قیمت‌های جهانی را خنثی کند. هرچند باید در نظر داشت که نزدیک شدن برجام به فاز اجرایی و همچنین کنترل نسبی که بانک مرکزی بر بازار ارز دارد نیز احتمال روند صعودی پرشتاب نرخ ارز را کاهش می‌دهد. بنابراین، روند منفی و کم‌رمق بازار سهام در این روزها چندان هم دور از انتظار نیست.

غذایی‌ها، خرسند از یک گزارش
همچنین در روز گذشته، در حالی که فضای بازار به شدت کم‌رمق دنبال شد، اما سهم‌های گروه محصولات غذایی روز نسبتا پررونقی را تجربه کردند. روز گذشته شرکت مارگارین (تولیدکننده روغن خوراکی) اولین پیش‌بینی خود را از سود هر سهم در سال مالی منتهی به ۳۰ آذر ۹۵، روانه کدال کرد. «غمارگ» در این گزارش، سود سال آینده خود را نسب به سال جاری تقریبا ۴۵ درصد افزایش داد و در نتیجه نماد آن متوقف شد. در نتیجه دیگر سهم‌های گروه محصولات غذایی با تاثیر گرفتن از این گزارش در روز گذشته فضای سبز و پررونقی را تجربه کردند. در نتیجه معاملات این گروه، شاخص گروه محصولات غذایی یک درصد رشد کرد و از نظر بازدهی روزانه در رده دوم گروه‌های بورسی قرار گرفت. همچنین این صنعت توانست به اندازه ۷ واحد، شاخص کل بورس را مثبت کند.