بورس تهران در لاک احتیاط

گروه بورس- شروین شهریاری: معامله‌گران بورس تهران در هفته جاری نشانه‌هایی از بازگشت به فضای احتیاط را به نمایش گذاشتند و با عقب‌نشینی خریداران و فزونی عرضه‌ها، شاخص کل یک گام ۸/۱ درصدی به عقب نشست تا سود پاییزی بازار سهام که قبلا تا مرز ۷ درصد پیش رفته بود به ۵ درصد محدود شود. در این میان، از تعدیل خوش‌بینی‌های اولیه نسبت به مذاکرات هسته‌ای به‌عنوان یکی از دلایل افزایش احتیاط معامله‌گران در روزهای اخیر یاد شده است. با این حال، به دلیل منطقی بودن ارزش‌گذاری اکثر سهام انتظار نمی‌رود تصحیح قیمت‌ها در بازار سهام عمق زیادی به خود بگیرد؛ هر‌چند کاهش حجم معاملات و نوسان محدود قیمت‌ها همچون فصل تابستان در صورت عدم گشایش سیاسی مهم در وین به‌عنوان یکی از سناریوهای احتمالی رفتار بورس تهران، البته در کوتاه‌مدت مطرح است.

پس‌لرزه‌های نفتی در بورس تهران

در کنار نوسان ناشی از اخبار سیاسی، افت قیمت‌های جهانی نفت تاثیر روانی مهمی بر فضای بورس تهران در دو ماه اخیر داشته است. افت غیرمترقبه ۲۵ درصدی قیمت نفت پس‌لرزه‌های قابل ملاحظه‌ای را در قیمت محصولات پتروشیمی و شیمیایی به‌طور مستقیم و سایر مواد خام (شامل فلزات و مواد معدنی) به‌طور غیر‌مستقیم موجب شده است. در این راستا می‌توان به افت قیمت انواع محصولات پلی‌اتیلنی، متانول و سایر الفین‌ها اشاره کرد که عمدتا کاهش دو رقمی به واحد درصد را در این دوره تجربه کرده‌اند. همچنین در بازار فلزات اساسی، قیمت‌های مس، روی، سرب و آلومینیوم نسبت به اوج اوایل تابستان حدود ۱۰ درصد کاهش یافته و در محصولاتی نظیر فولاد و سنگ‌آهن هم ضعف بازار چین مزید علت شده و به‌عنوان نمونه، قیمت‌های جهانی سنگ‌آهن به سقوط خود تا کف پنج سال اخیر (۷۵ دلار در هر تن) ادامه داده‌اند. با توجه به وزن بیش از ۵۰ درصدی صنایع مرتبط با قیمت‌های جهانی در بورس تهران، این وضعیت آشفته موجب نگرانی سهامداران این گروه‌ها شده است تا جایی که می‌توان گفت به‌رغم رونق مطلوب بورس در نیمه اول پاییز، سهام نیمی از شرکت‌های بازار که مرتبط با قیمت‌های جهانی بوده‌اند نه تنها نصیبی از این رونق نبرده بلکه افت کرده‌اند. با توجه به ثبات نسبی نرخ ارزهای خارجی در برابر ریال، در صورتی که قیمت جهانی نفت در مسیر بازگشت قرار نگیرد افت قیمت‌های جهانی تاثیر خود را بر سودآوری شرکت‌های مرتبط در افق میان‌مدت منعکس خواهد کرد و با توجه به وزن این شرکت‌ها درنوسان شاخص کل، چشم‌انداز رشد سودآوری بورس تهران تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

عرضه‌های اولیه بالاخره آمدند

پس از مدت‌ها سکون و بی‌خبری، سریال عرضه سهام جدید در بازار سرمایه بار دیگر به راه افتاد و با عرضه دو شرکت کوچک در فرابورس (بهمن لیزینگ و قاسم ایران) و یک شرکت بزرگتر در بورس (سرمایه‌گذاری توسعه صنایع سیمان) قفل عرضه‌های اولیه در عمل شکسته شد. هر سه عرضه به زعم فعالان بازار با توجه به پتانسیل شرکت‌های مورد اشاره در قیمت‌های مناسبی انجام شدند و مورد اقبال گسترده خریداران قرار گرفتند. این تصمیم زمینه تحریک تقاضای جدید در بین سرمایه‌گذاران و ورود نقدینگی جدید به بازار را هم فراهم کرد که در نوع خود اتفاق مثبتی برای بورس به شمار می‌رود.

بر‌‌اساس اعلام رسمی، مدیران ارشد بازار وعده داده‌اند تا در صورت اقتضای شرایط تا پایان سال، هر هفته سهام یک شرکت جدید در بورس یا فرابورس عرضه شود که پیشرفت مهمی در جهت گسترش بازار سرمایه و جذب نقدینگی جدید به شمار می‌رود. در این میان، برخی شرکت‌های بزرگ و مهم شامل پتروشیمی برزویه، تندگویان، دارویی کاسپین تامین، سیمان خوزستان و فولاد هرمزگان آماده عرضه سهام در بورس و فرابورس هستند که احتمالا ورود آنها به بازار پیش از شرکت‌های دیگر محقق خواهد شد.

گمانه‌زنی‌های اولیه از بودجه ۹۴

با ورود به آذرماه و مرور سابقه دولت یازدهم انتظار می‌رود به زودی لایحه پیشنهادی بودجه ۹۴ برای بررسی تقدیم مجلس شود. هر چند هنوز از جزئیات بودجه اطلاعات دقیقی در دسترس نیست ولی از خلال اظهارنظرهای برخی مقامات اقتصادی دولت می‌توان به مختصات احتمالی آن پی برد. در همین راستا، وزرای نفت و اقتصاد به برنامه کاهش هزینه هزینه‌های دولت در سال آینده به منظور کنترل کسری بودجه ناشی از افت قیمت‌های جهانی نفت اشاره کرده‌اند. همچنین، هر دو وزیر از احتمال برداشت مبالغی از صندوق توسعه ملی به همین منظور خبر داده‌اند. برآورد می‌شود که صندوق مزبور در حال حاضر حداقل ۳۰ میلیارد دلار منابع آزاد داشته باشد که معادل یک سال درآمد نفتی ایران در بودجه است و می‌تواند سپر خوبی در جهت کنترل آثار منفی افت قیمت‌های جهانی نفت بر اقتصاد کشور باشد.

از مجموع اظهارنظرهای اولیه مقامات اقتصادی دولت می‌توان نتیجه گرفت که بودجه سال آینده احتمالا با یک رویکرد انقباضی و محتاطانه تنظیم خواهد شد که پیامد آن کنترل هزینه‌ها و اعتبارات به ویژه در بخش عمرانی است. با توجه به ارتباط عملیات بخش مهمی از شرکت‌های بورسی با پروژه‌های عمرانی، رویکرد مزبور احتمالا تاثیرات خود را بر عملیات برخی بنگاه‌های بورسی (نظیر فولادسازان، سیمانی‌ها، پیمانکاران و...) بر جای خواهد گذاشت و از این منظر، در صورت عدم بازگشت قیمت‌های جهانی نفت به سطوح قبلی (۱۰۰ دلار در هر بشکه) نمی‌توان به توسعه فعالیت دولت و متعاقب آن افزایش بازدهی برخی از صنایع پایه در افق کوتاه‌مدت امید داشت.