گروه بورس- مسعود‌رضا طاهری: تالار شیشه‌ای بازار سهام دیروز در اولین روز معاملات هفتگی دستخوش هیجان‌های معاملاتی شد و در نتیجه دادو‌ستدهای انجام شده شاخص کل با ۱۲/۱درصد کاهش دیگر ضمن افت ۸۳۰ واحدی به ۷۳ هزار و ۲۴۵ واحد رسید. این کاهش درحالی است که حجم معاملات با تقریبا ۵/۷درصد افزایش تا ۴/۱میلیارد سهم افزایش یافته و ارزش معامله روزانه نیز با تقریبا ۲۹ درصد رشد به ۳۶۶ میلیارد تومان رسیده است. واکنش اول هفته بازار در حالی متاثر از برخی خبرهای تصفیه نشده ایجاد می‌شود که واقعیت‌های فاندامنتالی بازار داخلی نیز تا حدود زیادی نادیده گرفته می‌شود. در این بین برخی برداشت‌های سطحی از سخنان وزیر خارجه در مجلس و برخی خبرهای دیگر درخصوص نظام‌مند کردن واردات خودرو دستاویز برخی از سهامداران هیجان زده برای تشکیل صف فروش شد، درحالی که عمدتا عوامل مهم‌تری را باید درتحلیل خبرها و چالش‌های موجود بر سر راه بازار سرمایه مد‌نظر قرار داد. واکنش به حفظ ظرفیت تولید نفت توسط اعضای اوپک که در نشست غروب پنج‌شنبه در وین نهایی شد، همچنان امکان افت قیمت نفت را به ویژه تا پایان زمستان تقویت کرده است. افت بهای کالاهای استراتژیک و پایه در همراهی با بهای نفت، تهدیدی مهم برای کاهش درآمدهای صادراتی کشور از محل فروش نفت و محصولات پتروشیمی پدید آورده است. هیجان‌زدگی درخصوص تحلیل شرایط مذاکرات هسته‌ای را باید به این شرایط افزود. در عین حال بلاتکلیفی در تعیین قیمت ارز بودجه سال آینده و احتمال افزایش قیمت ارز در بازار آزاد و تردید درخصوص هدایت نقدینگی به بازار ارز را باید به این موارد افزود. این شرایط در حالی است که کارشناسان، سهامداران را به متنوع‌سازی ترکیب سبد سهام و توجه به پتانسیل‌های صنعتی صنایع بورسی تشویق می‌کنند؛ ظرفیت‌هایی که می‌تواند در مقابل نوسان قیمت ارز و کاهش درآمدهای نفتی و پتروشیمی تا حدود زیادی جبران مافات کند. در این راستا البته دولت و مجلس نیز مورد انتقاد کارشناسان قرار گرفته که به هشدارها درخصوص تعیین قیمت خوراک صنایع انرژی‌بر توجه نکرده و در شرایط فعلی که قیمت نفت و حامل‌های انرژی در بازارهای جهانی افت کرده دولت و مجلس نیز باید ضمن کاهش قیمت خوراک گازی و نفتی تصمیم قاطعی برای تعیین قیمت بلند‌مدت حامل‌های مصرفی انرژی در صنایع به ویژه در صنایع بورسی اتخاذ کنند. کاهش بهای نفت در بازارهای جهانی که همراستا با سیاست‌های منطقه‌ای عربستان برای در تنگنا قرار دادن ایران در همراهی آمریکا و دولت‌های غربی در آستانه مذاکرات اتفاق افتاده است، تحلیل دیگری نیز در پی داشته و آن مقاومت در برابر شیل‌های نفتی آمریکا است که گفته شده در بلند‌مدت برای حفظ ارزندگی مصرف نفت مد نظر بوده است. این اتفاق را به هر دلیل که تحلیل کنیم، افت درآمدهای ارزی کشور از بابت فروش نفت و محصولات پتروشیمی و کاهش ارز‌آوری را باید با تغییر نگرش‌های سهامداری در بازار سهام همراه کرد تا در فرآیندهای جدید معاملاتی، لیدر‌های قدیمی بازار جای خود را با صنایعی که تا‌کنون فراموش شده بودند و اکنون امید به سود‌آوری بهتری در آنها وجود دارد، عوض کنند.

برخی فرآورده‌های صنعت پتروشیمی همراه با قیمت نفت شرایط جدید و بلند‌مدت‌تری را فراهم کرده‌اند. با افت بهای نفت از مرز ۱۰۰ دلار به ۷۰ دلار کنونی بهای برخی محصولات پتروشیمی نیز تحت تاثیر قرار گرفته که چشم‌انداز صنایع بورسی را مبهم کرده است. به‌عنوان مثال بهای هر تن متانول که تا پیش از سقوط بهای نفت فراتر از ۵۰۰ دلار بود، در حال حاضر به محدوده ۲۷۰ دلار در هر تن رسیده است. اوره از ۳۵۲ دلار تا ۲۹۰ دلار افت کرده است. پلی‌اتیلن‌های سبک نیز از مرز ۱۱۰۰ دلار تا ۷۵۰ دلار کاهش ثبت کرده‌اند. نرخ میعانات گازی نیز مسیر کاهشی قابل توجهی داشته‌اند. نرخ سنگ آهن و فولادی‌ها نیز در شرایط فعلی روند نزولی یافته‌اند.

در این روزها بازار ارز نیز به سرعت درپی یک نگرانی مهم است که از شرایط افت قیمت نفت تاثیر می‌گیرد و آن حرکت دلار در مسیر جهشی است و حتی انتظار برای رسیدن به ۳۵۰۰ تومان در بازار آزاد را نیز تقویت کرده است.

قیمت ۲۸۵۰ تومانی نرخ ارز بودجه ۹۴ که هفته گذشته از زبان رئیس کل بانک مرکزی اعلام شد، تاثیری به مراتب بیشتر از سخن وزیر اقتصاد داشت که بر افزایش نیافتن نرخ ارز در بودجه ۹۴ تاکید کرده بود. فاصله ۲۰۰ تومانی بین نرخ‌های این دو شخصیت اقتصادی کشور، بازار را بنا بر تجربه سال‌های قبل آماده نوسان‌گیری از قیمت ارز کرده است. در عین حال کاهش درآمدهای ارزی شرکت‌های پتروشیمی می‌تواند به تزریق قطره چکانی ارز در بازار بینجامد. این شرایط نگرانی از خروج نقدینگی از بازار سهام و رفتن به بازار ارز را جدی‌تر کرده است.

قیمت خوراک را کاهش دهید

در تحلیل شرایط موجود علیرضا عسگری‌مارانی در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»، با یاد‌آوری دیدگاه‌های کارشناسی گذشته درخصوص برحذر داشتن نهادهای سیاست‌گذاری از تعیین قیمت خوراک گفت: شرایط کنونی با افت بهای نفت ایجاب می‌کند که قیمت خوراک پتروشیمی‌ها برای رقابت‌پذیر‌تر کردن پتروشیمی‌ها کاهش یابد. این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه تغییرات اتفاق افتاده برای کالاهای پایه به ویژه نفت در بازارهای جهانی کوتاه‌مدت نخواهد بود، تاکید کرد که روند مصرف در جهان و نرخ رشد اقتصادی به این سرعت نمی‌توانست بر کاهش قیمت نفت تاثیر‌گذار باشد و تا این اندازه بازارها را با شوک روبه‌رو‌ کند. با این حال به نظر می‌رسد غیر‌اقتصادی کردن استخراج شیل اویل‌ها درآمریکا همچنان در کانون اهداف اوپک ودر راس آنها عربستان قرار گرفته باشد. کشورهای منطقه و حاشیه خلیج فارس که ذخایر دلار فراوانی در صندوق‌های ذخیره خود دارند، تقریبا واکنش حادی به کاهش قیمت نفت ندارند. در کشور ما البته این کاهش موجب اتفاقات مهمی در بازار سهام خواهد شد. در واقع سهامداران باید یک برآورد منطقی نسبت به پرتفوی سهام خود داشته باشند. ادامه این روند می‌تواند بر پیش‌بینی فروش و درآمدهای شرکت‌ها در صنایع مرتبط بورسی با نفت برای سال آینده تاثیر داشته باشد. در عین حال به غیر از سنگ‌آهنی‌ها سایر فلزات مانند مس و سرب و روی شرایط بهتری دارند و از این رو سهامداران می‌توانند نگاه ویژه‌ای به این صنایع داشته باشند. این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه در اقتصاد هیچ چیز مطلقی نداریم، به سهامداران توصیه کرد که پرتفوی کاملی از صنایع مختلف دربازار سهام داشته باشند. وی با مثال زدن صنعت ماشین‌آلات کشاورزی، به تراکتور‌سازی اشاره کرد که به مدت ۷ تا ۸ سال چندان جذاب نبوده اما هم‌اکنون با تلاش‌های صورت گرفته در این صنعت و مشارکت با خودرویی‌ها سودهای خوبی ایجاد شده است. به گفته او صنایع فراموش شده در پرتفوی سهامداران می‌تواند شرایط بهتری را خلق کند. او به سهامداران توصیه کرد تا برای تحلیل و تصمیم‌گیری درخصوص خرید و فروش سهام به اخبار تصفیه‌شده تکیه کنند و از رفتارهای هیجانی بپرهیزند. به گفته عسگری‌مارانی، اینکه در واکنش به خبرهای غیر‌رسمی که فحوای متفاوتی با ظاهر جلوه داده شده دارند، بخواهیم هیجانی سهام بفروشیم نتیجه‌ای عکس دارد. او در بخش دیگری از سخنان خود درخصوص نگرانی از بابت کسری بودجه ناشی از افت قیمت نفت هم گفت: سخنان وزیر اقتصاد درخصوص تغییر نیافتن قیمت ارز در بودجه را می‌توان تحقق بخشید؛ به شرطی که دولت کنترل هزینه را جدی بگیرد. او همچنین افزود: صنایع مس، آلومینیوم، فولاد، سیمان و سایر صنایع می‌تواند همچنان به جبران برخی از کاستی‌ها کمک مهمی بکند. عسگری‌مارانی همچنین در ادامه سخنان خود گفت: دولت باید قیمت حامل‌های انرژی برای صنایع تولیدی را کاهش دهد تا تولید دوباره رونق بگیرد. در شرایطی که نفت و گاز با کاهش شدید قیمت روبه‌رو‌ شده، بهای خوراک گازی نباید ۱۳ سنت باقی بماند. اگر هم قائل به تعیین قیمت بر اساس قیمت‌های جهانی نباشیم، باید حداقل ۳ ماه یکبار قیمت‌ها را با قیمت‌های جهانی تطبیق دهیم تا صنایع داخلی بتوانند رقابت کنند. در بازار دیروز نماد فارس به‌عنوان دارنده بیش از ۲۰ درصد از بازار سهام، ۱۴۷ واحد از شاخص کل را کاهش داد. نمادهای فولاد، تاپیکو، پارسان، کچاد، وبملت و پاسار در مراتب بعدی، تاثیرات منفی خود را متوجه شاخص کل کردند.

واکنش هیجانی بورس به اخبار غیر‌شفاف