بورس زیر سایه بازارهای جهانی

گروه بورس- شروین شهریاری: بورس تهران در ادامه سقوط زمستانی خود در این هفته نیز روند منفی را با شیب ملایم‌تری نسبت به هفته‌های پیشین ادامه داد تا جایی که شاخص کل با ریزش ۴/۱ درصدی به کانال ۶۵ هزار واحدی وارد شد؛ اتفاقی که به معنای زیان متوسط بیش از ۱۶ درصدی سهامداران از ابتدای سال ۹۳ است که ضعیف‌ترین عملکرد سالانه بازار سرمایه در ۶ سال اخیر به شمار می‌رود. با این حال، در میانه هفته جاری، در اثر شتاب افت قیمت‌ها و افزایش انگیزه خرید برای برخی سرمایه‌گذاران، تعادل نسبی به عرضه و تقاضا بازگشت؛ اما با تشدید سقوط نرخ جهانی نفت و سرایت آن به بازار فلزات، این روند تعادلی مجددا رو به ضعف گذاشته است. به این ترتیب در حال حاضر، معامله‌گران به بازارهای جهانی چشم دوخته‌اند تا مشخص شود قیمت مواد اولیه به ویژه طلای سیاه کف‌های خود را در محدوده کنونی پیدا خواهند کرد یا با تداوم اصلاح نرخ‌های جهانی، بورس تهران نیز به حرکت بر مدار منفی ادامه می‌دهد.

چند مصوبه خوب برای بورس

در هفته جاری، مجلس شورای اسلامی برخی تصمیمات مهم در عرصه بازار سرمایه را در قالب لایحه دولت در زمینه رفع موانع تولید اتخاذ کرد. بر این اساس، تاسیس نهادی به نام «صندوق تثبیت بازار سرمایه» مورد تصویب قرار گرفت که نقش بازارگردانی و تعادل بخشی به بازار سهام را بر عهده می‌گیرد. نکته مهم در ترکیب تامین مالی این صندوق، اجازه استفاده از منابع سازمان بورس است که تا پیش از این، بر اساس قانون اوراق بهادار قابل سرمایه‌گذاری در قالب سهام شرکت‌ها نبود؛ از آنجا که منابع فعلی انباشته شده در سازمان بیش از ۳۰۰ میلیارد تومان تخمین زده می‌شود، اجرایی شدن این تصمیم می‌تواند به معنای ورود نقدینگی جدید به بازار سهام باشد.

دیگر مصوبه مهم مجلس مربوط به اعطای مجوز به شرکت‌ها برای خرید سهام موسوم به «خزانه» تاسقف ۱۰ درصد سرمایه شرکت‌ها (تحت ضوابط مشخص) بود. این مصوبه که به معنای اصلاح یکی از مواد قانون تجارت مبنی بر منع خرید سهام خزانه است، به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا

۱۰ درصد سرمایه ثبتی را به خرید سهام شرکت خود اختصاص دهند. این تصمیم به معنای گامی بزرگ برای هماهنگ شدن قوانین داخلی با استاندارد‌های بین‌المللی تلقی می‌شود، زیرا در بازارهای جهانی، مشابه این اقدام که به بازخرید سهام (Share's Buy Back) شهرت دارد، یکی از روش‌های مرسوم و جالب تامین منافع سهامداران در مواقع تشخیص مدیریت است.

انتظار می‌رود هر دوی این مصوبات در فاصله زمانی چند ماهه با تدوین آیین نامه‌ها و دستورالعمل‌های لازم به قوانین اجرایی تبدیل شوند و از این رهگذر، امکان ورود نقدینگی از طریق منابع جدید برای بازار سرمایه فراهم شود.

تعطیلات اجباری سیمانی‌ها

مازاد عرضه سیمان مشکلی است که از اواخر سال گذشته برای صنعت خاکستری ایجاد شده و در سال جاری نیز ابعاد گسترده‌تری پیدا کرده است. به این ترتیب با انباشت بیش از ۱۸ میلیون تن کلینکر در انبار کارخانه‌های سیمانی (معادل بیش از یک‌چهارم تولید سالانه) فعالان این صنعت به فکر پیدا کردن راهی برای مواجهه با این شرایط استثنایی (که در سال‌های پیش به علت مازاد تقاضای سیمان سابقه نداشته است) افتاده‌اند.

راهکار این مساله در این هفته در تعامل با دولت کشف شد تا با قطع گاز کارخانه‌ها برای مدت یک ماه، سوخت مازاد توسط دولت به صادرات با قیمت گران‌تر اختصاص یابد و سیمانی‌ها هم در آینده از تخفیف نرخ خرید سوخت در ازای این یک ماه تعطیلی برخوردار شوند. به این ترتیب، کارخانه‌ها فرصت خواهند داشت تا با تبدیل کلینکر فعلی به محصول نهایی و فروش آن، از موجودی انبار غیرمتعارف خود بکاهند.

در همین حال، گزارش‌‌های ۹ ماهه اکثر شرکت‌های سیمانی از بروز مشکلات در فروش داخلی و صادراتی در این صنعت حکایت می‌کند تا جایی که سیمانی‌ها عمدتا نتوانسته‌اند حتی افزایش نرخ اخیر اخذ شده در خرداد ماه سال جاری را در قیمت‌های فروش اعمال کنند و ناگزیر به ارائه تخفیفات یا تحمل پرداخت هزینه حمل برای فروش محصول در مناطق دوردست شده‌اند. از این رو می‌توان گفت تعطیلی یک ماهه کارخانه‌ها هر‌چند به‌طور موقت روند فزاینده رشد موجودی انبارها را متوقف می‌کند، اما طبیعتا برای مشکل اصلی این روزهای صنعت خاکستری که عبارت از رکود مصرف و کاهش تقاضا است راهگشا

نخواهد بود.

نشانه‌های سرایت بحران نفت به سایر بازارها

از زمان آغاز سقوط قیمت‌های جهانی نفت در اواخر تابستان تا هفته گذشته، این روند کمابیش به بازار نفت محدود بود؛ به این معنا که به‌رغم افت شتاب ارزش طلای سیاه، قیمت سایر مواد خام و فلزات (به جز محصولات پتروشیمی مایع) همگرایی زیادی با ریزش ۵۰ درصدی نفت نشان نداده بود و غالبا کاهش‌های ملایم چند درصدی را ثبت کرده بود. حتی بازارهای سهام غربی نیز عمدتا یا به رشد خود ادامه داده یا در شرایط تثبیت به سر می‌بردند. با این حال، در هفته اخیر این ثبات نسبی تا حد زیادی به‌هم‌خورده و نوسانات شدیدتر کاهشی به بازارهای سهام و سایر مواد خام و فلزات سرایت کرده است.

در نشانه‌ای از این روند، قیمت مس افت سنگین ۱۰ درصدی را به ثبت رسانده، ارزش روی و سرب ۵ درصد کاهش یافته و بازارهای سهام

ایالات متحده هم ۲ درصد افت را در مقیاس هفتگی (تا پایان روز سه‌شنبه) تجربه کرده‌اند. به این ترتیب، علائم اولیه‌ای از سرایت سقوط نفت به سایر بازارها در حال بروز است. با این وجود، از آنجا که افت قیمت‌های نفت به‌صورت معکوس تاثیر مثبتی بر رفتار مصرف‌کنندگان و افزایش تقاضای سایر کالاها دارد، هنوز نمی‌توان با قطعیت از احتمال بروز یک موج فراگیر سقوط قیمت‌ها در بازارهای مالی و کالایی در کوتاه مدت سخن گفت؛ اما با اتفاقات یک هفته اخیر حساسیت شرایط افزایش یافته و نیازمند رصد دقیق‌تر بازارهای جهانی برای گمانه‌زنی در مورد تحولات آتی و تعیین استراتژی سرمایه‌گذاری است.