علی‌اصغر ساری مدیر حسابرسی داخلی شرکت ملی فولاد ایران ومدرس دانشگاه جهانی شدن در مقوله فرآیند کسب و کار، فرآیندی است که اقتصاد و تجارت کشور‌ها را به یکدیگر پیوند می‌زند و محدودیت‌های جغرافیایی نیز روز به روز کمتر و در واقع جهان به یک دهکده و مکان واحد تبدیل می‌شود و این امر موجب می‌شود، جریان‌های سرمایه، کالا، دانش، تکنولوژی و نهایتا کسب و کار در فراسوی مرزها تسهیل و روان شود و خروجی این فرآیند در مقوله یاد شده باعث کاهش قیمت تمام شده کالاهاوخدمات،کاهش هزینه‌های تامین سرمایه، ارتقای کیفیت کالاها، خدمات و نهایتا به رقابت‌پذیر شدن بنگاه‌ها می‌‌شود. در فرآیند جهانی، بازار سرمایه و نیازهای خاص این بازار نیز از اهمیت خاصی برخوردار است، چرا که فعالیت‌های مالی و اقتصادی از فضای محدود ملی به فضاهای بی‌مرز جهانی و برعکس انتقال می‌یابد و در این تبادل، تغییر و تحولات اقتصادی، مالی و قوانین و مقررات حاکم کشورها بر یکدیگر اثر‌گذار خواهند بود و با گذشت زمان این تغییرات متنوع و پیچیده‌تر خواهند شد و برای پاسخگویی به نیازها و الزامات بازار سرمایه و مالی در سطح جهانی و بین‌المللی نیازمند زبان مشترک هستیم و این زبان مشترک، «حسابداری» است که این موضوع در تعریف حسابداری هم بیان شده است. حسابداری زبان تجارت است و در این راستا آگاهی از قوانین و مقررات تجاری، ما‌لیاتی، سر‌مایه‌گذاری، قوانین کار و نحوه به‌کارگیری استاندارد‌های بین‌المللی حسابداری و گزارشگری مالی در تهیه صورت‌های مالی در سطح جهانی از اهمیت اساسی و حیاتی برخوردار است.

تاکید اصلی در اینجا پیرامون تفاوت‌ها و عدم انطباق برخی از استانداردهای حسابداری ایران با استانداردهای بین‌المللی حسابداری و گزارشگری مالی در سطح جهانی است که برای نمونه می‌توان به استاندارد‌های ذیل اشاره کرد: ۱- استاندارد شماره (۱۷) ایران، با عنوان «حسابداری دارایی‌های نامشهود»

۱-۱- استاندارد حسابداری ایران - تجدید‌نظر در ارزش باقیمانده دارایی‌های نامشهود را مجاز نمی‌داند.

۱-۲- استاندارد حسابداری بین‌المللی شماره (۳۸) با عنوان «حسابداری دارایی‌های نامشهود» ارزش باقیمانده دارایی‌های نامشهود به‌طور ادواری تجدید نظر می‌شود و در مواردی که ارزش باقیمانده برابر یا بیشتر از مبلغ دفتری دارایی باشد، مستهلک کردن دارایی متوقف می‌شود.

۲- استاندارد شماره (۲۹) ایران - با عنوان «فعالیت‌های ساخت املاک»

۲-۱- شناسایی درآمد ساخت املاک باید تنها برای واحدهای ساختمانی فروخته شده در صورت احراز شرایط ذیل شناسایی شود:

I- فروش واحد ساختمانی با انجام اقداماتی از قبیل امضای قرارداد محرز شده باشد.

II- فعالیت‌های ساختمانی آغاز شده باشد.

III- ماحصل پروژه را بتوان به گونه‌ای اتکا‌‌پذیر برآورد کرد.

IV- حداقل ۲۰درصد از بهای فروش وصول شده باشد.

۲-۲ استاندارد بین‌المللی (استاندارد حسابداری بین‌المللی جداگانه برای فعالیت‌های ساخت املاک وجود ندارد) شناخت درآمد فروش املاک بر اساس استاندارد بین‌المللی شماره (۱۸) «شناخت درآمد»، شناسایی می‌شود و مشروط به تکمیل کارهای عمده است.

۳- استاندارد شماره (۱۹) ایران - «ترکیب‌های تجاری»

۳-۱- استاندارد حسابداری ایران - مستهلک کردن سرقفلی الزامی است.

۳-۲- استاندارد حسابداری بین‌المللی شماره (۳) ترکیب‌های تجاری الزام به مستهلک کردن سرقفلی وجود ندارد. نمونه‌های دیگری که می‌توان به بندهای فوق بابت تفاوت استانداردهای حسابداری ایران با استاندارد‌های حسابداری بین‌المللی اضافه کرد شامل تسعیر ارز، مالیات بر درآمد و... است.

به‌طور کلی تفاوت‌های استانداردهای حسابداری ایران با استانداردهای حسابداری بین‌المللی و گزارشگری مالی را می‌توان به چهار گروه عمده ذیل تقسیم‌بندی کرد:

• استانداردهای حسابداری ایران که معادل بین‌المللی ندارند.

• استانداردهای حسابداری و گزارشگری مالی بین‌المللی که معادل ایرانی ندارند.

• استاندارد‌های حسابداری ایران که با استانداردهای حسابداری و گزارشگری مالی بین‌المللی منطبق هستند.

• استاندارد‌های حسابداری و گزارشگری مالی بین‌المللی که

تجدید نظر شده‌اند اما در استاندارد‌های حسابداری ایران تجدیدنظر صورت نگرفته است.

موضوع مهم در اینجا این است که در دوره چرخش از استانداردهای حسابداری ایران به استاندارد‌های حسابداری بین‌المللی این تفاوت‌ها را با توجه به شرایط محیطی کشور و قوانین و مقررات حاکم چگونه همسان‌سازی نمود و چگونه صورت‌های مالی را تهیه و تنظیم کرد که در سطح بین‌المللی قابلیت مقایسه و اتکا داشته باشد، خوشبختانه چارچوب پاسخ به این سوالات را استاندارد بین‌المللی گزارشگری مالی شماره (۱) (IFRS) با عنوان «پذیرش استاندارد‌های بین‌المللی گزارشگری مالی برای نخستین بار» مشخص کرده و ممکن است در زمینه گام‌های اجرایی مشکلاتی را به همراه داشته باشیم، از جمله تغییر در سیستم‌های آموزشی، فناوری اطلاعات و گزارشگری مالی، آموزش حسابداران و حسابرسان شاغل در حرفه، تربیت نیروی متخصص برای بنگاه‌ها، تحلیلگران مالی، ناظران بازار سرمایه، بورس اوراق بهادار، اعضای هیات مدیره و سرمایه‌گذاران را می‌توان برشمرد و تدابیر و برنامه‌ریزی‌های لازم برای رفع این مشکلات از اولویت‌های اساسی و اولیه گام‌های اجرایی در دوره چرخش خواهد بود.

ادامه دارد...